SiNDİRİm sistemi hastaliklari

Rumende bazik madde miktarında ve sentezinde artışlar ise;

• 
  Alkali maddelerin fazla verilmesi,
  
• 
  NaHCO₃’ın aşırı miktarlarda verilmesi,
  
• 
  NaOH ile muamele edilmiş samanın kontrolsüz yedirilmesi,
  
• 
  Sodalı suların içirilmesi,
  
• 
  Çok fazla toprakla karışmış silajların verilmesi,
  
• 
  Mineral madde karışımlarının fazla verilmesi,
  
• 
  kolay fermente olabilir karbonhidratça yetersiz, buna karşın ham protein veya non protein azotlu maddelerin aşırı miktarda verilmesi nedeniyle oluşur.
  

Patogenez: Hayvanlar uzun süre aç kaldıklarında rumendeki mikroorganizmalar gelişimleri için gerekli maddeleri yeterince alamadıklarından hem sayıları azalır hem de rumendeki simbiyotik yaşam bozulur. Buna bağlı olarak rumende uçucu yağ asitlerinin sentezi aksar ve rumen pH’sı (>7.2) yükselir. Alkali maddelerin fazla alınması sonucu rumen pH’sında (>7.2) yükselme ve sakkarolitik ve amilolitik mikroorganizmaların sayılarında azalma ve kötü kaliteli yem maddelerini değerlendiren coli ve proteus grubu patojen bakterilerin sayısında artış meydana gelir. Yine simbiyotik yaşamın bozulması sonucu uçucu yağ asitlerin sentezinde azalma görülür. Kolay sindirilebilen karbonhidrat yerine protein veya non protein maddelerin fazlaca verilmesi sonucu rumende amonyak üretiminde artış meydana gelir. Yemin kalite ve enerji ihtivası düşük olacağından rumende bulunan bakteriler amonyağı bakteriyel proteine çeviremezler ve rumende amonyak önce amonyum karbonata daha sonra serbest haldeki amonyak rumen duvarından kolayca emilebilen amonyak karbamata dönüşür ve akut zehirlenmelere neden olur.

Rumen içeriğinde artan amonyak konsantrasyonu (>18 mmol/l rumen içeriği), kemoreseptörlerle ön mide hareketlerini engeller. Amonyum magnezyum ile güç çözünen tuzlar teşkil eder, bu nedenle Mg emilimi azalır ve hipomagnezemi gelişir. Üreye dayalı rasyonlarla beslenen hayvanlarda barsak içeriğinin alkaliye kayması sonucu uzun vadede kalsiyum-fosfor dengesizlikleri gözlenir. Karaciğer üre sentezi belirgin olarak artar. Rumende amonyak konsantrasyonu fazla olduğu için hepatojen üretilen üre tekrar kullanılmaz ve özellikle renal, fekal ve laktojen yolla dışarı atılır. Keton cisimcikleri ve toksik ürünler karaciğer paranşim dejenerasyonuna neden olur ve karaciğerin amonyaktan üre sentezleme kabiliyeti azalır.

Semptomlar: Hastalık uzun sürelidir. Hastalarda ilk belirtiler olarak; anoreksi, rumen hareketlerinde ve süt yağında azalma, diyare, ruminal timpani, titreme, hafif derecede parazis ve sallantılı yürüyüş görülür. İleri durumlarda titreme, inkoordinasyon, halsizlik, solunum güçlüğü, eksitasyon ve kısa sürede ölüm görülür.

Üre zehirlenmelerinde rumen içeriği amonyak kokar, renk kahverengindedir. Rumen pH’sı >7.2 dir. Mikroskopta infusoriaların sayısı ve aktivitesi azalmıştır.

Teşhis: Klinik semptomlar genelde atipik olduğundan rumen sıvısı bulguları teşhiste yardımcı olur. Rumen sıvısı kahve renkli, sulu bir kıvamda, amonyak kokulu ve pH’sı >7.2 dir. Mikroskobik bakıda infusoria sayısı ve hareketleri azalmıştır. Rumen içeriği uçucu yağ asitler konsantrasyonu düşer ve amonyak konsantrasyonu (genelde >20-30 mmol/l) artar.