Sinf Informatika va axborot texnologiyalari

formulaning natijasi 7 soniga teng bo‗ladi?

5. 
   BILET
   

1. Axborot xavfsizligi muammolari. Axborotlarni himoyalashning tarkibiy qismlari va usullari.

Axborot xavfsizligi tahdidlari turli belgilar orqali tavsiflanishi mumkin:

• 
  axborot yashirinligini buzish, asosan inson omili yoki muhofaza apparat ta‘minoti faoliyatini izdan chiqarish;
  
• 
  ma‘lumotlar mazmunini o‗zgartirishga doir ruxsatsiz faoliyatlar orqali axborot yaxlitligiga zarar yetkazish;
  
• 
  axborot foydalanuvchilariga kompyuter viruslari orqali tahdidlar;
  
• 
  axborot xavfsizligiga ichki va tashqi tahdidlar;
  
• 
  axborot xavfsizligi buzilishida global, hududiy va lokal tarmoqlar tahdidlari. Axborotlami himoyalashda awalo tashqi tahdidga e‘tibor qaratilishi kerak.
  

Axborot xavfsizligini ta‘minlash uchun tashkiliy, texnik va dasturiy vositalardan foydalaniladi.
Tashkiliy vositalar tarkibiga texnik-tashkiliy va huquqiy-tashkihy tadbirlami kiritishimiz mumkin. Texnik-tashkiliy tadbirlarda xavfsizlik choralarini ta‘minlash uchun ofis xonasidagi kompyuter, telefon, televizor, radio, signalizatsiya va shunga o‗xshash axborot chiqish ehtimoli boTgan barcha vositalar ro‗yxatdan o‗tkaziladi.
Texnik vositalar elektron, elektromexanik va boshqa qurilmalardan iborat boTib, tizimlami texnik himoyalashda bevosita foydalaniladi. Keng imkoniyatli (0,01 -1000 MHz) elektromagnit generatorlari kompyuter va boshqa uskunalardan chiquvchi qo‗shimcha toTqinlarini sezdirmaslik vazifasini o‗taydi.
Axborotni yashirin olishga moTjallangan mobil aloqa telefonlarini aloqadan uzish, elektr tarmog‗idan maTumot chiqmasligini ta‘minlovchi filtrlar, diktofonlami kuchli elektromagnit toTqinlar bilan ishdan chiqamvchi vositalar qo`llaniladi.
Dasturiy vositalar tarkibiga axborot xavfsizligi, foydalanuvchilar shaxsini identifikatsiyalash, kirish nazoratini o‗matish, maiumotlami yashirin ko‗rinishga keltirish kabi vazifalami bajarishga moijallangan maxsus dasturiy vositalar tizimi kiradi.
Axborotni himoyalovchi dasturiy vositalaming tarkibi quyidagilardan iborat:

• 
  bir necha fayl yoki jildlami yigtish orqali ulaming hajmini keskin kamaytirib tashqi ta‘sirlardan himoyalash dasturlari;
  
• 
  kompyuter tizimiga beruxsat kirishdan himoyalash dasturlari;
  
• 
  tizimni vimslardan himoyalashga motijallangan antivims dasturlari;
  
• 
  matiumotlar yashirinligini ta‘minlovchi knptografik dasturlar.