Siyasi. İDeolojiler

ABD'li akademisyen ve siyaset felsefecisi. Nozick'in temel eseri olan 
Anarchy, State and Utopia 
(Anarşi, Devlet ve Ütopya,
1974) modern siyaset felsefesi eserlerinin en önemlilerinden biri 
olarak görülür. Bu eser, Yeni Sağ teorilerini ve görüşlerini oldukça etkilemiştir.
Nozick, John Ravvls'un (bkz. s. 74) fikirlerine karşı cevap olarak hak temelli bir liberteryanizm 
(bkz. s. 101) geliştirmiştir. Locke, Lysander Spooner (1808-1887) ve Benjamin Tucker (1854- 
1939) gibi 19. Yüzyıl ABD'li bireycilerden yararlanarak, mülkiyetin âdil olarak satın alınması ve 
aktarılmasını sağlayan mülkiyet haklarının katı bir biçimde gözetilmesi gerektiğini iddia etmiştir. Bu tutum, mi­
nimal devlet ve minimal vergilendirmeye yönelik bir destek anlamına gelmekte, refah uygulamalarıyla yeniden 
paylaşımın da altını oymaktadır. Daha sonra Nozick, uç liberteryanizmini daha ılımlı bir hâle getirmiştir.
______________
____________________
J
liliğini aksattığını ve kamu çıkarının hükümet teşkilâtından çok piyasa mekanizması tarafından 
teminat altına alınması ihtimâlinin daha büyük olduğunu düşünüyordu. Sonuçta bu teşkilâtların 
kullandığı fonlarda çok ciddî azalmalar olmuştur; örneğin Çevre Koruma Teşkilâtı’nm bütçesi 
% 50 kesintiye uğramıştır. Ayrıca, bu teşkilâtlara, hükümet düzenlemesinden çok serbest piyasayı 
destekleyen personeller atanmıştır.
Liberal Yeni Sağ, sadece İktisadî verimlilik ve duyarlılık açısından devletçilik karşıtı değildir. 
Özellikle bireysel özgürlüğe yaptığı vurgu çerçevesinde benimsediği siyasî ilkeler açısından da 
devletçiliğe karşıdır. Yeni Sağ’ın, “sinsice yaklaşan kolektivizm” karşısında özgürlüğü savunduğu 
söylenebilir. Bu fikirler uç noktada, Yedinci Bölüm’de tartışılan anarko-kapitalizme giden yola yö­
nelebilir. Anarko-kapitalizm anlayışına göre, mahkeme ve kamu düzeninde yer alanlar da dâhil 
olmak üzere tüm mal ve hizmetleri piyasa dağıtmalıdır. Liberallerin, liberteryenların, hatta Yeni 
Sağ’ın anarşist öğelerinin savunduğu özgürlük, negatif özgürlüktür: Birey üzerindeki dışsal kısıt­
lamaların ortadan kaldırılması. Yönetimin müşterek iktidarı, birey karşısındaki asıl tehdit olarak 
görüldüğünden, özgürlük ancak “devletin geri püskürtülmesi’ yle güvence altına alınabilir. Özelde 
bu, sosyal refah anlayışının geri itilmesi demektir. Refah anlayışına karşı öne sürülen İktisadî iddi­
aların -örneğin, yüksek sosyal harcamalar vergilerin artırılmasına yol açar ve kamu sektöründeki 
refah kurumlan içkin olarak özünde verim sizdir- yanında Yeni Sağ refah anlayışına ahlâkî zeminde 
de itirazlar yöneltir. Öncelikle, 19. Yüzyıl kişisel çaba fikirlerinin yeniden canlanması çerçevesinde 
düşünüldüğünde refah devleti, “bağımlılık kültürü” yarattığı için eleştirilir: Refah devleti, inisiyatif 
ve teşebbüsü azaltır, insanların âsalet ve öz saygılarını talan eder. Bu çerçevede refah anlayışı, zara­
rın, elverişsizliğin çaresi değil nedenidir. Bu teori, “hak etmeyen yoksul” fikrini yeniden canlandır­
mıştır. Margaret Thatcher’in, “toplum diye bir şey yoktur” iddiasında oldukça canlı ifade edilen bu 
anlayışa göre, insanların topluma borçlu oldukları ve karşılığında toplumun insanlardan alacaklı 
olduğu hiçbir şey yoktur. Charles Murray e (1 9 8 4 ) göre de, refah uygulamalarının kadını, “ekmek 
parası kazanan” erkeğe bağımlılıktan kurtardığı için bekâr anne ve babasız çocuklardan oluşan bir

---

alt sınıfın ortaya çıkmasına yol açan aile parçalanmasının en önemli nedenidir. Refah anlayışına 
karşı öne sürülen bir diğer görüş de bireysel haklarla ilgilidir. Robert Nozick (1 9 7 4 ), refah uygula­
maları ve yeniden paylaşımla ilgili tüm siyasaları mülkiyet haklarını ihlâl ettikleri gerekçesiyle şid­
detle eleştirmiştir. Nozick’in anlayışına göre mülkiyet, âdil biçimde edinildiği sürece, rıza olmadan 
onu bir başkasına aktarmak, “yasal hırsızlık” ile eşanlamlıdır.