Siyasi. İDeolojiler
Yüklə 11,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Totaliteryanizm
- Totaliteryanizm İdeali
|
FAŞİZM VE DEVLET
Faşizmin ortak değer ve ilkelerini belirlemek mümkün olsa da, Faşizm İtalyası’na ve Nazi Alman- yası’na baktığımızda farklı hatta zıt inançlardan etkilenen faşizm versiyonlarını görüyoruz. Faşist rejimler ve hareketler iki temel gelenekten birisine tekabül etmektedir. Birincisi İtalya faşizminde Totaliteryanizm [Totalitarianism] a Totaliteryanizm yaygın ideolojik manipülasyon, açık terör ve vahşîlik üzerine kurulu geniş kapsamlı bir politik kurallar bütünüdür. Toplumsal ve bireysel varlığın üzerinde "tüm [bir] iktidarı" hedeflemesiyle otokrasi, otori- teryanizm ve geleneksel diktatörlükten ayrılır. Bu yüzden totaliteryanizm, özel hayatın ve sivil toplumun ilgası anlamına gelir. Faşizm ve komünizm, hoşgörüyü, çoğulculuğu ve açık toplumu reddetmeleri sebebiyle bazen totaliteryanizmin sağ ve sol kanat biçimleri olarak kabul edilmiştir. Marcuse (bkz. s. 143) gibi radikal düşünürlere göre liberal demokrasiler de totaliter özellikler sergilerler. olduğu gibi tüm gücü elinde toplayan totaliter devlet anlayışı, İkincisi ise Almanya Nazizminde ya da nasyonel sosyalizmindeki ırk ve ırksalcılık anlayışıdır. Totaliteryanizm İdeali Totaliteryanizm (bkz. s. 223) tartışmalı bir kavramdır. Ortak yönleri olan vahşeti belirginleştire rek faşist ve komünist rejimler arasındaki paralelliklere dikkat çekilmeye başlandığında totaliter fa şizmin popüleritesi soğuk savaş esnasında zirvesine ulaşmıştı. Böylelikle totaliteryanizm, anti-ko- münist görüşleri ve Sovyetler Birliğine düşmanlığı ifade etmek için bir araç hâline gelmiştir. Buna rağmen totaliteryanizm, faşizmin analizinde yararlı bir kavramdır. Genel faşizm en az iki yönden totaliteryanizme yönelir. Bunlardan birincisi, faşist ideolojinin merkezinde yer alan aşırı kolektivist anlayışın, sâdık ve tamamen itaatkâr, faşist bir adamın yaratılması amacının “özel” ve “kamusal” varoluş arasındaki ayrımı yok etmesidir. Kolektif yapının, devletin veya milletin çıkarı bireylerin çıkarının önüne geçerek kolektif egoizm bireysel egoizmi tüketir. İkinci olarak, faşist lider ilkesi lidere sınırsız otorite sağladığından, devlet ve sivil toplum arasındaki ayrımı öngören liberal düşün ceyi çiğnemektedir. Lider ve halkı arasındaki ortası bulunmayan ilişki, kitlelerin politize edilmesi anlamına gelen vatandaşların aktif katılımını ve şartsız itaatini gerektirir. Ancak tüm gücü elinde toplayan devlet anlayışı, İtalya faşizminde öne çıkan belirgin bir nitelik hâlini almıştır. İtalya faşizmi bir nevi devlete tapıcılıktır. Filozof Giovanni Gentile’nin (1 8 7 5 -1 9 4 4 ) aktar dığına göre, “her şey devlet içindir, hiçbir şey devletin karşısında olamaz, devletin dışında bir şey olamaz” Mussolini’nin çok sık tekrarladığı bir formüldür. Bu yüzden bireyin politik sorumlulukları kesindir ve tüm hayatını kuşatır. Vatandaştan, en azından, sorgusuz sualsiz itaat ve sürekli bağlılık beklenir. Bu faşist devlet teorisi, bazen Alman filozof Hegel’in (17 70 -1 83 1 ) düşünceleriyle ilişki- lendirilir. Hegel, liberal muhafazakâr olsa da, devletin bir vatandaşı diğerinden koruma yolu oldu ğunu belirten toplum sözleşmesini kabul etmez. Bunun yerine üyelerinin karşılıklı anlayışına ve diğerkâmlığa dayanan etik bir fikir olduğunu savunur. Böyle bakıldığında devlet, bireyleri ortak çıkar doğrultusunda hareketlendirecek kapasiteye sahiptir. Bu yüzden Hegel, daha üstün mede- |