Siyasi. İDeolojiler

YE Nİ SAĞ
1945 sonrası döneminin ilk yıllarında pragmatik ve paternalist fikirler, Batı dünyasının birçok ye­
rinde muhafazakârlığa hâkim olmuştur. 1970’lerde Portekiz ve Ispanya’daki diktatörlüklerin de 
ortadan kalkmasıyla, otoriter muhafazakârlığın artıkları da temizlendi. Muhafazakârlar, 19. Yüz- 
yıl’da siyasî demokrasiyi kabul ettikleri gibi, 1945 sonrasında da sınırlı bir sosyal demokrasi tipi­
ni benimsemişlerdir. Savaş sonrası yıllarda hızlı ve süreklilik arz eden ve “yönetilen kapitalizm in 
başarısı olarak ortaya çıkan “büyük patlama”, bu eğilimi güçlendirmiştir. Ancak 1970’ler boyunca, 
doğrudan Keynezci refah anlayışını hedef alan bazı köktenci fikirler ortaya çıkmıştır. Bunlar Yeni 
Sağ’ın fikirleriydi ve başlangıçta ABD ve İngiltere’de derin etki yaratmış, daha sonra Kıta Avrupası, 
Avusturalya ve Yeni Zelanda, tüm dünyadaki Batılı devletlerde etkili olmuştur.
“Yeni Sağ” oldukça geniş bir terimdir ve kapsamında vergilerin düşürülmesinden, televizyon 
ve filmlerde daha fazla sansüre, göç karşıtı kampanyalardan, göçmenleri ülkelerine geri gönder­
meye kadar birçok farklı fikri barındırır. Aslında Yeni Sağ, birbirlerine karşıtlıkları açıkça ortada 
olan iki ideolojik geleneğin birleşmesidir. Bu ideolojilerden ilki, klasik liberal ekonomi özellikle de 
Adam Smith’in (bkz. s. 6 5 ) serbest piyasa teorileridir. Bu teoriler, 20. Yüzyıl ın ikinci yarısında 
“büyük” devlet, İktisadî ve sosyal müdahale anlayışına yönelik eleştiri olarak yeniden hayatiyet ka­
zanmıştır. Bu eleştiriler, liberal Yeni Sağ veya neo-liberalizm (bkz. s. 6 8 ) olarak adlandırılmıştır. 
Yeni Sağ içindeki ikinci öğe ise özellikle Disraeli öncesi geleneksel muhafazakâr sosyal teorinin 
kapsamındaki düzen, otorite ve disiplin savunusudur. Bu da muhafazakâr Yeni Sağ veya neo-mu- 
hafazakârlık olarak adlandırılmıştır. Sonuçta Yeni Sağ, İktisadî liberteryanizm ile devlet ve sosyal 
alandaki otoriteryanizmi (bkz. s. 96) kaynaştırma teşebbüsüdür. Kendi başına Yeni Sağ, kökten­
ci, gerici ve geleneksel özelliklerin harmanıdır. Yeni Sağ’ın köktenciliği, kendi mirasını, özellikle 
müdahaleci yönetim ve liberal veya müsamahalı sosyal değerleri parçalamada gösterdiği yoğun 
çabadan anlaşılabilir. Bu köktencilik, rasyonel teoriler ve soyut ilkelerden türetilen ve sonuçta da 
geleneği dışlayan liberal Yeni Sağ’la olan ilişkide oldukça nettir. Ancak Yeni Sağ köktenciliği, ge­
rici bir köktencilik şekli değildir. Çünkü hem liberal hem de muhafazakâr Yeni Sağ genellikle, 19. 
Yüzyıl’daki İktisadî edep ve ahlâkî metanet dolu “altın çağ”dan bahseder. Bunun yanında Yeni Sağ, 
özellikle neo-muhafazakârların “geleneksel değerler’e yaptıkları vazgeçilmez vurgu çerçevesinde 
geleneğe de başvurur.
Yeni Sağ fikirler, çeşitli tarihsel etkenlerin ürünüdür. Bu etkenlerden belki de en önemlisi, savaş 
sonrası dönemdeki “büyük patlamanın, 1970’lerin başında yüksek enflasyon, artan işsizlik ve ikti­

---

satçıların “durgunluk” dedikleri olguyla sona ermesidir. Ö nceleri istikrarlı İktisadî büyümeyi paylaş­
tırdığından ve sosyal bütünlüğü sürdürdüğünden itibarı olan Keynezci talep yönetimi, daha önceki 
serbest piyasa düşüncesini ısrarla isteyen siyasî bir sağın artan baskısı altına girmiştir. Yeni Sağ, bazı 
sosyal etkenlerden, özellikle liberal sosyal felsefenin yaygınlaşmasından da etkilenmiştir. Muhafa­
zakârlar bunu, müsamahakârlık ve geniş ölçüde refah bağımlılığının oluşturduğu ikiz şer endişesin­
den dolayı kaygıyla karşılamışlardır. Örneğin, neo-muhafazakârlık, 1970 ve 1980’lerde A BD ’de daha 
önce liberal olan bazı entelektüellerin bir araya gelmesiyle doğmuştur. Irving Kristol ve Norman Po- 
dhoretz’in başını çektiği bu grup, toplumun sıkıntılarının daha çok hak temelli yurttaşlık kültürün­
den kaynaklandığını iddia etmiştir. Çünkü bu kültür, ödev ve sorumluluk duygusunu zayıflatmakta­
dır. Son olarak, uluslararası etkenlerin de Yeni Sağ’m ortaya çıkışında belirleyici olduğu söylenebilir. 
Bu etkenler, muhafazakârlık içindeki milliyetçi duyguları güçlendirmiş ve iktidar (sert, şahin) siyase­
tini yeniden canlandırmıştır. A BD ’deki Yeni Sağ, Sovyetler Birliğinin artan askerî gücü ve Vietnam 
ile İran’da ulusal prestije zarar veren olaylar karşısında harekete geçmiştir. İngiltere’de ise özellikle 
1980’lerden bu yana Avrupa’nın bütünleşmesi olgusunun ortaya çıkmasıyla üstün iktidar konumunu 
kaybetme korkusu ve millî egemenliğe tehdit algısının yerleşmeye başlaması söz konusudur.