Sjif 2022: 947 Advanced Sciences Index Factor asi factor = 7

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 2 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
610 
w
www.oriens.uz
February
2022
 
inoyat etilgan» xususiyat bо‘lib, ijtimoiy munosabatlarga moslashishni ta’minlash 
uchun insonlar bilan munosabatni tekis ketishini ta’minlaydi[2, b.69]. 
“Sotsial intellekt” tushunchasini birinchi marta 1920 yilda E.Torndayk 
psixologiya fanida qо‘llagan. U bu tushuncha yordamida shaxslararo munosabatlarni 
oldindan kо‘ra bilishlikni tasvirlaydi va uni insonlar о‘rtasidagi munosabatlarga davr 
nuqtai nazari bilan yondashishni qiyoslaydi. Intellektning quyidagi ikki turiga e’tibor 
qaratadigan bо‘lsak, abstrakt intellekt - bu abstrakt, verbal va matematik belgilarni 
tushunish va ularning yordami bilan turli aqliy harakatlarni amalga oshirish 
qobiliyatini bildiradi, ijtimoiy intellekt - odamlarni tushunish va ular bilan 
munosabatlarga kirishish qobiliyatidan iborat. Sotsial intellektni о‘lchashga 
mо‘ljallangan birinchi ishonchli testni yaratgan J.Gilford uni umumiy intellekt
omilidan mustasno tarzda va eng avvalo xulq-atvorga oid axborotlarni tushunishi 
bilan bog‘liq bо‘lgan intellektual qobiliyatlar tizimi sifatida о‘rgangan. 
Metodika muallifi Dj. Gilford ijtimoiy intellekt masalasiga umumiy intellektga 
bog‘liq bо‘lmagan, ammo xulq-atvor orqali ma’lumot olish bilan bog‘liq intellektual 
qobiliyatlar tizimi deb izohlagan. Gilfordning konsepsiyasiga kо‘ra ijtimoiy intellekt 
о‘zida 6 omilni birlashtirgan: 
Xulq-atvor elementlarini bilish –xulq-atvordagi sо‘z (verbal) va sо‘zsiz 
(noverbal) mazmundagi xatti-harakatlarni ajrata olish qobiliyati.
Xulq-atvorni sinflarini bilish –xulq-atvor haqidagi ekpressiv yoki vaziyatli 
axborotlar oqimidagi umumiy xususiyatlarni anglash qobiliyati; 
Xulq-atvor munosabatlarini bilish-munosabatlarni tushunish qobiliyati ; 
Xulq-atvor tizimini bilish – odamlar о‘zaro ta’sirlashuvidagi yaxlit 
vaziyatlarning rivojlanish mohiyatini, ularning bu vaziyatlardagi xulq-atvor 
mazmunini tushunish qobiliyati; 
Xulq-atvordagi о‘zgarishlarni bilish –har xil vaziyatlardagi kechayotgan xulq-
atvor mazmunini о‘zgarishini tushunish qobiliyati; 
Xulq-atvor natijalarining tushunish – mavjud axborotdan kelib chiqib, xulq-
atvor oqibatlarini kо‘ra olish qobiliyati [2, b.70]. 
80-yillarda D.Kit tomonidan yaratilgan testlar axloqiy yoki odob bilan fikrlashni 
baholashga mо‘ljallangan edi.
M.Ford va M. Tisak intellektni baholashning negizida muammoli holatlarning
tо‘g‘ri yechimini topish yotishini ta’kidlaydilar. Ular ijtimoiy intellekt ijtimoiy 
axborotlarni qayta ishlash bilan bog‘liq bо‘lgan mental qobiliyatlarning aniq va 
mutanosib guruhini о‘z ichiga olishini kо‘rsata bildilar. Bu qobiliyat guruhi esa о‘z 

---