Soliq statistikasi indd

Soliqlarni hisoblashda foydalaniluvchi ko‘rsatkichlar
1
 
t/r
Soliq turi
Soliq summasini hisoblashda 
foydalaniluvchi ko‘rsatkichlar
1.
Yuridik shaxslardan 
oli nadigan foyda solig‘i
– jami daromad
– xarajatlar
– chegirib tashlanadigan xarajatlar
– imtiyozlar
2.
Qo‘shilgan qiymat 
soli g‘i
– Soliq to‘lovchining tovarlarni (ishlarni, 
xizmatlarni) realizatsiya qilish oboroti;
– O‘zbekiston Respublikasining bojxona 
hududiga olib kirilayotgan tovarlar
3.
Aksiz solig‘i
– aksiz osti mahsulotning realizatsiya qiy-
mati;
– aksiz osti mahsulotlarning realizatsiya qi-
lin gan 
fi
zik hajmi
1
O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi asosida tuzilgan.

---

41
4.
Qo‘shimcha foy da 
soli g‘i
Realizatsiya qilishdan olingan sof tushum 
bi 
lan qonun hujjatlarida belgilangan hi-
sob- 
kitob bahosi o‘rtasidagi farq sifatida 
aniq lanadigan daromadning bir qismi (qo‘-
shimcha foyda)
5.
Yer qa’ridan foydalan-
gan lik uchun soliq
- kavlab olingan (ajratib olingan) tayyor 
mahsulot hajmining hisobot davri uchun 
o‘rtacha olingan realizatsiya qilish bahosida 
hisoblab chiqilgan qiymati
6.
Imzoli bonus
yer qa’ridan foydalanuvchining tegishli 
litsen ziya asosida foydali qazilmalarni aniq-
lash va qidirish bo‘yicha faoliyatni amalga 
oshirish huquqi
7.
Tijoratbop topilma 
bo nus
Foydali qazilmalar zaxiralarining qazib oli-
nadigan hajmining qiymati
8.
Suv resurslaridan 
foyda langanlik uchun 
soliq
– suv resurslarining yer usti va yer osti man-
balaridan olingan suv hajmi;
9.
Yuridik shaxslarning
mol-mulkiga solina di-
gan soliq
- asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning 
o‘rtacha yillik qoldiq qiymati;
- tugallanmagan qurilishning va o‘rnatil-
ma gan asbob-uskunalarning o‘rtacha yillik 
qiymati.
- O‘zbekiston Respublikasi norezidentla ri-
ning mol-mulkining o‘rtacha yillik qiymati.
10.
Jismoniy shaxslarning
mol-mulkiga solina di-
gan soliq
Ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat 
ro‘yxatidan o‘tkazuvchi organ tomonidan 
belgilanadigan, jismoniy shaxslarning mol-
mulklarining inventarizatsiya qiymati
11.
Yuridik shaxslardan
olinadigan yer solig‘i
Mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foyda la-
nish huquqi yoki ijara huquqi asosida yuridik 
shaxslarda bo‘lgan yer uchastkalari

---

42
12.
Jismoniy shaxslardan
olinadigan yer solig‘i
– dehqon xo‘jaligi yuritish uchun meros qi-
lib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga 
be rilgan yer uchastkalari;
– yakka tartibda uy-joy qurilishi uchun me-
ros qilib qoldiriladigan, umrbod egalik qi-
lishga berilgan yer uchastkalari;
– jamoa bog‘dorchiligi, uzumchiligi va po-
lizchiligini yuritish uchun berilgan, shu-
ning dek yakka tartibdagi garajlar egallagan 
yer uchastkalari;
– xizmat yuzasidan berilgan chek yerlar;
– meros bo‘yicha, hadya qilinishi yoki oli-
nishi natijasida uy-joy va imoratlar bilan 
birgalikda mulk huquqi, egalik qilish va 
foydalanish huquqi ham o‘tgan yer uchast-
ka lari;
– tadbirkorlik faoliyati yuritish uchun foy-
da lanishga yoki ijaraga berilgan yer uchast-
kalari
13.
Obodonlashtirish va 
ij ti moiy infratuzilmani 
ri vojlan ti rish solig‘i
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda soli-
g‘i chegirilganidan keyin yuridik shaxs ix-
tiyorida qoladigan foyda
14.
Jismoniy shaxslardan 
transport vositalariga 
benzin, dizel yoqilg‘isi 
va gaz ishlatganlik 
uchun olinadigan soliq
Jismoniy shaxslarga transport vositalari 
uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gazning 
natura holidagi realizatsiya qilingan hajmi
15.
Yagona ijtimoiy to‘-
lovni va sug‘urta ba-
dallari
Mehnatga haq to‘lash
tarzidagi daromadlar

---

43
16.
Budjetdan tashqari 
pensiya
jamg‘armasiga va 
Respublika yo‘l 
jamg‘armasiga
majburiy ajratmalar
- sof tushum;
- kommunal xo‘jalik tizimining issiqlik, suv 
va gaz ta’minoti korxonalari uchun - mah-
sulotlarning (ishlarning, xizmatlarning) 
qo‘ shilgan qiymat solig‘i va tegishincha is-
siqlik ta’minoti korxonalari uchun issiqlik 
quv 
vatining, suv ta’minoti korxonalari 
uchun suvning, gaz ta’minoti korxonalari 
uchun tabiiy gazning xarid qiymati chegirib 
tashlangan holda realizatsiya qilingan 
hajmi;
- qurilish, qurilish-montaj, ta’mirlash-quri-
lish, ishga tushirish-sozlash, loyiha-qidiruv 
va ilmiy-tadqiqot tashkilotlari uchun;
- o‘z kuchlari bilan bajarilgan, tegishincha 
qurilish, qurilish-montaj, ta’mirlash-qurilish, 
ishga tushirish-sozlash, loyiha-qidiruv va 
ilmiy-tadqiqot ishlarining qo‘shilgan qiymat 
solig‘i chegirib tashlangan holdagi qiymati; 
- vositachilik xizmatlari ko‘rsatuvchi, shu 
jumladan tovarlarni sotish bo‘yicha, vosi-
tachilik va topshiriq shartnomalari bo‘yicha 
hamda vositachilik xizmatlari ko‘rsatishga 
oid boshqa shartnomalar bo‘yicha vosita-
chi lik xizmatlari ko‘rsatuvchi yuridik shaxs-
lar uchun - ko‘rsatilgan xizmatlar uchun 
qo‘shilgan qiymat solig‘i chegirib tash-
langan holdagi haq summasi; 
- savdo faoliyatini amalga oshiradigan 
yuridik shaxslar uchun - tovar oboroti;
- kredit tashkilotlari va sug‘urta tashkilotlari 
uchun - aniqlanadigan daromad; 
- asosiy faoliyati mol-mulkni lizingga be-
rish 
dan iborat bo‘lgan yuridik shaxslar 
uchun - moliyaviy ijara (lizing) bo‘yicha 
foiz li daromad summasi.

---

44
17.
Respublika yo‘l
jamg‘armasiga 
yig‘imlar
- olingan va (yoki) O‘zbekiston Respublikasi 
hududiga vaqtinchalik olib kiriladigan av to -
transport vositalari dvigatelining ot ku 
chi-
dagi quvvati yoki avtotransport vosita lari ning 
qiymati; 
- O‘zbekiston Respublikasi hududiga kirga-
nida yoki uning hududi orqali tranzit tarzida 
o‘tganida chet davlatlarning avtotransport 
vositalari.
18.
Jismoniy shaxslardan
olinadigan daromad 
solig‘i
- jismoniy shaxsning jami daromadi;
- solishdan ozod qilingan daromadlar
19.
Yagona soliq to‘lovi
- tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) qo‘shilgan 
qiymat solig‘ini chegirgan holda (qo‘shilgan 
qiymat solig‘i to‘lashga o‘tgan soliq to‘-
lovchilar uchun) realizatsiya qilishdan 
tushgan tushum. 
- savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari 
uchun - tovar oboroti;
- mol-mulkni moliyaviy ijaraga (lizingga) 
beruvchi yuridik shaxslar uchun - moliyaviy 
ijara (lizing) bo‘yicha foizli daromad sum-
masi;
- vositachilik va topshiriq shartnomalari ham-
da vositachilik xizmatlari ko‘rsatishga oid 
boshqa shartnomalar bo‘yicha vositachilik 
xizmatlari ko‘rsatadigan yuridik shaxslar 
uchun - ko‘rsatilgan xizmatlar uchun haq 
sum masi; 
- tayyorlov tashkilotlari uchun - realizatsiya 
qilingan tovarlarning xarid qiymati bilan 
sotish qiymati o‘rtasidagi farq sifatida hi-
soblab chiqarilgan yalpi daromad; 
- lotereya o‘yinlarini tashkil etish bo‘yicha 
faoliyatni amalga oshirish doirasida yuridik 
shaxslar uchun - o‘yin chiptalarini ularda 
ko‘rsatilgan narx bo‘yicha tarqatishdan 
tushgan tushum;

---

45
20.
Yagona yer solig‘i
Soliq solinadigan yer uchastkalarining nor-
mativ qiymati
21.
Qat’iy belgilangan 
soliq
belgilangan faoliyat turini tavsi
fl
ovchi 
fi
zik 
ko‘rsatkich
Yuridik shaxslarning jami daromadlari tarkibi O‘zbekiston Res-
publikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 5-fevraldagi 54-son 
qarori bilan tasdiqlangan “Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab 
chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarini 
shakllantirish tartibi to‘g‘risida”gi Nizom bilan aniqlanadi va qu-
yidagi ketma-ketlikdagi ko‘rsatkichlar bilan ifodalanadi:
1) mahsulotni sotishdan olingan yalpi foyda. 
YaF=SST-IT, bu yerda:
YaF-yalpi foyda, SST-sotishdan olingan sof tushum, IT-sotilgan 
mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi;
2) asosiy faoliyatdan olingan foyda.
AFF=YaF-DX+BD-BZ, bu yerda:
AFF-asosiy faoliyatdan olingan foyda, DX-davr xarajatlari, 
BD-asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar, B3-asosiy 
faoliyatdan ko‘rilgan boshqa zararlar.
3) umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (yoki zarar).
UF=AFF+MD-MX,
bunda: UF-umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foyda; MD-
moliyaviy faoliyatdan daromadlar; MX-moliyaviy faoliyat 
xarajatlari;
4) soliq to‘languncha olingan foyda.
STF=UF+FP-F3,
bunda: STF-soliq to‘laguncha olingan foyda; FP-favqulotda va-
ziyatdan olingan foyda; F3-favqulotda vaziyatdan ko‘rilgan zarar.
Yilning sof foydasi, korxona foyda solig‘ini va undan keyin 
obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘ini 
to‘lagandan so‘ng korxonaning o‘zida qoladi.

---

46