Sotsiologiyaa

5 Shaxs sotsiologiyasi va deviant xulq atvor
Shaxs tushunchasi. Shaxs tushunchasini tur li fanlardagi talqini. Shaxs, inson, individ tushunchalari. Shaxs shakllanishiga ta’sir etuvchi asosiy omillar. Shaxs ijtimoiy munosabatlarning mahsuli sifatida. Shaxs to’g’risidagi asosiy sosiologik nazariyalar. O’z-o’zini baholash va Men-ta’limotining shakllanishi, qadriyatlar va baholar. Shaxsning o’z-o’zini hurmat qilishi. Shaxs strukturasi. Shaxs turlari. Shaxsning an’anaviy va zamonaviy turlari.
Deviant xulq-atvor (og’ma xulq-atvor) tushunchasi. Deviant xulq-atvor muammosini o’rganish Sotsiologiyadagi ilmiy yo’nalish sifatida. Deviant xulq-atvor turlari: qonunni buzish, o’z-o’zini o’ldirish, giyohvandlik, alkogolizm va boshqalar. E.Dyurkgeym, R.Mertonlarning deviant xulq-atvor nazariyalari, Z.Freyd va E.Frommlarning destruktivlik (strukturani buzilishi) nazariyalari.
Sotsial me’yor va anomiya deviant xulq-atvor nazariyasining markaziy tushunchasi sifatida. Deviant xulq-atvor belgilari, ularning strukturasi. Deviant xulq-atvorni turkumlash. Buzilgan xulq-atvor mexanizmi. Deviant xulq-atvorning tibbiy-biologik, ijtimoiy-psixologik va ijtimoiy tomonlari. Hozirgi zamonda deviant xulq-atvorning tarqalishi va o’zgarishi. Deviant, delinkvent va kriminal hatti-harakatlar. Professional jinoyatchilik. Uyushgan jinoyatchilik. Dunyoda jinoyatchilik holati. Jinoyatchilikni oshishi va jamiyatning kriminallashuvi sabablari va namoyon bo’lish shakllari. O’smirlar va yoshlar jinoyatchiligi. Jamiyatda korrupsiya muammosi.
Sotsial nazorat. Sotsial nazorat kishilar hatti-harakatini tartibga solish mexanizmi sifatida. P.Bergerning sotsial nazorat to’g’risidagi ta’limoti. Sotsial nazorat elementlari: me’yorlar va sanksiyalar. Sotsial sanksiyalar turlari: pozitiv va negativ, rasmiy va norasmiy. Sotsial me’yorlar tasnifi. Sotsial me’yor turlari: huquqiy, diniy, an’anaviy va axloqiy. Ichki va tashqi nazorat. O’z-o’zini nazorat qilish muammosi. Jamoatchilik fikri sotsial nazoratning shakli sifatida.