Soxibaxon ped texnologiya doc

Mustaqil o‘rganish usuli
Ushbu usul ta’lim oluvchilarning o‘quv materialini mustaqil
o‘zlashtirishini, o‘z – o‘zini tekshiruv malakalarini, berilgan
matnning mazmunini to‘liq va ongli ravishda bayon eta bilishiga
qaratilgan usuldir. Bu usul vaqti–vaqti bilan o‘tkazib turiladi,
o‘quvchilarning mustaqil o‘rganish, darslik bilan ishlash va
mustaqil amalaiy faoliyat bilan shug‘ullanish ko‘nikmalarini
shakllantiradi. Har bir o‘quvchi alohida yoki umumiy tarzda
tashkil qilinadigan topshiriqni bajaradi. O‘qituvchi
o‘quvchilarning amaliy faoliyatiga aralashmay, tashqaridan teskari
aloqa- muloqot yordamida yo‘naltirib boshqaradi va nazorat
qiladi.
Savol berish
orqali o‘qitish
usuli
O‘qituvchi
o‘quvchilar oldiga
savollarni
ko‘ndalang qilib
qo‘yadi va bu bilan
ularni berilgan
ma’lumotni yana
takrorlashga
undaydi. Shu tariqa
ularni o‘qituvchi
tomonidan
qo‘llanilgan
og‘zaki va boshqa
aloqa uslublarini
tushunib
yetganliklari
aniqlanadi.
Muhokama
usuli
O‘quvchilarga
suhbatlashish,
masalalarga
oydinlik
kiritish,
savollar
berish,
shuningdek
ma’lumotni
o‘zaro va
o‘qituvchi
bilan
muhokama
yo‘li bilan
tahlil qilish
taklifi
kiritiladi.
Suhbat usuli
Mavzuga aloqador
manbaviy
ma’lumotlar
beriladigan bir
sharoitda va darsning
bir qismi sifatida ana
shu mavzu
haqida tushuntirish
berish muhim
hisoblanadi. Odatda
ma’ruza vaqti 30
daqiqadan uzoq
bo‘lmasligi kerak va
asosiy vaqt ma’ruza
ta’riqasida va
mashg‘ulot so‘ngida
o‘qituvchiga savollar
berish uchun bir oz
vaqt ajratiladi
.
Baxs-
munozara
usuli
O‘quv
guruhini
ikki
guruhga
bo‘lgan
holda,
biror
mavzu
bo‘yicha
o‘zaro
baxs, fikr
almashinu
v tarzida
o‘tkaziladi
.
Tadqiqot usuli
O‘zlashtirish
darajasining eng
yuqori cho‘qisi;
o‘quvchilarning
olgan bilimlari
asosida hali
o‘rganilmagan
kichik bir muammo
ustida yakka yoki
birgalashib izlanish
olib borishi;
keltirilgan taxminni
izlab topilgan
dalillar asosida
to‘g‘ri yoki
noto‘g‘riligini
tekshirish;
Roli o‘yinlar
Ishbilarmonlik
yoki
rolli(vaziyatli)
o‘yinlar –
muammoli
vazifaning bir
turidir. Faqat
bu o‘rinda,
matnli material
o‘rniga
o‘quvchilar
tomonidan
rollar
o‘ynaladigan
hayotiy vaziyat
sahnalashti-
riladi.
16
Ovozga qo‘yish metodi
Dars davomida bahsli vaziyatni keltirib
chiqarish; yuzaga kelgan bahs munozarani
boshqarish maqsadida, bahs yuritayotgan
tomonlarning fikrlarini sinf bo‘yicha ovozga
qo‘yish; har bir fikr bo‘yicha qarshi, rozi va
betaraflarni aniqlash; tomonlarning dalillarini va
fikrlarini tinglash; so‘ng yana ovozga qo‘yish;
xulosalash;
«Charxpalak» usuli
Mazkur metod guruhlarda ishlash usulining takomillashtirilgan
ko‘rinishi bo‘lib, uning yordamida o‘quvchilar o‘rganiladigan
material bo‘yicha ma’lum bilimga mustaqil ega bo‘lish, jamoa
bilan ishlash malakasini ega bo‘lish, boshqalarni o‘qitish, axborot
bilan almashish hamda jamao bo‘lib qaror qabul qilish
ko‘nikmalariga ega bo‘ladi.
Aqliy hujum
Dars mavzusiga oid
qo‘yilgan muammoni
yechish yoki savolga
javob topish
maqsadida g‘oyalarni
jamlash va saralash
usuli. qatnashchilar
birlashgan holda
yechimi noma’lum
muammoni yechishga
yoki savolga javob
topishga harakat
qiladilar. Eng maqbul
yechimni topish
bo‘yicha shaxsiy
g‘oyalarini ilgari
suradilar.
Pinbord usuli
Bu usul aqliy hujum
metodining bir
ko‘rinishi bo‘lib, unda
qo‘yilgan muammoni
hal qilish bo‘yicha
g‘oyalar alohida
qog‘ozchalarda
yozilib, doskaga
mixlanib boriladi.
Ikkinchi bosqichda
esa, ular turli mezonlar
bo‘yicha sinflarga
bo‘linadi, saralanadi
va muayyan tartibda
doskada
joylashtiriladi.
Boshqalarni
o‘qitish orqali
o‘rganish usuli
Bu usulda ta’lim
oluvchilar
belgilangan
mavzu yoki
qo‘yilgan
muammo
bo‘yicha bir –
birlariga
axborotlarni
almashadilar va
o‘z bilganlarini
boshqalarga
o‘rgatadilar.
Lug‘at bilan
ishlash
(diktant
)
bilimlarni
baholashning
joriy nazorat
shakli; odatda
qisqa vaqt
davomida
o‘tkaziladi;
o‘quvchilarning
o‘tilgan atama
va
tushunchalarni
bilish darajasini
tekshirish
uchun
o‘tkaziladi;
Konferensiya
Oraliq
nazoratning bir
turi bo‘lib,
asosan chorak
yoki yil
davomida
ma’lum
mavzular
bo‘yicha
mustaqil
yozilgan
ishlarning
og‘zaki
ma’ro‘za
ko‘rinishidagi
taqdimoti.
Juft-juft
muloqot
Biror mavzu
bo‘yicha
yonma-yon
o‘tirgan
o‘quvchilarni
o‘zaro
muloqotga
chorlash;
o‘zaro fikr
almashish va
ularni
ba’zilarini
tinglash;
17
B/B/B
( Z/
Х
/U)

---

167
18
Insert
V- bilaman
(-)- to`g`ri kelmadi
(+) –yangi axborot
( ? )- tushunmadim
19
«V
enn» Diagrammasi 3 ob’ektni,
tushunchani, g‘oyani, xodisani
taqqoslash
faoliyatini
tashkil
etish
jarayonida ishlatiladi
ORGANAYZERLAR
20
SWOT -
TAXLILI
•
S-kuchli tomoni
•
W- kuchsiz tomoni
•
О
- imkoniyatlari
•
Т
- xavf-xatar

---

168
21
FIKR, MULOXAZA, ISBOT
FSMU
•
F – Fikringizni bayon
eting
•
S
– Fikringizni bayoniga sabab ko‘rsati
ng
•
M – Fikringizga misol keltiring
•
U–Fikrlaringizni umumlashtiring, xulo
salang
22
T- jadval
Konsepsiyaga, voqeylikka, ob’ektga nisbat
an munosabat bildirish uchun qo‘llash
mumkin.
-Talabalar ushbu sxemani tuzish qoidalari bilan
tanishtiriladi
-Yakka, juftlikda yoki guruh ichida sxema asosid
a taqqoslash faoliyati tashkil etiladi
-Yagona jadvalga tushiriladi.

---

169
23
T- SXEMA «Test nazorati»
Yutug`i
Kamchiligi
• Vaqtni tejalishi
• Frontal holda ish
olib borish imkoni
• Mantqiy fikrni
rivojlantirish.
• Baholash qulay
•
Nutqning rivojlan-masligi.
•
Muloqatni yo‘qligi
•
Hamkorlikda faoliyatning yo‘
qligi.
•
Pedagogik munosabatning y
o‘qligi.
24
«Nima uchun» texnologiyasi
•
NIMA
•
UCHUN
•
BU
•
MUAMMO
•
KELIB
•
CHIQDI?
Muammoni aniqlash,
uni hal etish, tahlil qi
lish va rejalashtirish
jarayonida qo‘llash
mumkin
25
«Qanday» texnologiyasi
QANDAY QILIB MUAMMONI
XAL ETISH MUMKIN?
Muammoni hal etishning bar
cha imkoniyatlarini tadqiq eta-
di va ularni amalga oshirish us
ullarini ham o‘rganadi

---

170
26
«BLITS - SO‘ROV» TEXNOLOGIYASI
•
«BLITS – SO‘ROV»
•
TEXNOLOGIYASI
Ketma-ketlikni va izchillikni o‘rnatishga
qaratilgan texnologiyadir
27
Sinkveyn
•
Tushuncha-ot
•
2 so`zdan iborat
•
sifat
•
3 so`zdan iborat fe’l
•
4
so`zdan
iborat
munosabat
•
1
so`zdan
iborat
sinonim
•
o‘qish
•
qiziqarli yangilik
•
Fikrlash kobiliyatini rivo
jlantiradi
•
Ma’naviy tarbiyalashga
yordam beradi mutoala

---

171
TA`LIMNING “KEYS-STADI” TEXNOLOGIYASI. TA`LIMNI SHAXSGA
YO`NALTIRILGAN EXNOLOGIYASI. TA`LIMNING LOYIXA TEXNOLOGIYASI
•
Reja:
•
“Keys-stadi” tushunchasining mohiyati, kelib chiqish tarixi, tipologiyalari va “Keys-
stadi” texnologiyasini tuzilishi.
•
“Hamkorlik pedagogikasi” texnologiyasi, uning mazmuni va o`ziga xosliklari.
•
“Loyixa” tushunchasining mazmuni, mohiyati, loyixaviy ta`limning o`ziga xosliklari,
o`quv loyixasi tushunchasi va “Loyixa” texnologiyasini ishlab chiqish qoidasi
•
Adabiyotlar:
•
1.
Interfaol metodlar: mohiyati va qo’llanilishi / Metodik qo’llanma. Tuzuvchilar:
D.Ro’zieva, M.Usmonboeva, Z.Holiqova. – Toshkent: Nizomiy nomidagi TDPU
nashriyoti, 2013. – 136 bet.
•
2. Pedagogik texnologiyalar.Tuzuvchilar: Sh.S.Shodmonova va b. – T.: “Fan va
texnologiya”, 2011, 148-bet
•
3. Azizxo’jaeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. – T.: TDPU, 2006.
•
4. Yo’ldoshev J., Usmonov S. Pedagogik texnologiya asoslari. – T.: Pedagog, 2004.
•
5. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat / S.A.Madiyarova va b. – T.: “Iqtisod-
moliya”, 2009.
•
6. Sayidaxmedov N., Ochilov A. Yangi pedagogik texnologiya mohiyati va zamonaviy
loyihasi. – T.: RTM, 1999.
•
7. Tolipov O’., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiyalarning tatbiqiy asoslari. – T.: Fan,
2006.

---

172
TA`LIMNING “KEYS-STADI” TEXNOLOGIYASI
“Keys-stadi”
ingliz tilida “case” – metod, “study” –
muammoli vaziyat; vaziyatli tahlil yoki muammoli
vaziyatlarni tahlil qilish-degan ma`noni anglatadi.
“Keys-stadi” texnologiyasi
o’quvchi (talaba)larda
aniq, real yoki sun’iy yaratilgan muammoli vaziyatni
tahlil qilish orqali eng maqbul variantlarini topish
ko’nikmalarini shakllantirishga xizmat qiladi.
“Keys-stadi” texnologiyasi
o’quvchi (talaba)larni
bevosita har qanday mazmunga ega vaziyatni
o’rganish va tahlil qilishga o’rgatadi.
“Keys-stadi” texnologiyasining umumiy
tuzilmasi quyidagicha
:
Ta’lim
maqsadi
Keys-
st
а
di
Ta’lim
shakli
Axborotlarni
to’plash usul
va vositalari
Ilmiy
izlanish usul
va vositalari
Axborotlarni
ilmiy tahlil qilish
usul va vositalari
Ta’lim
metodlari
Ta’lim
vositalari
Ta’limiy usul
va vositalari
Ta’limni boshqarish
usul va vositalari
T
a’lim
natijas
i
Mashg’ulotlarda metodni qo’llash quyidagi
bosqichlarda kechadi:
O’quv keyslari
Yechimni
topish bo’yicha
individual
ishlash
Yechimni
topishda
jamoaviy
hamkorlikka
erishish
Asosiy
bosqich
lar
Samaradorlik

---

173
Keys-stadi bo’yicha jamoaviy hamkorlik quyidagi tartibda
amalga oshadi:
Jamoa (guruh) a’zolari muammo, uning
echimlari yuzasidan o’zaro fikr almashadi
Masalaning yechimi sifatida taqdim etilgan
вариантлар
 
муҳокама
 
қилиниб
,
уларнинг
 
мақбуллиги
 
баҳоланади
Muammoli vaziyatning yechimini ta’minlaydigan aniq
dastur ishlab chiqiladi
Masalaning yechimi to’g’risida ma’lumot beradigan
taqdimot tayyorlanadi va unda namoyish etiladigan
materiallar rasmiylashtiriladi