Sport o‘yinlari va uni o‘qitish metodikasi

Zichlashtirilgan himoya
. Bu avallo raqibga shchitga yaqin 
kelishi va to’pni yaqin yoki o’rta masofadan tashlash imkoniyatini 
bermaslikka qaratilgan. Shuning uchun hamn hujumchilar bi9lan 
kurash odatda himoyaning barcha o’yinchilari to’planadigan jarima 
otish maydonchasi yaqinida bo’ladi. Zichlashtirilgan himoya ikkita 
sistemada tashkil etiladi: shaxsiy va zonali himoyada. Shuningdek, 
o’z ichiga shaxsiy va zonali himoyani, ba’zan esa shaxsiy pressing 
elementlarini oluvchi aralash himoya sistemasi ham bor.
Shaxsiy 
himoya 
sistemasi
. 
Himoyaning 
bu 
universal 
sistemasida jamnoaning har bir raqibni ta’qib etish topshiriladi. 
“O’yinchi-o’yinchini” ushlash shaxsiy ta’qib prinspi yakka himoya 
hissini tarbiyalashga yordam beradi, himoyadagi o’yinchilarni 
shaxsiy xususiyatlariga qarab taqsimlash imkonini beradi: baland 
bo’yli hujumchiga qarshi, tezkor o’yinchi tezkorga qarshi, sekin 
harakatlanuvchi qarshi va h/k/ har bir o’yinchi ta’qib qilayotgan 
o’yinchini o’rganish, kurashga moslashish uning nozik tomonlaridan 
foydalanishga qodir. 
Bu sistemaning kamchiligi shundaki, hujumchilar erkinroq 
harakat 
qilaoladilar, oldindan o’ynalgan va tayyorlangan 
hujumchilarni amalga oshirish uchun yetarli vaqt va imkoniyatiga 
ega bo’ladilar. 

---

55 
Zonali himoya sistemasi
. Bu sistema ham himoyalanayotgan 
jamoa o’yinchilarini jarima otish maydonchasi atrofida to’playdi. Har 
bir o’yinchi shchit yaqinidagi ma’lum zonani qurqlaydi, o’yin 
davomida uning zonasiga kirgan har qanday raqib hujumchisini 
ta’qib qiladi. Bunday himoya asosan nisbatan sekin harakat qiladigan 
markaziy o’yinchilarini shchit yaqinida ishlatishga harakat 
qilayotgan va o’rta va uzoq masofadan to’pni savatga aniq 
tashlayolmidigan hamda to’pni tez va aniq uzata olmaydigan baland 
bo’yli o’yinchilari ko’p bo’lgan jamoaga qarshi qo’llaniladi.
Sistemaning ijobiy tomonlari shundaki, u raqibning orqasidan 
tinmay yugurishni talab qilmaydi, o’zining shchiti yaqinida shchitdan 
sapchigan to’p uchun kurashga yengillashtiradi, rejali ravishda tez 
qarshi hujumga o’tish imkonini beradi, raqibning oldindan 
o’rganilgan to’siq, to’qnashtirish, kesishib o’tish bilan bo’g’liq 
kombinatsiyalarini amalga oshirishini qiyinlashtiradi.
Sistemaning 
salbiy 
tomonlari 
shundaki, 
qurqlanayotgan 
uchastkadan tashqarida to’pni egallash uchun kurashning faolligini 
susaytiradi, tashabbus hujum qilayotgan jamoaga o’tadi, to’siqsiz 
savatga to’p otishga yo’l qo’yiladi va birinchi hujumchining bir ikki 
qatnashuvchi doyrasiga gruppirovka bo’lsa, himoyaning balansi 
ta’minlanmaydi.
Tarqoq himoya
. Avvaliga bu himoya raqiblarni o’zini 
shchitidan uzoqda har qanday huqtada kurash olib borishga majbur 
qiladi, shu bilan birga o’yinchilar to’pni olib qo’yishga yoki 
hujumchilarning rejalangan kombinatsiyali o’yinini buzishga, ularni 
shoshilishiga, ma’lum bir rejasiz harakat qilishga majbur etishadi. 
Tarqoq himoya ikkita sistemada amalga oshiriladi; shaxsiy 
pressing va zonali pressingda.