Sport va harakatli

To‘pni to‘xtatish
To‘pni to‘xtatish to‘pni qabul qilish va egallash 
vositasi bo‘lib xizmat qiladi. To‘xtatishdan maqsad keyingi kerakli 
harakatlarni amalga oshirish uchun dumalab yoki uchib kelayotgan 
to‘pning tezligini so‘ndirishdan iborat. «To‘pni to‘xtatish» termini 
ba’zida «to‘pni moslash», «to‘pni qabul qilish» deb yuritiladigan 
ma’noda tushunish kerak bo‘ladi. Shuning uchun to‘pni to‘xtatish 
usullarini ko‘rib chiqayotganda futbolchi to‘pni butunlay to‘xtatib 
olmay, balki uni keyingi harakatlarni bajarish uchun moslab (o‘tkazib) 
olishini nazarda tutamiz. 
To‘pni oyoq bilan, gavda va kalla(bosh) bilan to‘xtatiladi. 
To‘xtatishlarning klassifikatsiyasi berilgan.

---

155 
To`pni oyoq bilan to‘xtatish
-eng ko‘p qo‘llaniladigan texnik 
priyom. Uni turli usullarda bajariladi. Harakatning asosiy fazalari 
hamma usullar uchun umumiy. Tayyorlov fazasi-dastlabki holatda turib 
olish. Bu faza bir oyoqqa tayangan holat bilan xarakterlanadi.Turg’unlik 
bo‘lsin uchun gavda og’irligi sal bukilgan tayanch oyoqqa tashlanadi. 
To‘xtatuvchi oyoq to‘p tomon uzatilib, to‘xtatuvchi yuzasi to‘pga 
qaratiladi. Ishchi faza-bir oz bo‘shashtirilgan to‘xtatuvchi oyoq bilan 
so‘ndiruvchi 
(amortizatsiyalovchi) 
harakat 
qilishdan 
iborat. 
Amortizatsiyalovchi yo‘lning uzun-qisqaligi to‘p harakatining tezligiga 
bog’liq. Agar tezlik katta bo‘lmasa, to‘pni bo‘shashtirilgan oyoq bilan 
so‘ndiruv harakatsiz to‘xtatiladi. To‘xtatuvchi yuza to‘p bilan 
to‘qnashgan paytdan (yoki sal oldin) orqaga harakat qilish boshlanib 
harakat bir oz sekinlatib boriladi-da, to‘pning tezligi so‘ndiriladi. 
Yakunlovchi faza-keyingi harakatlar uchun kerakli dastlabki holatga 
o‘tish. Og’irlik markazining o‘qi to‘xtatuvchi oyoq bilan to‘p tomonga 
o‘tkaziladi. To‘xtatgandan keyin ko‘proq zarba berish (uzatish) yoki 
to‘p bilan birga harakatlanish (to‘pni olib yurish) bajariladi.
O yo q k a f t i n i n g i ch k I t o m o n i b i l a n t o‘ x t a t i sh 
yumalab va uchib kelayotgan to‘plarni qabul qilishda qo‘llaniladi. 
To‘xtatuvchi yuza bilan amortizatsiyalash yo‘li anchagina katta bo‘lgan 
sababli bu to‘xtatish usulining darajasi yuqori bo‘ladi. Dumalab 
kelayotgan to‘pni to‘xtatish uchun dastlabki holat-to‘p tomonga qarab 
turish. Gavdaning og’irligi sal bukilgan tayanch oyoqda. To‘xtatuvchi 
oyoq olg’a tomon (to‘p qarshisiga) uzatiladi.Oyoq kafti tashqariga 90
0
buriladi. To‘p bilan oyoq kafti to‘qnashgan paytda to‘xtatuvchi oyoq 
tayanch oyoq darajasiga qadar orqaga olinadi. To‘xtatuvchi yuza oyoq 
kafti ichki yuzasining o‘rtasiga to‘g’ri keladi.
Pastlab, ya’ni tizza baravar uchib kelayotgan to‘plarni to‘xtatishdagi 
harakatlar dumalab kelayotgan to‘plarni to‘xtatishdagi harakatlardan 
unchalik farq qilmaydi. Biroq, past uchib kelayotgan to‘pni 
to‘xtatadigan oyoq tayyorlov fazasida bukilib, to‘p balandligiga qadar 
ko‘tariladi. buriladi Balandlab uchib kelayotgan to‘plar sakrab 
to‘xtatiladi. Bir yoki iki oyoqda depsinib, yuqoriga sakraladi.
To‘xtatuvchi oyoqning tos-son va tizza bo‘g’imlari qattiq bukiladi. 
Oyoq kafti tashqari tomonga. to‘p to‘xtatilgandan keyin bir oyoqda 
yerga tushiladi. 

---