Sport va harakatli

Endigina sapchigan to‘pni tepish.
Odatda u yerdan salgina 
sapchigan zahoti bajariladi. Bunday tepishni oyoq yuzining o‘rta va 
tashqi qismi bilan bajargan ma’qul. Bunda to‘p yerga tushadigan joyni 

---

152 
to‘g’ri mo‘ljallab, tayanch oyoqni mumkin qadar shu joyga yaqinroq 
qo‘yish juda muhim. Zarba berish harakati to‘p yerga tekkungacha 
bo‘lgan paytdan boshlanadi. Zarbaning o‘zi esa bevosita to‘p yerdan 
sapchib qaytgan zahoti beriladi. Zarba paytida boldir qat’iyan vertikal, 
oyoq kafti maksimal bukilgan (oyoq uchi pastga qarab cho‘zilgan) 
bo‘ladi. Surib borish vaqtida ham oyoqning shu holatini saqlash kerak, 
bu past trayektoriyali qilib tepish imkonini beradi. Agar tayanch oyoq 
to‘p chizig’idan anchagina oraliqda qo‘yilgan bo‘lib, «qiyin» to‘p 
tepiladigan bo‘lganda ana shu shartga rioya qilish ayniqsa muhim. 
To‘pga kalla(bosh) bilan zarba berish
Bu texnik priyom o‘yindagi 
muhim vosita hisoblanadi. To‘pga kalla qo‘yish o‘yin jarayonida 
yakunlovchi zarba berishda ham, sheriklarga to‘p oshirishda ham 
qo‘llaniladi. Peshona bilan zarba berish va shuning variantlari bu 
priyomdagi eng ko‘p foydalaniladigan usullardir. Ammo o‘yin 
vaziyatlari shunchalik ko‘p, to‘pning yo‘nalishi, trayektoriyasi va tezligi 
shu qadar xilma-xilki, o‘yin jarayonida kalla bilan zarba berishning 
asosiy usulini va uning variantlarini ishlatish imkoniyati bo‘lmaydigan 
paytlar ham uchrab turadi. Bunday paytlarda chekka bilan, ensa bilan, 
boshning tepa qismi bilan zarba berishlari ancha samara beradi. Biroq 
bunday zarbalar kamdan-kam qo‘llaniladi, shuning uchun ularni maxsus 
qarab chiqmaymiz. Kalla(bosh) bilan to‘pga zarba berish tayyorlov, 
ishchi va yakunlovchi fazalarni o‘z ichiga oladi. Tayyorlov fazasi-
kallani orqaga tortish. Buni bajarish uchun gavda bilan kalla orqaga 
tortiladi. Bunda gavdani rostlaydigan antagonist-mushaklar cho‘ziladi. 
To‘p o‘yinchining nazarida pastda qolmasligi, boshni esa orqaga juda 
tashlab yubormaslik kerak. Ishchi faza-zarba beruvchi harakat va surib 
borish. Zarba beruvchi harakatni bajarish gavdani keskin rostlashdan 
boshlanadi. Bevosita zarba berish gavda bilan kalla frontal tekislikdan 
o‘tayotgan paytda bo‘lgani ma’qul. Ana shu holatda kalla(bosh) harakati 
eng katta tezlikka erishgan bo‘lib, bu kuchli kalla urish imkonini beradi.
Yakunlovchi faza-keyingi harakatlar uchun dastlabki holatga o‘tish. 
Surib borish tugagandan keyin gavda harakati tormozlanadi. Oldinga 
tomon juda engashib ketish yaramaydi, chunki kalla urgandan keyin 
boshqa harakat va holatlarga tayyor turishi kerak bo‘ladi.