9.3. Ranglar korrelyatsiya koeffitsiyenti Juft bog’lanish zichligini baholash meyori sifatida ingliz psixatri CH.Spirmen tomonidan taklif etilgan ranglar korrelyatsiya koeffitsiyentidan ham foydalanish mumkin. Ranglar - bu sarflangan qatorda to’plam birliklari uchun berilgan tartib raqamlari. Agar x va u belgilar uchun ranglarni, orqali belgilasak, ularning korrelyatsiya koeffitsiyenti (10.6) formulaga binoan quyidagi ko’rinishga ega:
(8.8)
Bu yerda natural sonlar qatorining o’rtacha ranglari.
(8.9)
Bu yerda n - qator ranglar soni.
Bu ifoda Spirmen ranglar korrelyatsiya koeffitsiyenti deb ataladi.
Bu ko’rsatkichni afzallik jihati shundan iboratki, son bilan ifodalab bo’lmaydigan belgilar uchun ham saflangan qatorlar tuzish mumkin.
9.4. Guruhlangan ma’lumotlar asosida to’g’ri chiziqli regressiya tenglamasini aniqlash Hisoblash ishlarining hajmini kamaytirish maqsadida to’plam birliklari omil (x) va natijaviy (u) belgilar bo’yicha kombinatsion shaklda guruhlanadi va natijada korrelyatsion jadval hosil qilinadi. So’ngra uning ma’lumotlari asosida regressiya tenglamasining parametrlari aniqlanadi.
Guruhlangan ma’-lumotlarga asosan hisoblangan regres-siya va korrelyatsiya koeffitsiyentlari bog’lanish zichligini kuchaytirib tasvir-laydi
Demak,
Gruppalangan ma’lumotlar bo’yicha regressiya tenglamasi parametrlarini hisoblash ularning aniqlik darajasini pasaytiradi, chunki bunda belgi qiymatlari uchun taqriban oraliqlar o’rtachasi olinadi. g’o’za mineral o’g’itlar bilan oziqlantirilmaganda xo’jaliklarda o’rtacha hosildorlik 21,644 tsg’ga bo’lishi mumkin edi. Har gektar g’o’zaga berilgan qo’shimcha o’g’it hosildorlikni o’rtacha 1.5 tsga oshiradi.
Belgilar orsidagi munosabat barqa- rorlikka intiluv-chi nisbiy me’yor-lar bilan ifoda-lansa, bu holda egri chiziqli reg-ressiya tenglama-lari qo’llanadi.
1. Omillar o’rtasidagi teskari korrelyatsion bog’lanishni giperbola ko’rinishida ifodalash mumkin:
