Statistika-mus pdf

1. Aholi soni va tarkibi statistikasi.
Aholi bu – ma’lum hududda yashovchi va uzluksiz tabiiy ko’payish orqali
yangilanib boradigan odamlar to’plami. Aholi statistikasining birinchi va muhim
vazifalaridan biri bu aholi sonini aniqlash va uning hududlar, yashash joylari
bo’yicha joylashishini o’rganishdir. Aholi sonini aniqlashda aholi ro’yxati
boshlang’ich manba hisoblanadi. Sobiq ittifoq davrida O’zbekistonda 1926, 1939,
1959, 1970 va 1989 yilda aholi ro’yxati o’tkazilgan. Aholi ro’yxatining natijalari
ma’lum bir sanaga va aniq bir momentga aholi soni to’g’risida ma’lumot beradi.
Aholi ro’yxati o’tkaziladigan davrlar oralig’ida so’nggi aholi ro’yxatiga va aholi
tabiiy hamda mexanik xarakatiga asoslanib, hisob yo’li bilan aniqlanadi:
bu erda: A0 - aholining yil boshidagi soni; Atug ' - joriy yilda tug’ilganlar soni;
Ao'l - joriy yilda o’lganlar soni; Akel - joriy yilda kelganlar soni; Aket - joriy yilda
ketganlar soni. Aholi soni aniqlanayotganda ikki xil kategoriyadagi aholi soni
hisobga olinadi: 
Doimiy aholi
– bu hisob o’tkazilayotgan vaqtda mazkur hudda bo’lish,
bo’lmasligidan qat’iy nazar istiqomat qiluvchilar soni. 
Mavjud aholi
– mazkur hududda doimiy istiqomat qilish yoki qilmasligidan qat’iy
nazar hisob o’tkazilayotgan vaqtda hududda mavjud bo’lgan aholi.
Doimiy yashovchilar:
Mavjud aholi:

Bunda: DA – doimiy aholi soni: 

MA – mavjud aholi soni; 
VY – vaqtincha yo’q bo’lgan aholi soni; 
VYa – vaqtincha yashayotgan aholi soni.

---

Aholi soni o’zgaruvchan bo’lganligi sababli, bir qator ko’rsatkichlarni hisoblanda
aholining o’rtacha soni aniqlanadi. Aholining o’rtacha sonini aniqlashda turlicha
metodlardan foydalanish mumkin. 
1. Agar aholi soni faqatgina yilning boshi va oxirida keltirilgan bo’lsa, u
holda aholining o’rtacha soni 
oddiy arifmetik
formula yordamida hisoblanadi:
2. Agar aholi soni bir yilichidagi oylar boshida teng intervallarda keltirilgan bo’lsa,
u holda aholining o’rtacha soni