Süleyman sani axundov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

Milli Kitabxana

37

Ş ə r ə f x a n ı m. A qardaş, nə zəif düşmüsən, nə qocalmısan?

H a c ı M u r a d.  Niyə qocalmayım,  niyə zəif  düşməyim.  Bu  günü  ki,  mən

çəkirəm, hər kəs olsaydı yeddi kəfən çürütmüşdü.

Ş ə r ə f x a n ı m. A qardaş, sən niyə pis gün çəkirsən,nəyin əskikdir? Malın

var,  pulun  var.  Gülzar  kimi  qızın,  qapında  da  xidmətçilərin.  Sən  otur,  qoy  sənə

qulluq eləsinlər.

H a c ı M u r a d. Elə ki onlar mənə qulluq edirlər, etməsələr ondan yaxşıdır. O

ki İmrandır, əlini ağdan-qaraya vurmur. Az qalıbdır ki, məndən xanlıq iddiası etsin.

Gülzar  xanım  da  atam  yoxdur  deyir.  Ağa,  xanım  belə olanda,  nökər-qulluqçudan

nə ummaq.

Ş ə r ə f x a n ı m. İmran  gərək  elə oğlan  olmasın.  Onun  tərifi  hər  yerdə

söylənir.  Gülzardan  narazı  olmağına  təəccüb  edirəm.  Mən  ona  elə tərbiyə

verməmişəm ki, atasının əmrindən çıxa, zəhmətindən incinə.

H a c ı M u r a d. Görürəm, çox yaxşı tərbiyə vermisən.

Ş ə r ə f x a n ı m. Heç vaxt inanmaram, sənin xasiyyətin pisdir. Mənim özüm

də qız vaxtı nə qədər sənə yaxşı qulluq edirdim, yenə razı qalmırdın. Gülzar, bu nə

işdir?  (Gülzar  başım  aşağı  salıb  ağlayır.)  Qızım,  ağlayırsan?  (Hacı  Murada)

Görürəm qızı nə hala salmısan. Saraldıb heyvaya döndərmisən, on səkkiz yaşında

cavanı qocaldıb qarı eləmisən.

H a c ı M u r a d. Mən ona nə edirəm ki, sarala. Durub təzədən ona nənəlik edə

bilmərəm ki. Nökəri var, qulluqçusu var, yesin, içsin, geyinsin, gəzsin. O ki qaldı

qocalmasına,  ona  da  bais özüdür.  Məhərrəm  bəy  kimi  adam  özü  gəlib  mənə elçi

düşüb,  qızımı  istəyir,  Gülzar  xanım  deyir  ki,  özümü  öldürərəm,  ona  getmərəm.

Daha mən nə deyim. Adam da bu dərəcədə dəli olub elə mal-dövlətdən əl çəkərmi?

Ş ə r ə f x a n ı m. A qardaş, nə danışırsan? Sən təmiz ağlını itirmisən. Dünya

malı gözlərini pərdələmişdir. Məhərrəm bəy nədir, zad nədir? Qızının nişanlısı on

iki ildir  sənə zəhmət  çəkib  pul  qazanıbdır.  İndi  nə olubdur  ki, əhdindən  dönüb

qızını öz yaşında yoldaşına verirsən? Eşidənlər nə deyərlər?

H a c ı M u r a d. Buyur, bu da ağıllımız. Yaxşı deyiblərki, arvadın ağlı olmaz.

Eşidənlər  mənə dəli deyər  ki,  qızımı  İmrana verib Məhərrəm  bəy  kimi  adamı

əlimdən cıxaram.

Ş ə r ə f x a n ı m.  Eşidənlər  sənə ağıllı  deyərlər  ki,  qızını  İmrana verib ata

yurdunu abad edirsən.

---

Milli Kitabxana

38

H a c ı M u r a d. Əcəb buyurursan, Şərəf xanım. Məhərrəm bəy mənim atamın

yurdunu tar-mar edər, amma  gədənin biri abad edər. Arvadların ağlı belədir. Mən

qızımın xoşbəxtliyini istəyirəm.

Ş ə r ə f x a n ı m. Yaxşı, hərgah qızın könülü Məhərrəm bəydə yoxdur, onun

malına tamah etmir, onda o necə xoşbəxt ola bilər?

H a c ı M u r a d. Qız heç yediyini-içdiyini başa düşə bilmir. O xoşbəxtliyini nə

anlayacaqdır? Arvad mal-dövlətin qədrini onda anlayır ki, uşaqları artıb, ana, mənə

cörək ver deyəndə, təknədə olmaya.

Ş ə r ə f x a n ı m. A kişi, sənin puluna, dövlətinə nə gəlibdir ki, qızın İmranda

çörəksiz  qala?  Bundan əlavə İmran  elə oğlandır  ki,  öz əlinin  zəhməti  ilə arvadını

xandan, bəydən yaxşı saxlar.

H a c ı  M u r a d.  Pulum  haradadır, malım  haradadır?  Zurna  çalıb  aləmə səs

salmısınız  ki,  Hacı  Muradın  pulunu  sandıqlar tutmur.  Bilmirəm  pulu  mənə kim

qoyubdur. Atam qoyubdur, babam qoyubdur.

Ş ə r ə f x a n ı m.  Sənin  ağlamaq  qədim  xasiyyətindir.  Bir  şeydən  kəsirin

olmaz,  amma  özünü  dilənçi  yerinə qoyarsan.  Xülasə,  Məhərrəm  bəy  fikrindən

bilmərrə daşınarsan.  Mən  heç  razı ola  bilmərəm  ki,  Gülzarı  bədbəxt  edib  altmış

yaşında qocaya verəsən.

H a c ı M u r a d. Buyur, bu da ağbirçək bibisi. Ağıl öyrətməkdən ağzına dil

verir.  Ay  qız  ey,  raen  dediyimdən  dönmərəm,  İmranı  bilmərrə unudarsan.

Bilmirəm bu mənə nə İmran oldu. And olsun allaha onu bundan sonra bir saat da

evimə qoymaram, qoy getsin, gör onu da necə Qulu kimi qovaram.

Ş ə r ə f x a n ı m. Elə bil o qalmışdı ki, qızını bir qoca, xəsis kaftarın puluna

satasan.

H a c ı M u r a d.  Bilmirəm  bu  hardan  gəlib  çıxdı.  Niyə qoca olur?  Nökər

dalında,  qızılquş əlində atdanıb  ova  çıxanda  elə bil  ki,  bir  laçındır.  Daha  bəsdir.

İndi de görüm, sən özün necə dolanırsan?

Ş ə r ə f x a n ı m. Nə deyim. Allah dərd-qəm yaradanda bizim üçün yaradıbdır.

Uşaqlar artıbdır. Kişinin də əli aşağı düşmüşdür. Gecə-gündüz işləməkdən əllərim

qabar olmuşdur.

H a c ı M u r a d. Buyur, bu da sənin öz başına gələn. Daha Gülzara niyə razı

olmursan?  Rəhmətlik  atama  dedim  ki,  kişi,  Şərəfi bu  kasıba vermə,  neçə dövlətli

istəyir,  onların  birinə ver.  Dedi  yox. Bu  ağıllı,  kamallı  adamdır.  Bunda  Şərəf

xoşbəxt olar.

Ş ə r ə f x a n ı m.  Xeyr,  atam  səhv  etməyibdir.  Mən ərimdən  çox  razıyam.

özüm də çox xoşbəxtəm ki, allah məni bu cür adama qismət

---