Suvarmanın növləri və üsulları

Şırımla suvarma – vegetasiya müddətində cərgəarası becərilən bitkilərin, meyvə, bağ və üzümlüklərin suvarılmasında istifadə olu- nur. Bu üsulla suvarmada suvarma suyu sahədə çəkilmiş şırımlara şırnaqlar şəkilində müvəqqəti arxlardan və ya ox arxlardan verilir. Şırımlarla axan su torpağın aktiv qatını nəmləndirərək, bitkilərin su ilə təmin olunmasına şərait yaradır, torpaq strukturunu yaxşılaş- dırır, torpaq kapilyarlala rütubətlənir, bitkilərin normal inkişafına müsbət təsir edir. Şırımla suvarma 4-5 saylı şəkillərdə verilmişdir.
Şırımlarla suvarma tətbiq edilən sahələrdə ərazinin relyefi nə qədər düz olsa bir o qədər də suvarmanın keyfiyyəti yüksək olar. Şırımlarla suvarmada icazə verilən maillik 0,002-0,007 arası gö- türülür. Bəzi hallarda isə maillik 0,02-0,03-dən artıq olduqda da
şırımlarla suvarmaya icazə verilir. Artıq maillikli sahələrdə şı- rımlarla suvarma tətbiq edildikdə şırım uzunluğu istiqamətində kiçik hissələrə bölünür.
En kəsik formasına görə şırımlar bir neçə formada olur: üçbu- caqşəkilli, parabolaşəkilli və trapesşəkilli.Bunlardan təsərrüfatlar- da ən geniş yayılanı üçbucaqşəkilli və trapesşəkilli en kəsik forma- lı şırımlardır.
Becərilən bitkilərin növündən, becərmə maşınlarının və alətlə- rin işlək hissələrinin enindən və torpağın mexaniki tərkibindən ası- lı olaraq şırımlar arası məsafə təyin edilir. Şırımın uzunluğu isə sa- hənin mailliyindən, becərilən bitkilərin növündən və torpağın me- xaniki tərkibindən asılı olaraq götürülür. Vegetasiya müddətində suvarma aparmaq üçün çərgəarası becərmədən sonra şırımlar çəkilir.
Şırımlar axarlıq xassəsinə görə iki formada –axar və kor şırım- lar olur. Suvarma suyu axar şırımlarla axaraq yavaş-yavaş torpağın aktiv - qatını isladır.Axar şırımlarla suvarma apardıqda su şırımın uzunluğu istiqamətində 85-90%-i qədər getdikdən sonra şırıma suyun verilməsi dayandırılır. Şırımla axan su quru qalan hissənin sonuna doğru hərəkət edərək onu isladır.
Kor şırımlardan mailliyi çox olan yerlərdə tətbiq edilir və burada şırımın uzunluğu az götürülür. Çünki şırımın uc tərəfi bağlanır və şırım su ilə doldurulur. Şırıma doldurulmuş su torpağa hoparaq aktiv qatı isladır. Cərgəarası becərmələr zamanı şırımın bağlanmış ucları dağıdılır və şırım yenidən bərpa olunur.
Şırımlarla suvarmanın zolaqla suvarmaya nisbətən müəyyən üstünlükləri vardır. Məsələn: torpağın aktiv qatının müntəzəm is- lanması, torpaq strukturunun pozulmaması, suvarma suyuna nisbətən qənaət edilməsi və s.
Şırımlarla suvarmada əsas məsələlərdən biri də suvarma işlə- rinin düzgün və vaxtında təşkilidir. Suvarma normaları və vaxtları düzgün təşkil edilmədikdə ərazidə irriqasiya eroziyası, su itgisi, bataqlaşma, torpaqların şorlaşması baş verirki, bu da kənd təsərrü- fatına yararlı torpaqların azalması ilə yanaşı məhsuldarlığın aşağı düşməsi ilə nəticələnir.