T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

Partikeln  und  Interaktion)  çalışması 
da (WEYDT, 1983) kiplik edatlar (Modalpartikeln) ile ilgili önemli bir çalışmadır.
  
 
 
           HEIDOLPH(1984)  Alman  Dilbilgisinin  Ana  Hatları  (Grundzüge  einer 
deutschen  Grammatik)    adlı  yapıtında,    kiplik  alanından,  fiil  kipinin  yanı  sıra  çeşitli 
dilsel araçların anlaşılması gereğinden söz eder: Bunlar kiplik fiiller, kiplik sözcükler, 
kiplik edatları, Futur I ve II, haben/sein ile mastar yapılar ve dolaylı anlatımın etkin 

---

 
40 
olduğu  fiillerdir.  Kiplik  fiillerle  ilgili,  Almancada  Kiplik  (Modalität  im  Deutschen) 
(ÖHLSCHLÄGER, 1984) adlı çalışma da kapsamlı bir çalışmadır. 
 
           Almanca ve Rusçadaki kipliğin bir kategorisi olarak olasılığın (Possibilität) ele 
alındığı    “Die  Teilmodalität  Possibilität  im  Russischen  und  Deutschen”  adlı  doktora 
tezinde kiplik şu şekilde tanımlanır:  
 
          “Kiplik,  bir  sistem  oluşturan  ve  dilin  çeşitli  düzlemlerinin  araçları  ile-  biçimbilimsel, 
sözdizimsel-yapısal,  ezgisel  ve  sözcük  türetim  araçları  ile  etkilenen  ve  konuşanın  sözcesinde 
ifade olunan bilişsel içeriğin gerçeklikle uyum gösterip göstermediğinin ifade edildiği işlevsel-
anlambilimsel bir kategoridir.” (DETH, 1986: 29)
            
 
          HELBIG’in  (1990)  ileride  ele  alacağımız  kiplik  sözcükler  ve  kiplik  edatlarla 
ilgili  olan  sözlükleri,  Lexikon  deutscher  Modalwörter,  Lexikon  deutscher  Partikeln  
oldukça kapsamlı çalışmalardır. 
 
           Dilbilgisel-Anlambilimsel  Alanlar  (Grammatisch-semantische  Felder)  adlı 
çalışmada      SOMMERFELDT/SCHREIBER/STARKE’nin  (1991:21)  öznel  kipliğin 
alanlarını  ele  alması  ilginç  bir  çalışmadır.  Nesnel  kiplik,    sözcenin  gerçeklikle 
ilişkisini  belirtir.  Yazarlar,  öznel  kipliği  ikiye  ayırır:    “geçerlilik  derecesi”  alanı  ve 
“çağrı” alanı.  
 
           SOMMERFELDT(1992:72-73),  cümledeki  iki  temel  kiplikten  söz  eder:  
gerçeklik ve gerçek dışılık. Bu kipliklerle “konuşan/yazan  öznel görüşü ile bir olayın 

---

 
41 
kesinliğini,  belirsizliğini,  koşulluluğunu,  zorunluluğunu,  bu  olayla  ilgili  tahmini,   
isteği,  olayın imkân veya imkânsızlığını ifade eder.”  
           Ayrıca  kiplik    şu  şekilde  tanımlanır:  “Kiplik,  konuşanın  ifade  ile  ilişkisini, 
ifadenin gerçekle  ya da  belirtilenin gerçekleşme  ile ilişkisini ifade eden ve dilbilgisel  
ve-veya  sözlüksel,  sesbilimsel,  retorik  vs.  şeklinde  gerçekleşebilen  biçimbilimsel-
sözdizimsel 
ve 
anlambilimsel-edimbilimsel 
(pragmatik) 
bir 
ulamdır.” 
(LEWANDOWSKI,  1994:714)  ZIFONUN  (1997:  1884-1900)  kiplik  terimini  her 
ş
eyden önce fiilin kipine ilişkin olarak ele alır ve konuşma arka planlarını betimler.  
 
           DIEWALD’ın  (1999)    Almancadaki  Kiplik  Fiiller    (Die  Modalverben  im 
Deutschen) adlı çalışması da önemli çalışmalardandır. EISENBERG  gerçeği kiplikle 
karşılaştırır ve “gerçeği, kipselleştirilmemiş bir olay olarak niteler.” Ona göre gerçeğe 
ilişkin  cümle    kipselleştirilebilir.  Gerçek,  mümkün,  zorunlu,      izinli, istenilen  bir  hale 
gelebilir.  EISENBERG  (1999:114),  “haber  kipini  ve  dilek  kipini  kipliğin 
kodlanmasına  yardımcı  olan  sözdizimsel  birim  kategorileri”  olarak  niteler.  HELBIG 
(1999), Alman Dilbilgisi, Temel Sorunlar ve Özeti (Deutsche Grammatik, Grundfragen 
und Abriß) adlı eserinde kiplik fiilleri ele alır. 
 
           Bu  konuda  Kip,  Kiplik  Fiiller,  Kiplik  Edatları    (Modus,  Modalverben, 
Modalpartikeln)    FABRICIUS-HANSEN,  LEIRBUKT  vd.’nin  (2002)  çalışması 
önemli  bir  çalışmadır.  HENTSCHEL/WEYDT’in  (2003)  Alman  Dilbilgisinin  El