T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.3.5.7
 
Bir Đş, Oluş Đçin Koşul  
           Birisinin  bir  şeyi  yapabilmesi,  bir  iş,  oluş  için    gereken  koşul  (Voraussetzung 
für  einen  Sachverhalt)    sollen  fiiliyle  ifade  edilir.  SCHULZ-GRIESBACH  (1982a: 
142)  bu  ulamı,    “birisinin  bir  şeyi  yapabilmesi  için  bir  koşul  olması”  şeklinde  ifade 
eder.  
1)  Das Krankenhaus will einen neuen Facharzt für Nuklearmedizin  
     anstellen. Er soll auch  über sehr gute Englischkenntnisse  verfügen. 
     Hastane nükleer tıp konusunda uzman bir doktor istihdam etmek istiyor.  
     Onun  çok iyi Đngilizce dil bilgisine sahip olması gerekiyor. 
           Yukarıdaki  örnek  cümlede  geçen  sollen,  koşul  anlamını  içerdiğinden  Türkçe 
karşılığı    [gerekiyor]  şeklinde  ifade  edilebilir.  Burada  farklı  ifade  biçimleri  ise 
[gerekli/  gereklidir/  gerekmekte/  gerekmektedir/  şart/  şarttır/  koşuldur/  zorunlu/ 
zorunludur].  Çünkü  bu  cümlede  aranan  nitelikler  bir  koşul  ve  zorunluluk 
anlatmaktadır. 
 
[gerek-i-yor]: 
[gerek-]  
: Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[-i]   
: Bağlama ünlüsü 
              [-yor]  
: Şimdiki zaman biçimbirimi, haber kipi, 
[
Ø
]
 : sıfır biçimbirimi                                     
            Bir başka alternatif karşılık,  yüklemin [şarttır] şeklinde  ifade edilmesidir. 
[şart-tır]:   
[şart-] 
 : Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[-tır]   
 : Koşaç, kesinlik anlamını güçlendirir. 
 

---

 
230 
           Koşul cümlelerinde (wenn), dilek kipi II (Konjunktiv II) biçiminde   sollen  
kullanılarak, koşul bildirilir.  Koşul cümlesi,  haber kipi  ile de oluşturulabilir. 
  
1) Wenn du  einmal in die Türkei kommen  solltest,   dann ruf mich an. 
    Eğer bir kez Türkiye’ye gelecek olursan, o zaman beni ara. 
2) Solltest du einmal in die Türkei kommen, dann ruf mich an.   
    Bir kez Türkiye’ye gelecek olursan, o zaman beni ara. 
 
           Yukarıdaki  cümledeki  kiplik  fiilinin  Türkçe  karşılıklarının  cümlede  özgün 
anlatım açısından burada azaldığını görmekteyiz. Örn. [gelme olasılığın olursa, gelme 
ihtimalin olursa/ gelme durumun olursa] gibi karşılıklar önerilebilir. 
 
           Koşul cümlesinde dilek kipi II (Konjunktiv II) kullanılarak, temel cümle haber 
kipi  (Indikativ)  olarak  devam  ederse,  temel  cümledeki  eylemin  gerçekleşmesine 
yönelik  bir  emin  olmama  ya  da  tereddütlü  bir  yaklaşımın  ifadesi  söz  konusu  olur. 
Türkçede  bu  durumun  belirtilmesi  için  karşılık  olarak  “gelecek  olursan”  ifadesi 
önerilebilir. Çünkü bu durumda gelmek eyleminin gerçekleşebilirliği, eylemin kılınışı 
(Aktionsart)  geniş  zamandan  gelecek  zamana  yönelmiş,  gelme  olasılığının    ‘düşük’ 
olduğu vurgulanmış olacaktır. Zaten gelecek zaman, dilbilim araştırmacılarınca tasarı, 
tahmin,  niyet,  isteklerden  oluşan  daha  ziyade  bir  gerçek  dışılık  ifadesi    olarak 
görülmektedir. “Neyin gerçek, neyin gerçek dışı olduğuna ilişkin kategorik ayrımlarsa 
genelde,  geçmişte  olan  veya  süren  eylemlerin  gerçek;  geleceğe  yönelen  emir,  istek, 
dilek,  gereklilik,  koşul  vb.  bildirimlerin  ve  geleceğin  bizzat  kendisinin  ya  da 

---

 
231 
kaynağının  hayal  gücünden  alanların  gerçek  dışı  olduğundan  hareketle  yapılır.” 
(ASLAN, 2007: 2)  Ayrıca  bkz. (CHAFE; MITHUN, 1995: 368, 376) 
[Gel-ecek   ol-ur-sa-n] : 
[gel-]  
:  Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-ecek] 
:  Gelecek zaman biçimbirimi 
[ol-]   
:  Bağımlı sözlüksel biçimbirim 
[-(u)r] 
:  Geniş zaman biçimbirimi 
[sa-]   
:  Dilek-koşul kipi biçimbirimi 
[-n]   
:  2. tekil kişi biçimbirimi