3.4.6
Bölümlenmeyi Đfade Eden Yan Cümleler
Bölümlenmiş yan cümle (Modalsatz der Spezifizierung) türünde, “Temel
cümlenin ifadesi, geçerlilik alanının belirlenmesi ile yan cümlede sınırlandırılır.”
(HELBIG,BUSCHA: 1998, 272) Bu kiplik cümlede geçerlilik alanının bölünmesi ile
bir tür sınırlanmış yan cümle oluşturulur.
98
a)
Insofern (……), als / ……, insofern (als);
insoweit (……), als / …… , insoweit (als)
BUSCHA’ya (1989:77-79) göre insofern ve insoweit cümlelerinin sınırlayıcı
(restriktiv) anlamı vardır. Bu bağlaçlarla, temel cümledeki geçerlilik alanı yan
cümledeki iş, oluş ve eylem vasıtasıyla sınırlandırılır. BUSCHA’ya (1989:77) göre
“insofern yan cümlesinde temel cümle için yan cümle vasıtasıyla saptanan geçerlilik
alanı neden ya da bazen koşul olarak yorumlanabilir. Buna göre insofern yan
cümlelerini bazen da/weil cümlelerine ya da wenn-cümlelerine dönüştürmek
mümkündür.”
“Er wird mir bei der Arbeit helfen, insofern er dazu in der Lage ist. (…. Wenn
er dazu in der Lage ist).” (BUSCHA, 1989: 78)
O (eğer) bu konuda müsait durumda olursa, çalışmada bana yardım edecek.
Yukarıdaki cümlede yan cümle bağlacı sofern, wenn anlamına yakın
olduğundan sofern, wenn yan cümlesine dönüştürülmesi mümkündür. Türkçe karşılığı
[
(eğer),-sA
]
biçimbirimleriyle ile ifade edilebilir.
[
-sA
]
biçimbirimi koşul kipi
biçimbirimidir.
“Die Vorstellung war gelungen, insofern (als) sie einem großen Teil des
Publikums gut gefiel.”
18
Sunum izleyicilerin büyük bir kısmının hoşuna gitmesi bakımından
başarılıydı.
Der Roman “Selam Berlin” ist interkulturell, insoweit (als) viele
interkulturelle Themen und Motive darin behandelt wurden.
________________________
18
http://canoo.net/services/OnlineGrammar/Wort/Konjunktion/Bedeutung/modal.html (23.12.2012)
99
“Selam Berlin” romanı, içinde birçok kültürler arası konu ve motif
ele alınması bakımından kültürler arası bir romandır.
Yukarıda verilen cümleler anlamsal olarak da/weil cümlesine yakın olduğu
için, bu cümleleri da/weil yan cümlesine dönüştürmek mümkündür.
BUSCHA’ya (1988: 79) göre “insoweit yan cümlesindeki sınırlandırıcı anlam,
daha ziyade lokal (eylemin uzandığı yer ya da kapsam) anlamda bir sınırlılığı ifade
eder. Bu açıdan bir anlam farklılığı söz konusudur.”
Insoweit ve insofern bağlaşık sözcükleri (Korrelat) temel cümlede bağlaşık
sözcük olarak yer alabildiği gibi, yan cümle bağlacı olarak da yan cümle başında yer
alır. Als, insofern ve insoweit ile cümlede bağlaşık olarak yer alabilir, ya da yan
cümlenin başında yer alır ve yan cümlede yüklem en sonda bulunur. Insofern ve
insoweit’ın yan cümle başında bir bağlaç olarak yer alması durumunda hemen
yanında “als” sözcüğü de kullanılabilir.
Der Roman “Selam Berlin” ist insoweit interkulturell, als viele
interkulturelle Themen und Motive darin behandelt wurden.
“Selam Berlin” romanı, içinde birçok kültürler arası konu ve motif ele
alınması bakımından kültürler arası bir romandır.
Bu sınırlandırıcı anlam içeren insofern ve insoweit yan cümleleri, Türkçede
“1.O noktaya kadar; şu hususta, o bakımdan 2.Eğer, olduğuna göre
”
(STEUERWALD,
1988: 310) şeklinde ifade edilmektedir.
|