4.1.2.1 Nesnel Anlam
Nesnel (objektiv) kavramının, sözlüksel olarak “1- Nesneye ilişkin olan. 2-
Nesne ile uyuşan, nesne ile uyum içinde olan. 3- Bireyin kişisel görüşünden bağımsız
olan. 4- Genel geçer olan, her düşünce için geçerli olan.”(AKARSU,1975: 125) gibi
anlamları vardır. Nesnel anlam, cümle öznesinin (kişi/şey) asıl fiilde ifade olunan iş
ya da oluşla ilişkisini ortaya koyan anlamdır. Nesnel anlamlar olanak, zorunluluk,
izin, yasak, istek ya da arzuyu ifade ederler. Bu anlamlarda konuşanın eyleme ilişkin
tahmin, zan, kuşku vb. kişisel yorumları karıştırılmaz.
117
Ali will in Österreich studieren.
Ali, Avusturya’da öğrenim görmek istiyor.
Yukarıdaki cümlede, cümlenin öznesi olan Ali’nin Avusturya’da öğrenim
görme isteği, iradesi (Wille) yorum katılmaksızın belirtilmektedir.
Er muss sein Auto verkaufen.
Arabasını satmak zorundadır.
Örneğin yukarıdaki cümlede kiplik fiil (muss), bir zorunluluk ifade etmektedir.
Kiplik fiiller nesnel anlamlarda bütün zamanlarda kullanılabilir. Yalnız Futur II
zamanda oldukça az kullanılır.
4.1.2.2 Öznel Anlam
Öznel (subjektiv) kavramı, sözlüksel olarak “1- Özneye ilişkin olan. 2-
Öznede temellendirilen, özneyle belirlenmiş olan, özne için geçerli olan”(AKARSU,
1975: 140) anlamlarına gelir. Öznel anlamda öznenin, konuşanın tanımlanan asıl fiille
hangi tarzda bir ilişki içinde olduğu, her şeyden önce bu fiilin gerçekliğini takdir ya da
tahmin düzeyi ifade edilir. Bir başka deyimle konuşan ya da bu cümleyi ifade eden,
kiplik fiille birlikte bulunan asıl fiille ilgili nasıl bir düşünce ve kanaat içinde
olduğunu vurgular. Bu düşünce tahmin, kuşku ya da başka bir kişinin iddiasını
içerebilir.
Der Lehrer soll seinem fleissigen Schüler in der Klasse ein Geschenk gegeben haben.
a) Öğretmenin çalışkan öğrencisine sınıfta bir hediye verdiği iddia ediliyor.
b) Öğretmen çalışkan öğrencisine sınıfta bir hediye vermiş.
118
Bu tür öznel ifadelerde şimdiki zaman (Präsens) kullanımı tercih edilir. Bazen
ş
imdiki zaman hikâyesi (Präteritum) de kullanıldığı görülmektedir. Ama bu tür öznel
ifade biçimlerini yansıtan cümlelerin belirli geçmiş zaman (Perfekt) biçimleri yoktur.
Kiplik fiil 2. yerde çekimli yüklem (Prädikat) olarak, cümlenin asıl fiili ise 3.
halde (Partizip Perfekt)+ haben/sein yardımcı fiilleri cümle sonunda yer alarak özel
bir sözdizimsel yapı oluştururlar ve HENTSCHEL/WEYDT’e (2003: 73) göre “bu
cümleler çoğunlukla öznel anlam taşırlar ve tahmin ve olasılık gibi anlamlar
belirtirler.”
Er muss ein neues Haus gekauft haben. (Olasılık- öznel anlam)
Kiplik fiil Asıl fiil Yardımcı fiil
P.Perfekt Hilfsverb
O yeni bir ev satın almış olmalı.
119
4.2 Kiplik Fiillerin Kullanım Biçimleri
4.2.1 Asıl Fiil Olarak Kullanım
Dostları ilə paylaş: |