T o sh k e n t d a V l a t iqtiso diyo t u niversiteti f. T. A b d u V a X id o V, Z. A. Um arov, K. N. D ju ra y ev



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə51/109
tarix27.12.2023
ölçüsü4,8 Kb.
#200006
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   109
Data

A s
=
-----
x D b s
A b s
Bunda, As- amortizatsiya summasi, AK- aktivning amortizatsiyalanadigan
qiymati, Dbs- Ushbu davr uchun birliklar soni (ish hajmi), Abs- aktivning butun
foydali xizmat qilish muddati uchun mo'ljallangan birliklar soni (ish hajsmi)dir.
3. Aktivlardan jadal ravishda foydalanilganda, shuningdek, ilmiy-texnika
taraqqiyotining ta’siri katta bo'lganda aktivlar eskirishini tezlashtirilgan eskirish
usullari asosida hisoblash maqsadga muvofiqdir.
3.1. Yillar yig'indisi usuli - ob’ektning xizmat qilish muddati, hisoblangan yillar
yig'indisidan iborat bo'lib, u hisoblash koeffitsientining maxrajida bo'ladi. Ushbu
koeffitsientning suratida ob’ektning xizmat qilish muddati oxirigacha qoladigan yillar
soni (teskari tartibda) hisoblanadi.
3.2. Kamayib boruvchi qoldiq usuli - aktivning foydali xizmat qilish muddati
davomida hisoblanayotgan amortizatsiya summasini kamayib borishini nazarda


tutadi. Bu usul ham yillar yig'indisi usulidagi kabi tamoyillarga asoslangan. Ushbu
usulda to‘g‘ri chiziqli usuldagiga nisbatan ikki baravar oshirilgan amortizatsiya
me'yori qo'llaniladi.
Banklarda asosiy vositalarga amortizatsiya ajratmalari bank xarajatlariga
o'tkaziladi va bu buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi:
Dt 56600 - “Eskirish xarajatlari” tegishli hisobvarag'i,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'i.
Yuqorida bildirilgan fikrlar va ko'rib chiqilgan amaliy ma’lumotlarga asoslanib,
shuni ta'kidlash joizki, banklarda foydalanishda bo'lgan asosiy vositalarga
amortizatsiya hisoblashda, aktivlaming foydalanish muddatidan kelib chiqib, ularga
eng samarali bo'lgan usullaming birini tanlashda, bankning moliyaviy natijalariga
ta’siri nuqtai nazardan yondoshishni talab qiladi. Chunki, ushbu samarali usul hisobot
oyida ko'rsatilgan xizmatlar tannarxiga kiritilishiga qarab, ulaming ortishi yoki
kamayishiga olib keladi.
8.4. Asosiy vositalam i hisobdan chiqarish va uning buxgalteriya hisobi
Tijorat banki binolari va keraksiz anjomlar sotilayotganda, bepul berilayotganda,
shuningdek, yaroqsiz holga kelgan bino-inshootlar hamda anjomlar balansdan
chiqarilayotganda ulaming qiymati qabul qilish- topshirish dalolatnomalari hamda
yuqori banklaming farmoyishlariga amalga oshiriladi. Bunda, asosiy vositalarning
chiqib ketishi ulami tugatish haqidagi AV-4-sonli dalolatnomaga binoan hisobdan
chiqariladi. Agar asosiy vositalar tarkibida avtotransport vositalari bo'lganda esa,
tugatish haqidagi AV-4a-sonli dalolatnomaga binoan hisobdan chiqariladi.
Asosiy vositalami tugatish to'g'risidagi dalolatnomalarda ulami tugatishdan
olingan materiallar, ehtiyot qismlar va boshqa tugatish bilan bog'liq xarajatlar,
shuningdek, boshlang'ich qiymati, eskirish qiymati va tugatish natijasi ko'rsatiladi.
Banklarda asosiy vositalar quyidagi holatlarda hisobdan chiqarilishi mumkin:
to'liq jismoniy va ma’naviy jihatdan eskirganda: sotilganda: qaytarib bermaslik sharti
bilan berilganda: fors-major hollarda: kamomad va yo'qotishlar aniqlanganda:
aktivlardan foydalanish to'g'risida bank rahbariyati qaror qabul qilinganda: uni
hisobdan chiqarish jarayonida hech qanday iqtisodiy foyda bermaganda.
Asosiy vositalar sotilayotganda sotishdan tushgan tushum uning qoldiq
qiymatidan yuqori yoki pastligiga qarab, moliyaviy natija aniqlanib, hisobotlarda
daromad va xarajat sifati tan olinadi. Agar banklarda asosiy vositadan foydalanish
to'xtatilgan va boshqa holatlarda hisobdan chiqarish rejalashtirilgan paytda aktivning
foydalanish to'xtatilgan kundagi balans qiymati aniqlanadi. U holda ushbu hisobdan
chiqarilayotgan asosiy vositaning qoldiq qiymati buxgalteriya hisobida quyidagicha
ramiylashtiriladi: Masalan:
1) bank binolari bo'lsa,
Dt 16511- “Binolar va boshqa imoratlaming yig'ilgan eskirish summasi (kontr-
aktiv)” hisobvarag’i,
Kt 16509 - “Bankning imoratlari - Binolar va boshqa imoratlar” hisobvarag’i.
2)


30908- “BoshlangMch qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” hisobvarag'idagi mazkur asosiy vosita ob’ektiga tegishli boMgan qoldiq
summasiga,
Dt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” hisobvarag’i,
Kt 31203- “Taqsimlanmagan foyda (aktiv-passiv)” hisobvarag’i.
Shuningdek, bankning asosiy vositalari boshqa tashkilotlar va boshqa banklarga
quyidagi narxlarda sotilishi mumkin: binoning sotuv narxi - qoldiq qiymatidan
yuqori bo'lishi yoki binoning sotuv narxi - uning qoldiq qiymatidan kam bo'lishi
mumkin. Agar, bankning transport vositasi sotilganda, sotib oluvchi asosiy vositani
to'liq rasmiylashtirgandan so'ng, uning qiymatini to'lab berganda,
Dt
19909- “Tovar-moddiy qimmatliklar uchun to'langan
mablag'lar”
hisobvarag’i,
Kt 1 6 529-“Transport vositalari” hisobvarag’i.
Agar sotilgan asosiy vosita bo'yicha to'lov kelib tushsa,
Dt 16103- “Bosh bank/ filiallardan filiallar va banklararo hisob-kitoblar
bo'yicha olinadigan mablag'lar” hisobvarag’i,
Kt 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” hisobvarag’i.
Agar, bank tomonidan sotilayotgan transport vositasining sotish qiymati uning
qoldiq qiymatidan yuqori bo'lsa, u holda, 29802- “Tovar - moddiy qimmatliklar va
ko'rsatilgan xizmatlar
uchun to'lanadigan mablag'lar” -sof tushum summasiga
debetlanib, 19909-“Tovar-moddiy qimmatliklar uchun to'langan mablag'lar” qoldiq
qiymati va 45909- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan
olingan foyda”- farq summasiga kreditlanadi.
Maboda, bank tomonidan sotilayotgan transport vositasining sotish qiymati
uning qoldiq qiymatidan past bo'lsa, u holda,
Dt 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” hisobvarag'i -sof tushum summasi,
Dt 55902- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan ko'rilgan
zararlar” - hisobvarag'i -farq summasi,
Kt 19909-“Tovar-moddiy qimmatliklar uchun to'langan
mablag'lar” -
hisobvarag'i- qoldiq qiymati.
Agar, bank tomonidan sotilayotgan asosiy vositalarga xaridor tomonidan
oldindan to'lov amalga oshirilsa,
a) aktivning sotish summasiga,
Dt 16103- “Bosh bank/ filiallardan filiallar va banklararo hisob-kitoblar
bo'yicha olinadigan mablag'lar” hisobvarag’i,
Kt 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun


to'lanadigan mablag'lar” hisobvarag’i.
b) bank tomonidan sotilayotgan transport vositasining sotish qiymati uning
qoldiq qiymatidan yuqori bo'lsa, u holda,
Dt 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” hisobvarag’i - sof tushum summasi,
Dt 45909- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan
foyda” hisobvarag’i - farq summasi
Kt 16529- “Transport vositalari” hisobvarag’i - qoldiq qiymati.
v) agar, bank tomonidan sotilayotgan transport vositasining sotish qiymati uning
qoldiq qiymatidan past bo'lganda esa, u holda,
Dt 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” hisobvarag’i - sof tushum summasi
Dt 55902-“Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan ko'rilgan
zararlar” hisobvarag’i -farq summasi,
Kt 16529- “Transport vositalari” hisobvarag’i - qoldiq qiymati.
Ushbu
operatsiyalaming amalga oshirilishni amaliy ma'lumotlar asosida
quyidagi misolni ko'rib chiqamiz
1. Deylik, bankning transport vositasi 7,0 mln so'mga sotildi va uning qoldiq
qiymati 5,0 mln. so'm. ( 400,0 ming so'mi qo'shimcha qiymat solig'i sifatida
to'landi).
1) Transport vositasi xaridorga berildi (qoldiq qiymati balansdan chiqarildi).
Dt
19909-“Tovar-moddiy qimmatliklar uchun to'langan
mablag'lar”
hisobvarag’i - 5,0 mln.so'm,
Kt 16529-“Transport vositalari” hisobvarag’i - 5,0 mln.so'm.
2) Transport vositasining sotish qiymatiga, - 7,0 mln. so'm.
Dt 45909- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan
foyda” - 7,0 mln. so'm.
Kt 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” - 7,0 mln. so'm.
3) QQS hisoblanganda,
a) Dt 29802- “Tovar - moddiy qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” -400,0 mln. so'm,
Kt 22504-“Hisoblangan boshqa soliqlar” - 400,0 mln. so'm.
b) QQS tegishli davlat soliq idoralariga to'lab berilganda,
Dt 29802- “Tovar - moddiy qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan mablag'lar” - 400,0 ming. so'm,
Kt xxxxx- byudjetning QQS bo'yicha hisobvarag'i - 400,0 ming. so'm.
4) QQS to'lab berilgandan so'ng qolgan summaga,


Dt 29802-“Tovar- moddiy qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar
uchun
to'lanadigan mablag'lar” -6,6 mln. so'm,
Kt
19909-“Tovar-moddiy qimmatliklar uchun to'langan
mablag'lar”
hisobvarag'i - 5,0 mln.so'm
Kt 45909- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan olingan
foyda” hisobvarag'i - l,6mln. so'm.
2. Agar, yuqoridagi operatsiya bo'yicha bankning transport vositasi 4,0 mln
so'mga sotilgan deylik, uning qoldiq qiymati esa 5,0 mln. so'mni tashkil etgan, u
holda,
Dt-19909-“Tovar-moddiy
qimmatliklar
uchun
to'langan
mablag'lar”
hisobvarag'i - 4,0mln. so'm,
K t 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan m ablag'lar” hisobvarag'i - 4,0mln. so'm.
Bir vaqtning o'zid a ko'rilgan salbiy natijaga esa,
D t 29802- “Tovar - moddiy
qimmatliklar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun
to'lanadigan m ablag'lar” hisobvarag'i - 4,0 mln. so'm
Dt 55902- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan ko’rilgan
zararlar”- 1,0 mln. so'm ,
Kt 16529 - “Transport vositalari” hisobvarag'i -5,0 mln so'm .
Banklarda asosiy vositalarning yaroqsiz holga kelganida, qiymati to'liq jismoniy
va ma'naviy eskirganda, kamomad yoki yo'qotishlar aniqlanganda, tekinga
berilganda, fors-major holatlari vujudga kelganda buxgalteriya hisobida quyidagicha
rasmiylashtiriladi:
Dt 55902- “Bank asosiy vositalarini sotish yoki dispozitsiya qilishdan ko'rilgan
zararlar” hiso b v arag 'i,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'i.
Banklarda asosiy vositalarning xizmat qilish muddati tugashiga qaramasdan,
foydalanishga yaroqli bo'lsa, ulardan keyinchalik ham foydalanish mumkin va ular
balansdan chiqarilmasligi hamda eskirish hisoblanmaydi. Agar bank tomonidan
asosiy
vositalar
boshqa
tashkilotning
ustav
kapitaliga


qo'yilm a
sifatida
yo'naltirilgandi, u holda ulam ing qiymati tegishli balans hisobvaraqlaridan
chiqariladi va ustav kapitaliga kiritilayotgan vositaning haqiqiy qiymati 15800-
«Qaram xo'jalik jamiyatlariga, qo'shm a korxonalarga va shu'ba xo'jalik jamiyatlariga
qilingan investitsiyalar» hisobvarag'ining tegishli hisobvaraqlariga debetlanadi.
Shuningdek, tijorat banklari (bosh bank) o'ziga qarashli filiallarini asosiy
vositalar bilan ta'minlab turishlari mumkin. Bunda, ularda berilayotgan asosiy
vositalarning qiymati buxgalteriya hisobida quyidagicha rasmiylashtirilishi mumkin:
1) bosh bankda,
a) Dt 16104- “Bosh bank/ filiallardan olinadigan m ablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar” hisobvarag'i - qayta baholash natijasini ayirgandagi qoldiq qiymati,
Dt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” hisobvarag'i - qayta baholash natijasi,
Dt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'ining - eskirish summasi,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'i -balans qiymati.
b) agar asosiy vositalar ombordan berilsa,
Dt 16104-“Bosh bank/ filiallardan olinadigan m ablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar”- qayta baholash natijasini ayirgandagi qoldiq qiymati,
Dt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi”- qayta baholash natijasi,
Dt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'i - eskirish summasi,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'i - yalpi balans qiymati.
2) Agar bank filiali asosiy vositani qabul qilganda:
a) Dt 16500-“Asosiy vositalar” -tegishli hisobvarag'i - yalpi balans qiymati,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” - tegishli eskirish» hisobvarag'i.
Dt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” - hisobvarag'i- qayta baholash natijasi,
Kt 22205- “Bosh bank/filiallarga to'lanadigan mablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar” hisobvarag'i - qayta baholash natijasidan qoldiq qiymatni ayirish
summasi.
b) maboda asosiy vosita bank omboriga qabul qilinsa,
Dt 16561-“Ombordagi asosiy vositalar” hisobvarag'i -yalpi balans qiymati,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” - tegishli yig'ilgan eskirish» hisobvarag'i,
Kt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” - hisobvarag'i- qayta baholash natijasi,
Kt 22205- “Bosh bank/filiallarga to'lanadigan mablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar” hisobvaraqlari — qayta baholash natijasidan qoldiq qiymatni ayirish
summalari.
Yuqorida keltirilgan ushbu operatsiyalami Banklaming yagona balansi
hisobotini umumlashtirishda 16104- “Bosh bank/ filiallardan olinadigan m ablag'lar -
Tovar-moddiy qimmatliklar” va 22205- “Bosh bank/filiallarga to'lanadigan
mablag'lar - Tovar-moddiy qimmatliklar” hisobvaraqlar chiqarib tashlanadi va
balans hisobotida aks ettirilmaydi. Bosh bank va uning filiallari o'rtasida bo'ladigan


operatsiyalar harakatini quyidagi amaliy ma'lumotlar asosida ko'rib chiqamiz.
1. Deylik, bosh bankdan filialga balans qiymati - 100,0 ming so'm , unga
hisoblangan eskirish summasi -200,0ming so'm va 30908- “Boshlang'ich qiymatiga
nisbatan baholash qiymatining oshgan summasi” hisobvaraq qoldig'i -10,0 ming
so'm asosiy vosita berildi. Ushbu operatsiya buxgalteriya hisobida quyidagicha
rasmiylashtiriladi:
Dt 16104- “Bosh bank/ filiallardan olinadigan mablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar» hisobvarag'i - 70,0 ming so'm ,
Dt 16500-“Asosiy vositalar” - tegishli yig'ilgan eskirish hisobvarag'i -20,0
ming so'm,
Dt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” - 10,0 ming so'm ,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” hisobvarag'i - 100,0ming so'm.
2. Ushbu asosiy vositalar bank filiali tomonidan qabul qilinganda,
Dt 16500-“Asosiy vositalar” tegishli hisobvarag'i -100,0 ming so'm,
Kt 16500-“Asosiy vositalar”
- tegishli hisobvarag'ida yig'ilgan eskirish
summasi -20,0 ming so'm ,
Kt 22205- “Bosh bank/filiallarga to'lanadigan mablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar” hisobvarag'i - 70,0 ming so'm,
Kt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” hisobvarag'i - 10,0 ming so'm.
3. Deylik, balans qiymati -80,0 ming so'm , yig'qilgan eskirish summasi -10,
ming so'm va
30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining
oshgan summasi” hisobvaraq qoldig'i -10,0 ming so'm bo'lgan asosiy vosita «А»
filialdan «В» filialga berilganda, ushbu operatsiya buxgalteriya hisobida quyidagicha
rasmiylashtiriladi:
1) «А» filialda,
Dt 16104- “Bosh bank/filiallardan olinadigan mablag'lar - Tovar-moddiy
qimmatliklar” hisobvarag'i «В» - 60,0 ming so'm ,
Dt 16500-“Asosiy vositalar”
- tegishli hisobvarag'ida yig'ilgan eskirish
summasi - 10,0 ming so'm ,
Dt 30908- “ Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” - 10,0 m ing so'm ,
Kt 16500-“Asosiy vositalar” - tegishli hisobvarag'i 80,0 ming so'm .
2) «В» filialda esa,
Dt 16500-“Asosiy vositalar” - tegishli hisobvarag'i 80,0ming so'm ,
Kt 16500-“A sosiy vositalar” - tegishli hisobvarag'i yig'ilgan eskirish summasi -
10,0 ming so'm ,
Kt 30908- “Boshlang'ich qiymatiga nisbatan baholash qiymatining oshgan
summasi” hisobvarag'i -1 0 ,0 ming so'm ,
Kt 22205- “ Bosh bank/filiallarga to'lanadigan m ablag'lar - Tovar-moddiy


qimmatliklar” hisobvarag'i - 60,0ming so'm.
Shunday qilib, Banklarda asosiy vositalarning turlicha chiqib ketishi bo'yicha
amalga oshirilgan operatsiyalaming buxgalteriya hisobini to 'g 'ri tashkil qilish,
ulardan kutiladigan xarajatlar va daromadlami tan olishning ob’ektivligini
ta'minlaydi, shuningdek, kelgusida ulardan samarali foydalanishni nazorat qilishga
yaqindan yordam beradi.
8.5. N om oddiy ak tiv la m in g turkum lanishi, baholanishi
va u lam in g hisobini yuritish
Buxgalteriya hisobida nomoddiy aktivlar xuddi asosiy vositalar kabi ta'rifga ega,
ya'ni, ular sub’ektlar tomonidan foydalanish uchun saqlanadi v a uzoq muddat
foydalanish uchun sotib olinadi.
Nomoddiy aktivlar — moddiy ko'rinishga ega bo'lm agan va foydali xizmat
muddati bir yildan ortiq bo'lgan hamda ulardan bank xizmatlarini amalga oshirishda
yoki ma'muriy m aqsadlar uchun foydalanishga m o'ljallangan aktivlar hisoblanadi.
Ular quyidagicha turkumlanadi: patentlar, mualliflik huquqlari, gudvill, savdo
markalari, kom pyuter dasturiy ta'minotlari, litsenzi kabilardan iboratdir. Nomoddiy
aktivlar bankga quyidagi manbalardan: sotib olish yo'li bilan; bank ichida yaratilishi
yo'li bilan va tekinga olish yo 'li bilan kirim qilinadi.
Banklarda nomoddiy aktivlami balansga qabul qilish jarayonida qabul qilish
dalolatnomalari tuziladi va ulam ing haqiqiy qiymati ko'rsatilib, quyidagi: dastlabki
qiymati, tiklash qiymati, eskirish qiymati, balans qiymati bo'yicha hisobga olinadi.
Nomoddiy aktivlar hisobini yuritishning asosiy qoidalari, ulaming balans qiymati va
shu aktivlarga nisbatan qo'llanilishi mumkin bo'lgan amortizatsiya usullarini,
amortizatsiya hisoblash tartibini, shuningdek, balans qiymatining o'zgarishini hamda
ulami hisobdan chiqarishdan ko'rilgan moliyaviy natijalar hisobini aniqlashdan
iboratdir.
Nomoddiy aktivning o'zining ta’rifiga javob bersa, bank tomonidan kelajakda
iqtisodiy sam ara olish ehtimoli mavjud bo'lganda va aktivning qiymatini ishonchli
aniqlash mumkin bo'lsa, ushbu aktiv nomoddiy aktiv sifatida tan olinishi lozim.
Bunda nomoddiy aktivlami barpo etish va sotib olish jarayonida quyidagi
tamoyillami qo'llash maqsadga muvofiqdir:
- sotib olishda - tannarx tamoyilini qo'llash;
- foydalanish davridagi mutanosiblik tamoyilini qo'llash - bunda qilingan xarajatlar
va bu xarajatlar evaziga olingan daromad bir vaqtda aks ettirilishi talab qilinadi;
- muomaladan chiqim qilinayotganda daromadni e'tirof etish tamoyilini qo'llash,
ya’ni. chiqim qilishda - olingan to'lov va hisobdan chiqqan aktivning balans
qiymati o'rtasidagi farqqa teng bo'lgan foyda yoki zarar e'tirof etiladi.
Ushbu talab chetdan sotib olingan nomoddiy aktivlar bilan birga bank ichida
yaratilgan nomoddiy aktivlar uchun ham qo'llaniladi. Bank aktivlaridan unumli
foydalanish muddati davomida mavjud bo'ladigan va kelajakda olinadigan iqtisodiy
samara ehtimolini baholash lozim bo'ladi. Bunda nomoddiy aktivlardan kelgusida
olinadigan iqtisodiy samara, bank tomonidan aktivdan foydalanish natijasida vujudga
keladigan, xizmatlami sotishdan kelib tushadigan tushum va xarajatlami tejash
hamda boshqa foydalami o 'z ichiga olishi mumkin.


Agar nomoddiy aktiv, nomoddiy aktiv sifatida tan olishning ta’rifiga ham,
mezonlariga ham javob bermasa, u holda ushbu modda bo'yicha xarajatlar ular qaysi
davrga tegishli bo'lsa, shu davr xarajatlari sifatida hisobga olinadi. Aktivlami
nomoddiy
aktiv sifatida ta'riflash
imkoni
bo'lmaganda,
shu elementning
muhimligidan kelib chiqib aniqlanadi. Ayrim hollarda nomoddiy aktivlar qoldiq
qiymatiga ega bo'lishi mumkin, shunga haramay, ma'lum xizmat muddati yoki amal
qilish muddatiga ega bo'lmagan nomoddiy aktivning qiymati asosli taxmin qilingan
muddatda amortizatsiya qilinadi.

Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   109




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin