T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

Q o'shilgan m ahsulot-qo'shim cha 
ja lb qilingan iqtisodiy resurs, ya ’ni 
ishchi kuchi va kapital hisobiga ishlab chiqarilgan m ahsulot miqdori.
O 'rtacha m a h sulo t
-iq tis o d iy resurslarning har birligiga to 'g 'ri keladigan 
m ahsulot miqdori. Bu ko'rsatkich m ahsulotning um um iy hajm ini alohida 
resurslar m iqdoriga bo'lish orqali aniqlanadi.
4-§. Ishlab chiqarish samaradorligi, uning ko'rsatkichlari
va omillari
Sam aradorlikni asosiy ko'rsatkichlari.
Sam aradorlik 
- bu «natija» va «xarajat»lar nisbatidir Sam aradorlik ishlab chiqarish 
pirovard natijasining qilingan resurs xarajatlariga nisbatining foizdagi ifodasi sifatida 
aniqlanadi.
Foyda norm asi (P *), ya’ni olingan foydaning (P ) iqtisodiy resurs 
xarajatlariga ( U x) nisbati
•100
25

---

S am aradorlik iqtisodiy resurslarning alohida turlari bo'yicha ham aniqlanadi.
Ishlab chiqarish sam aradorligiga baho berishda m ahsulotning 
m e h nat s ig 'im i,
m aterial sig'im i, energiya sig'im i 
kabi ko rsatkichlar ham tahlil qilinadi.
Y erdan fo y d a la n is h s a m a ra d o rlig i 
- ekin m a yd o n la ri b irlig i 
hisobiga ishlab ch iqarilgan qishloq x ja lik m a h su lo tla ri hajm i 
ko 'rsatkichida ifodalanadi. A lo h id a ekin tu rla ri ho sild o rlig i ham 
yerlardan foydalanish unum dorligini ko'rsatadi.
Kapital sam aradorligi 
- kapital unum dorligi (Uk) ko'rsatkichida 
aniqlanadi. U kapital birligi (K ) hisobiga ishlab chiqarilgan m ahsulot 
miqdori 
(M) 
yoki bajarilgan ish 
(I) 
hajm ini ko'rsatadi.
У .=
к,
 Уок' y . = у
Is h c h i k u c h id a n fo y d a la n is h s a m a r a d o r lig i 
- m e h n a t 
u n u m d o rlig i k o 'rs a tk ic h in i xu su siya tla yd i. Bu k o 'rsa tkich vaqt 
birligida ishlab chiqarilgan m ahsulot miqdori ( M ) bilan yoki m ahsulot 
birligini ishlab chiqarishga ketgan vaqt (B ) bilan aniqlanadi.
у =
yo ki 
y = ±