T texniki kolleci

T
ərif.
A
A
P


olduqda 


,
, A
P
cütünə A çoxluğunun elementləri arasındakı 
münasibətə Binar münasibət deyilir. 
A çoxluğunun x və y elementləri (
) arasında binar münasibəti ilə işarə 
edilir. 
Misallara baxaq. 
Tutaq ki, A
{ } çoxluğunda ( ∶y) münasibəti verilmişdir . Binar münasibəti 
ödəyən cütləri yazaq: 
P = {(
) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )} olar.
Ver
ilmiş A çoxluğunun elementləri arasında binar münasibətini əyani təsəvvür etmək 
üçün bu çoxluğun elementlərini nöqtələrlə göstəririk, sonra isə bu nöqtələrdən 
münasibətini ödəyən (x,y) cütlərini seçirik və x-də y-ə doğru oxlar keçiririk. Alınan 
çertyoj 
münasibətinin qrafı, çoxluğun elementlərini göstərən nöqtələr isə qrafın 
t
əpələri adlanır. 
Misal. B
{ }


y
x



münasibətinin qrafını quraq. 
{( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )} 
Şərh etdiyimiz qaydaya əsasən müstəvi üzərində 5 sayda nöqtələr götürək və istiqamət 
böyük ədəddən kiçik ədədə doğru olmaqla 
şərtini ödəyən cütləri istiqamətli 
x
ətlərlə birləşdirək Alınan fiqur münasibətin tələb olunan qrafı olur. 
4 
2 
6 
12 
8 
Başqa misala baxaq. 
B
{ } çoxluğunda ( ∶y) münasibəti verilmişdir . Bu münasibətin qrafını 
quraq. 
Əvvəlcə 
münasibətini 
ödəyən 
cütlər 
çoxluğunuyazaq: 
{( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )} 
5 
15 
75 
Nöqtələri oxla elə birləşdirmək lazımdır ki, onun çıxdığı nöqtəyə uyğun ədəd, onun daxil 
olduğu nöqtəyə uyğun ədədin böləni olsun. Başlanğıc və uc nöqtələri üst-üstə düşən 

---

20 
oxlar ilg
ək adlanır. Qrafın təpə nöqtələrində əmələ gələn ilgəklər onun göstərir ki, hər bir 
ədəd özü-özünün bölənidir.
Bel
əliklə, çoxluqların elementləri arasındakı münasibətləri aşağıdakı üsullarla vermək 
olar: 
1) Çoxluqların elementləri arasında 
münasibətinə malik olan bütün cütləri sadalamaq 
üsulu. Məsələn, A={
} { } çoxluqlarının elementləri arasında 


y
x



münasibətini göstərək. 
{( ) ( ) ( )} 
2) C
ədvəl vasitəsilə ifadə etmək üsulu. 
A B 
4 
6 
3 
5 
X
ətlənmiş damalar 


y
x



münasibətini ifadə edir. 
3) Qraf vasit
əsilə göstərmək üsulu. 


y
x


