T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

G idravlik yuritm ali ekskavatorlar
Bir kovshli ekskavatorlarni takom illashtirishning eng ilg‘or 
yo'nalishlaridan biri ularning ayrim m exanizm lari konstruksiyasida 
gidravlik yuritm ani qo'llashdan iboratdir. Ammo, ish jihozining 
yuritm asi gidravliklashtirilgan ekskavatorlargina gidravlik ekska­
vatorlar deb ataladi. Ish jihozining, ish yurishining, burilma 
platformasining boshqarmasi va qo‘shimcha tayanchlari (autriger- 
larijning yuritm asi gidravliklashtirilgan ekskavatorlar eng takomil- 
lashgan bir kovshli gidravlik ekskavatorlar hisoblanadi.
Gidravlik yuritm ali ekskavatorlar m exanik yuritm ali ekska- 
vatorlarga nisbatan qator afzalliklarga ega: 1) Konstruksiyasi uncha 
murakkab emas, massasi va oich am lari kichikroq (konstruksiyadan 
transm issiyani ko‘pgina elem entlari-friksion muftalar, reduktorlar,
241

---

kardanli uzatmalar, kanatlar va boshqalar chiqarib tashlangan); 
2
) 
ish jihozining harakatlari ravonroq (tezlikni pog'onasiz rostlash 
m umkinligi hisobiga); 3) m ashinaning dvigateldan ancha uzoqda 
joylashgan istalgan m exanizm iga energiya berilishi soddalashtirilgan 
(tutashtiruvchi 
truboprovodlar 
va 
shlanglar 
hisobiga); 
4) 
m ashinistning ishlash sharoiti yaxshiroq (boshqarish sistemasi 
soddalashtirilgan); 5) oshirilgan quvvatdan foydalanish va shunga 
mos ravishda katta kavlash kuchlaridan foydalanish imkoniyatlari 
kengroq (gidrosistemadagi bosimni oshirish hisobiga). Ana shu 
afzalliklar gidravlik ekskavatorlarning ish unum ini ancha oshirishga 
imkon beradi.
Gidravlik yuritm a. 
Ekskavatorlarning gidravlik yuritm asi 
tarkibiga quyidagilar kiradi: 
1
) m exanik energiyani ish suyuqligi 
oqimining energiyasiga o‘zgartiruvchi nasoslar; 
2
) gidravlik taqsim- 
lagichlar, saqlovchi qurilmalar, drossellar va oqim bo‘lgichlar, ular 
ish suyuqligi oqimini rostlab va gidromotor hamda gidrosilindrlarga 
taqsimlab turadi; 3) suyuqlik oqimining energiyasini ilgarilama 
yoki aylanma harakatning m exanik energiyasiga o‘zgartiruvchi 
gidrosilindr va gidromotorlar; 4) truboprovodlar, baklar, filtrlar, 
sovituvchi qurilm alar va boshqa apparaturalar. bular yordamida ish 
suyuqligi kerakli joyga keltiriladi, tozalanadi hamda sovitiladi.
Gidravlik jihozlarning ishonchli ishlashi, detal va m exanizm - 
larning ko'pga chidashi ishlatiladigan ish suyuqligining sorti, sifati 
hamda tozaligiga ko‘p jihatdan bog‘liq.
Gidrosistemaga qo’yilgan ish suyuqligi ish m uhiti bo‘lib, uning 
yordamida