Taqqoslash
- predmetlar va ularga xos bo’lgan xususiyatlarni fikran birbiriga
solishtirish, umumiy va farq qiluvchi jihatlarni topish.
Taqqoslash operatsiyasi ikki xil yo’l bilan amalga oshishi mumkin:
• amaliy - konkret narsalarni bevosita solishtirish;
• nazariy - tasavvur qilinayotgan obrazlarni va narsalarni ongda fikran taqqoslash.
Klassifikatsiyalash
- bir turkum ichidagi narsalarning bir-biriga o’xshashligiga
va boshqa turkumdagi narsalardan farq qilishiga qarab, narsalarni turkumlarga ajratish
tizimiga aytiladi. Fan olamida buyuk kashfiyot bo’lib Analiz Sintez Klassifikasiyalash
Taqqoslash
Umumlashtirish Fikrlash operasiyalari
Konkretlashtirish Sistemalashtirish
hisoblangan D.I.Mendeleyevning «Elementlarning davriy tizimi» jadvali
klassifikatsiya uchun yorqin misoldir.
Konkretlashtirish
- mavhumlashtirishning teskari jarayoni bo’lib,
ayrim
xususiyatlarni
konkret buyumida, predmetga qo’llashdir.
U hodisalarni ichki
bog’lanish va munosabatlardan qat’iy nazar, bir tomonlama ta’kidlashdan iborat fikr
yuritish operatsiyasidir.
Umumlashtirish
- umumiy va muhim sifatlariga ko’ra
predmetlarni
guruhlashtirish, umumiylashtirish kabilar kiradi. Umumlashtirish
deganda psixologiyada
narsa va hodisalardagi xossa, belgi, xususiyat, alomatlarni topish va shu umumiylik asosida
ularni birlashtirish tushuniladi.
Sistemalashtirish
operatsiyasi yordamida narsa va hodisalar, faktlar, fikrlar
va
obyektlar makondagi, vaqtdagi egallagan o’rniga
qarab yoki mantiqiy
joylashtiriladi.
АB
АC
АD
Dostları ilə paylaş: 
