Tafakkur, xotira, nutq, hayol

---

Bilish 
jarayonlari
TAFAKKUR, XOTIRA, NUTQ, HAYOL

---

Tafakkur – inson aqliy faoliyatinining yuqori shakli, real 
olamni aks ettirishning umumlashgan va bevosita usuli bo’lib, 
obyektlar orasidagi bog’liqlik, bilish jarayoni, yangi bilimlarni 
ochish, ijodiy, muammoli masalalarni yechishga qaratilgan 
jarayondir. 
Tafakkur atrof-muhitdagi voqelikni nutq yordami bilan 
bilvosita, umumlashgan xolda aks ettiruvchi psixik jarayon 
bo’lib, u ijtimoiy sababiy ichki bog’lanishlarni anglashga, 
yangilik ochishga va bashorat qilishga yo’naltirilgan aqliy 
faoliyatdir.
Tafakkur haqida tushuncha. 

---

• Analiz; 
• Sintez; 
• Taqqoslash; 
• Umumlashtirish; 
• Konkretlashtirish; 
• Klassifikatsiyalash; 
• Sistemalashtirish kiradi. 
Tafakkur jarayonida fikrlash operatsiyalariga: 

---

A, B, C, D, E, F dan iborat ob'ekt
F
E
D
C
B
А
Analiz
- obyektning u yoki bu tomonlarini, 
elementlarini, 
xossalarini, 
bog’lanishlarini, 
munosabatlarini ajratib olib, o’rganilayotgan 
obyektni har xil komponentlarga (tarkibiy 
qismlarga) bo’lish demakdir. Analizning yordami 
bilan narsa va hodisalarning xususiyatlarini fikran 
yoki amaliy tahlil qilinadi. Bir butun narsani analiz 
qilish natijasida ajratilgan komponentlarni 
birlashtirish sintezdir. 
Sintez
- narsa va hodisalarning analizda 
bo’lingan, 
ajratilgan 
ayrim 
qismlarini, 
bo’laklarini sintez yordami bilan fikran yoki 
amaliy ravishda birlashtirib, butun xoliga 
keltirishdir. Sintez elementlarning, narsa va 
hodisalarning qismlari va bo’laklarini bir butun 
qilib qo’shishdan iborat aqliy faoliyatdir