Tafakkur ziyosi

1-rasm. OTM va korxonalar hamkorligida raqobatbardosh kadrlarni 
6 Абдураимов Ш.С. Абдураимов Ш.С. Касб таълими ўқитувчиларини тайёрлаш сифатини таъминлашда тармоқлараро амалий интеграция. Монография. –Тошкент: Наврўз, 
2014. – 120 б.
tizimli yetkazib berish moduli.
4. O'qituvchilar malakasini oshirish: 
O'qituvchilar OTMlar va korxonalar o'rtasidagi 
hamkorlikka taʼsir qiluvchi muhim omil. Malakali 
o'qituvchilar kollej va universitetlarning ta’lim 
sifatini ta’minlovchi asosiy omil hisoblanadi. 
OTM ijtimoiy va koorporativ rivojlanish 
ehtiyojlariga javob beradigan isteʼdodlarni 
tarbiyalay olishi o'qituvchiga bog‘liq. 
Shuning uchun malakali o'qituvchilarni jalb 
qilish, isteʼdodlarni joriy etish mexanizmini 
takomillashtirish va o'qituvchilarning sharoitini 
yaxshilash kerak. O'qituvchilar uchun maqsadli 
treninglar o'tkazilishi, OTMlar va korxonalar 
o'rtasidagi hamkorlikka bo'lgan talablarini 
qondirish uchun korxonalarga tashrif buyurish 
va ulardan o'rganish imkoniyatini yaratish 
zarur.
5. Koorporativ tarmoqlarda o'qitish: 
Korxonalar va OTMlar birgalikda onlayn 
taʼlim manbalarini tashkil etilishidir. OTMda 
o'qituvchilardan tashqari, talabalar ham 
onlayn o'qitishda ishtirok etishlari kerak. 
Ko'proq tizimli va maqsadli o'qitish tajribasi 
korxonalar va OTMlar nazorati ostida talabalar 
korxona bilan bevosita bog'lanib, kasbiy 
sifatini oshirishi mumkin. O'qituvchilar har bir 
talabalarni auditoriyada kuzatishi yoki ular 
bilan masofadan muloqot qilishi mumkin.
6. Amaliyot va bitiruv ishining 
integratsiyasi: Talabalar yozgi va qishki 
taʼtil paytida korxonalarga tashrif buyurish 
va amaliyot uchun korxonaga borishlari 
mumkin. Amaliy tajriba orqali o'rgangan va 
amalda qo'llanilgan bilimlar bitiruv loyihasi 
ishiga mavzu bo'lishi mumkin. Shu bilan 
birga, korxona mutaxassislari bitiruv ishlarida 
ishtirok etishlari, har bir talabaning bitiruv 
ishini nazorat qilish uchun OTM ichidan va 
tashqarisi(korxona)dan ikkita o'qituvchi ilmiy 
rahbar bo'lishi lozim. Korxona mutaxassislari 
o'z sohasidagi yangi texnologiyalar, yangi 
texnika, yangi asbob-uskunalar va yangi 
materiallar bo‘yicha maslahat beradilar. Bu 
esa talabalarning dunyoqarashini kengaytirish, 
talabalar hujjatlari sifatini yaxshilash va 
boyitishga yordam beradi. Mavzuni tanlash 
korxonaning haqiqiy ishlab chiqarish va amaliy 
muammolari kombinatsiyasi bilan o'tkazilishi 
mumkin. Bu talabalarning o'z sohasidagi 
amaliy muammolarni hal qilish qobiliyatini va 
innovatsion qobiliyatini oshirishi va shu bilan 
birga ularning korxona haqidagi xabardorligini 
kuchaytirishi mumkin
6
.
OTM-korxona hamkorligidagi asosiy 

---

“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
24 
muammolar va choralar
1. Konsentrik hamkorlik: OTMlar va 
korxonalar rahbarlarining ishlab chiqarish 
va taʼlimni integratsiyalashuvini tushunish 
darajasi, ahamiyati va qo'llab-quvvatlashi 
hamkorlik muvaffaqiyatiga bevosita taʼsir 
qiladi. OTM va korxona hamkorligida loyihalarni 
boshqarishni amalga oshirish kerak.
OTM va korxona hamkorligining 
rivojlanishi, fanlararo va idoralararo 
hamkorlikni amalga oshirish, resurslarni 
oqilona taqsimlash, korxonalarning 
rivojlanishini texnik qo'llab-quvvatlash va turli 
fanlarda nazariya va amaliyotni birlashtirish 
uchun sharoit yaratish zaruriyatini talab qiladi.
2. Boshqaruv tartibi: Ko'pgina OTMlar 
piramida tipidagi boshqaruv tartibida. Har bir 
bo'lim o'z bo'limlari qoidalariga qatʼiy amal qiladi. 
Bo'limlar nisbatan mustaqil bo'lib, ular o'rtasida 
muloqot va axborot almashishda to'siqlar 
paydo bo'ladi. Shu bilan birga, bo'limlar o'rtasida 
bo'limlar mavjud, shuning uchun muammo 
yuzaga kelganda bo'limlar masʼuliyatni bir-
biriga yuklashga harakat qilishadi. OTM-
korxona hamkorligini muammosiz amalga 
oshirish uchun boshqarish mexanizmini isloh 
qilish zarur. Boshqacha qilib aytganda, biz 
vazifalarni bir-biriga mos keladigan bo'limlarni 
birlashtirishimiz, bo'limda maxsus boshqaruvni 
amalga oshirishimiz, axborot almashish va 
huquqlarning konsentratsiyasini amalga 
oshirishimiz, mustaqillikni ta’minlashimiz 
kerak.
3. Vaqt to'qnashuvi: OTMda akademik 
o'qish va korxonalarda amaliyot va malaka 
oshirish o'rtasidagi vaqt ziddiyati. Shaxslarning 
ehtiyojlariga muvofiq nazariy o'rganish 
va ko'nikmalarga vaqt ajratishni maqbul 
yo'llarini topish zarur. Talabalar darajasidagi 
farqlar, o'zlashtirish darajasi va korxonalar 
ehtiyojlaridagi farqlarni o'z ichiga olgan asosiy 
muammolarni hal qilishdir.
4. Baholash mexanizmi: Kampusdan 
tashqaridagi kreditlar ko'pincha OTMdagi 
kreditlar bilan teng emas. Talabalarning har 
tomonlama rivojlanishini taʼminlash uchun 
nafaqat talabalarning OTMdagi nazariy 
o'qishlari va baholarini, balki korxonadagi 
amaliy ko'nikmalarini va kundalik ish 
faoliyatini ham baholash zarur. Shuning 
uchun ham talabalarning korxona va OTMdagi 
axloqiy darajasi yuksak darajada bo'lishiga 
erishishimiz lozim.
Oliy taʼlim – ilm-fan - ishlab 
chiqarish uzviyligi va uzluksizligi tamoyili, 
ishlab chiqarishni ilmiy hamjamiyatiga 
integratsiyalash asosida rivojlanishni ko'zlab 
aniq tadbirlar o'tkazilmoqda. Jumladan, 
Toshkent shahridagi Adju universiteti taʼlim, 
fan va ishlab chiqarish integratsiyasini 
taʼminlash maqsadida qurilish sohasida 
“MIMAR group”, elektrotexnika sohasida «Artel 
electronics” kompaniyasi bilan fan, texnika va 
texnologiyalarning yutuqlaridan foydalangan 
holda oliy maʼlumotli mutaxassislar tayyorlash 
maqsadida hamkorlik aloqalari o'rnatildi. 
Ushbu kompaniyalarning mutaxassislarga 
bo'lgan talabidan kelib chiqqan holda o'quv 
rejalari, fan dasturlari Adju Universiteti (Koreya 
Respublikasi) bilan kelishilgan holda xalqaro 
standartlar asosida, zamonaviy, mutlaqo yangi 
talablar asosida ishlab chiqiladi va bosqichma-
bosqich joriy etiladi. Tegishli taʼlim yo'nalishlari 
bo'yicha talabalar 2-kursdan boshlab tegishli 
kompaniyalarda malakaviy amaliyotlarni 
o'tkazadi va o'qish yakuni bilan ishga 
joylashtiriladi. “Artel Electronics” kompaniyasi 
bilan tuzilgan “Kadrlarni tayyorlash” sohasidagi 
Hamkorlik Memorandumiga asosan 
kompaniya uchun istiqbolli injener xodimlarni 
tayyorlash maqsadida Qurilish muhandisligi 
fakultetidan 50 nafar iqtidorli talaba saralab 
olindi. Ushbu talabalarga qo'shimcha 
maxsus o'quv dasturi asosida Belorussiya 
Respublikasidan taklif qilingan olima, texnika 
fanlari nomzodi, dotsent N.Ivanova taʼlim 
bermoqda. Mazkur yo'nalishdagi talabalar 
Artel kompaniyasining muayyan tashkilotlari 
va korxonalarida malakaviy amaliyotlarini 
o'tkazadi va oliygohni tamomlaganidan so'ng 
ishga joylashish imkoniyatiga ega bo'ladi. 
Oliy taʼlim muassasalari va korxonalar 
hamkorligining asosiy talabi korxona talablari 
asosida bilim, ko'nikma va malakali ega 
bo'lgan kadr tayyorlashdan iborat. OTMlar va 
korxonalar birgalikda o'quv rejalarini ishlab 
chiqadilar, amaliy o'rgatadilar va o'qitadilar, 
taʼlim maqsadlarini aniqroq ko'rsatadilar va 
o'qitishda faqat nazariy maʼlumotlar bilan 
chegaralanishni kamaytiradi. Talabalar 
korxona talablariga rioya qilishlari va 
o'rganish uchun tashabbus ko'rsatishlari 
kerak. Isteʼdodlarni tarbiyalash jarayonida 
innovatsion g'oyalar va hamkorlikning yangi 
usullarini o'rganishimiz, o'qitishimiz, amaliyot 
va ishdagi maqsadlarimizni izchil saqlashimiz 
kerak.
PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA 
INNOVATSION TA’LIM

---

25 
“TAFAKKUR ZIYOSI”
 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son