Ta’lim jarajonida akt dasturiy vositalari va uning xorijiy tillarini o’rganishdagi ahamiyati

Ta’lim jarajonida AKT dasturiy vositalari va uning xorijiy tillarini o’rganishdagi ahamiyati
Annotatsiya: Ushbu maqolada bugungi kunda xorijiy tillarni oʻqitishda pedagogik texnologiyalarning ahamiyati va qoʻllanishi haqida fikr yuritilgan. Taʼlim jarayonida turli interfaol usullarni qoʻllashda oʻqituvchida mavjud boʻlishi kerak boʻlgan kompetensiyani shakllantirish boʻyicha tavsiyalar berilgan.
Kalit so'zlar: xorijiy tillar, pedagogik texnologiyalar, taʼlim jarayoni, kompetensiya, elektron doska, metod, taʼlim mazmuni.
Аннотация
Программные средства ИКТ в образовательном процессе и их значение при изучении иностранных языков
Аннотация: В данной статье рассматривается важность и использование педагогических технологий в обучении иностранным языкам на сегодняшний день. Даны рекомендации по формированию компетентности, которой должен обладать педагог при использовании различных интерактивных методов в образовательном процессе.
Ключевые слова: иностранные языки, педагогические технологии, образовательный процесс, компетенция, электронная доска, метод, содержание обучения.
ANMERKUNG
IKT-Software im Bildungsprozess und ihre Bedeutung beim Erlernen von Fremdsprachen
Anmerkung: In diesem Artikel werden die Bedeutung und der Einsatz pädagogischer Technologien im heutigen Fremdsprachenunterricht erörtert. Es werden Empfehlungen zur Kompetenzbildung gegeben, über die ein Lehrer beim Einsatz verschiedener interaktiver Methoden im Bildungsprozess verfügen sollte.
Schlüsslwörter: Fremdsprachen, pädagogische Technalogien, Bildungsprozess, Komptenz, eletronische Tafel, Lehrinthalt
KIRISH
Chet tili o’rganishga bo’lgan talab ham kundan kunga oshib bormoqda. Mamlakatimizda kechayotgan islohotlar zamonaviy lingvistika sohasida til va madaniyatlararo muloqot vositasining rivojlanishi uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur tadqiqot “O‘zbekiston Respublikasida xorijiy tillarni targ‘ib qilishni sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish chora-tadbirlari to‘g‘risida”¹gi PQ-5117-son qarori, “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta’minlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”²gi PQ–3775 –son qarori, “Ta’lim muassasalarida chet tillarni o‘qitishning sifatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”³gi 610-son qarori, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Umumtalim maktablari o‘quvchilariga ikkinchi xorijiy til hamda zamonaviy kasblarga o‘rgatish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi⁴ qarorilarida hamda mazkur faoliyatga tegishli boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga oshirishda muayyan darajada xizmat qiladi.
Bugungi kunda oʻqituvchiga qoʻyiladigan muhim talablardan biri ham ilgʻor pedagogik texnologiyalar bilan tanishish, amalda qoʻllash va shular orqali bolalarni mustaqil fikrlashga oʻrgatishdan iborat. Uzluksiz taʼlim tizimining hamma boʻgʻinlarida ham oʻqituvchi dars jarayonida noanʼanaviy darslarda pedagogik texnologiyalardan foydalanadi, lekin pedagog o’qituvchilar xorijiy tillarni talabalarga oʻrgatishda xorijiy til oʻqituvchisi oʻquvchilarning psixologik, pedagogik va fiziologik rivojlanish qoidalarini bilib, oʻrganib darsning maqsad va mazmunidan kelib chiqib, pedagogik texnologiyalarni darsda qoʻllash maqsadga muvofiqdir.
Ta’lim jarayoniga zamonaviy — kommunikatsion texnologiyalarni olib kirish ulardan maqsadli va to’g’ri, unumli foydalanish, ular orqali o’quvchida chet tiliga bo’lgan qiziqishni orttirish, o’qitish samaradorligini oshirish eng muhim masala hisoblanadi. Bu orqali ta’limning innavatsion texnologiyalaridan foydalanishga imkoniyat tug’iladi va talab ortadi. Chet tilini o’qitish jarayonida turli xil jadvallardan foydalanishning ham samarasi yuqoridir. Ta’lim jarayonida jadvallardan foydalanib, o’quvchilar ma’lum bir grammatik qoidani,masalan, zamonlardan foydalanib gaplar tuzish, yangi so’zlarni joylashtirib chiqishi mumkin. AKT sinovida grammatik qoidalarni yaxshi bilib olish juda muhim. Bu bilimlarni o'rganish uchun ko'plab online kurslar, grammatik darsliklari va videolarni topishingiz mumkin. Shuningdek, Nemis tilidagi matnlar va gaplar tushunish uchun zarur ko'nikmalarni bilishingiz yaxshi hisoblanadi. Kompyuter yordamida o'qitish texnologiyalaridan foydalangan holda amaliy mashg'ulotlarda talabalar o'zlarining qobiliyatlari, qiziqishlari, ehtiyojlarini inobatga olgan holda, o'quv materialini o'zlashtirish hajmi va chuqurligini tanlash, o'quv yukini o'zgartirish huquqi va imkoniyatiga ega bo'ladilar va o'qituvchi ularning ishlarini nazorat qiladi va agar kerak bo'lsa, individual yordam ko'rsatishi mumkin. "Kompyuter texnologiyalari, shuningdek, o'qitishning yangi usullarini ishlab chiqish, amalga oshirish va asoslash bilan bog'liq yangi didaktik muammolarni hal qilishdir." Dissertatsiyada shu ko’rsatib o’tilganki, AKT grammatik kompetensiyasini baholashda qo'llaniladigan eng yaxshi poydevorlardan biridir. Bir nechta tadqiqotlarda, AKT testlari o'qituvchilarning amaliy grammatika bilimlarini moslashtirish, talaba jihatdan qadrli moddalarni va qiziquvchanliklarini baholash va ta'limni nazorat qilish uchun foydali hisoblanadi. Dissertatsiyada AKT tahlil tizimini yaratish va o'qituvchilarning grammatik kompetensiyasini baholash uchun metodlar ishlab chiqish bo'yicha ko'rsatmalar berilgan. Bu metodlar ko'pincha, talaba jihatdan baholash, matn tahlilini amalga oshirish va tahrirlashga yo'l qo'ymaydi.
Ushbu tadqiqotlarda AKT ning matni va maqsadlari haqida tushuncha berib, AKT-analiz tizimini ishlab chiqilish bosqichlarini nazorat qilib, grammatik kompetensiyani baholash usullarini ta'riflash maqsadida AKT test topshirish texnikasi o'rnatilgan. Ayrim tadqiqotlar AKT-ni muhim texnik vositalar ko'rsatuvchi interaktiv modul sifatida qo'llashga qolgan. Bu dastlabki proyektda AKT-ni amalga oshirish bo'yicha yaratilgan metodik taxallusi va ingliz tilidagi grammatika kurslarlari ta'lim bilim o'lchov mudiri tomonidan taqdim etilgan. AKT testlari tahlil qilish, talaba jihatdan qadrli moddalarni va ta'lim tadqiqotlarini oshkor qilish uchun ko'p ravishda foydali hisoblanadi. AKT-ni qo'llash orqa tarafdari va politika shakllanishiga javob berish yo'qotganligi sababli, muhim talablarni qondirish uchun matnni tahlil qilish uchun kompyuter tizimi ham ishlab chiqarib olindi.
Pedagogik texnalogiyalarning standart qurilmalari (LMS va CMS) ham, AKT-ni samarali tarzda ishlatishni ta'minlash uchun mo'ljallangan. Bu qurilmalar orqali, o'qituvchilar ma'lumotlarini va grammatik ko'nikmalarini amalga oshirish va o'zlashtirish uchun virtual daraxtlar, yorliqlar va ma'lumotlar bazalarini yaratishadi. Bu, o'quvchilarning o'z-o'zini uchrashuvchanliklari yuzaga kelganda va darslar muhiti harakatli ko'riladigan vaqtida ham o'quvchi o'qituvchilar bilan muloqotda bo'lishimizni ta'minlaydi.
Grammatik kompetensiyani shakllantirishda AKT va pedagogik texnalogiya haqida ma’lumot kurs ishi quyidagi bosqichlarda o’tadi:
1. Tahlil: Bu bosqichda, grammatik kompetensiyalarni shakllantirish uchun AKT va pedagogik texnalogiyalar o'z axborot-kommunikatsiya aniqlovchi (AKA) kategoriyalari to'g'risida tahlil qilinadi.
2. Plan: Ushbu bosqichda, AKT va pedagogik texnalogiyalarni o'zgartirish va ularni grammatik ko'nikmalarni o'rganish uchun qo'llashning o'zgaruvchan plani tayyorlanadi. Qo'shimcha malumotlar, grammatik ko'nikmalar va o'quvchilarning muhimlik darajasi ham ko'rsatiladi.
3. Ta'lim usullari: Bu bosqichda o'qituvchi, o'quvchilarning QAM modeli (o'rganish, amalga oshirish va ma'lumotlarni yodga oluvchi) asosida o'rganishini ta'minlash markaziy holatda usullarni rag'batlantirish kerak.
4. O'quv tizimi: Bu bosqich, sezilarli, muhim va zo'rsil tushunchalarni integratsiya qilish uchun virtual tizimni o'rganishni o'z ichiga oladi. Daraxtlar, testlar va boshqa pedagogik usullar bu bosqichda mazmunli xajimlar sifatida ko'rib chiqiladi.
5. Taqvim: Taqvim bo'yicha, darsning AGK-analiziga va ma'ruza militarisatsiyasiga asoslangan amaliy darajani aniqlagan holda, bir nechta yangi usullarni ilgari surish va ularni javob beradigan virtual taqvimni shakllantirish kerak.
6. Baholash: Ushbu bosqichda, grammatik tekshirishlar o'rganiladi va bu tekshirishlar ni tahlil qilishda AKT va o'quv-usullari uchun ta'lim manbalari yaratishda yordam beradi.
AKT va pedagogik texnalogiyalarni kamol topish uchun oid mezonlar, templatalar va mashqlar bilan birlashtiriladi. Bu mezonlar va templatalar, o'quvchilarga tilni butunligi bilan o'rganishda va talabalarining taqdiri yuzasidan xabar berishda juda samarali bo'ladi.
Grammatik kompetensiyani shakllantirishda AKT va pedagogik texnalogiya, talabalar uchun bir necha mukammal manbalarni taqdim etadi va ularga o'rganish uchun madaniy resurslarni taqdim etadi. Talabalar o'sha sohada kamol topishni istagan bo'lsa, ularga quyidagi manbalar ko'rsatilishi mumkin:
1. Grammatik ko'nikmalariga oid virtual videolar, yorliqlar va daraxtlar. Bu manbalar ko'pincha hammasi to'g'ri talaffuz etiladi va talabalar sonli bilimlar bilan tanish oladilar.
2. Grammatik konseptual modellari yaratish uchun kerakli texnalogiyalar va tizimlar. Bu modellar talabalarga ko'nikmalarni grafik, namunalardan iborat va visual ravishda o'zlashtirish mumkin.
3. Grammatik testlar va savollar. Bu turlar o'z-o'zini sinashni tez-tez qayta qayta bajargan talabalar uchun juda yaxshi bo'ladi.
4. Virtual o'zlashtirish amaliyotlari. Bu amaliyotlar o'quvchilarga o'z-o'zini sinash imkonini taqdim etadi va ularni o'z-o'ziga ko'ra baholash uchun sifatli imkoniyat beradi.
5. Qanday qilib grammatik ko'nikmalarini integratsiya qilishni o'rganishda yaxshi bo'ladigan elektronik darsliklar va ma'lumotlar. Bu manbalar o'quvchilar uchun yaxshi bo'ldi, chunki ularni o'zlashtirish va o'z-o'ziga loyiq bo'lish imkonini beradi.
6. AKT va pedagogik texnalogiya bilan ishlash bo'yicha mashqlar va kurslar. Bu, talabalar uchun interaktiv va jadal muhim bir fan turlarini o'rganish imkonini ochadi va ularga yaxshi ko'nikma bilan berilgan maslahatlar taqdim etadi.

FOZDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1.1 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 19.05.2021 y. PQ – 5117 - son “O’zbekiston Respublikasida xorijiy tillarni o’rganishni ommalashtirish faoliyatini sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlar to’g’risida”gi Qarori

1.2 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 5.06.2018 y. PQ–3775 –son “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta’minlash bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi qarori
1.3 O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 11.08.2017 yildagi 610-son“Ta’lim muassasalarida chet tillarini o‘qitishning sifatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi”qarori
1.4 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 25.01.2023 y. “Umumta’lim maktabi o‘quvchilariga ikkinchi xorijiy til hamda zamonaviy kasbga o‘rgatish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi қарори
1.5 Polat, E. S. ta'lim tizimidagi yangi pedagogik va axborot texnologiyalari: darslik. universitetlar uchun / E. S. Polat. - M.: Akademiya, 1999 Yil. – C.224.
1.6 Robert, I. V. ta'limni axborotlashtirish nazariyasi va metodikasi (psixologik, pedagogik va texnologik jihatlar): darslik. qo'llanma / I. V. Robert. M.: IIO Rao, 2007 yil. 510-sahifa.
1.7 Zaxarova, I. G. ta'limdagi axborot texnologiyalari: darslik. universitetlar uchun / I. G. Zaharova. - M.: Akademiya, 2003 Yil. 25-29 betlar.

1^ O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 19.05.2021 y. PQ – 5117 - son “O’zbekiston Respublikasida xorijiy tillarni o’rganishni ommalashtirish faoliyatini sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlar to’g’risida”gi Qarori

2^ O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 5.06.2018 y. PQ–3775 –son “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta’minlash bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi qarori

3^ O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 11.08.2017 yildagi 610-son“Ta’lim muassasalarida chet tillarini o‘qitishning sifatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi”qarori

4^ O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 25.01.2023 y. “Umumta’lim maktabi o‘quvchilariga ikkinchi xorijiy til hamda zamonaviy kasbga o‘rgatish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi қарори