Ta’lim-tarbiya jarayonini samarali tashkil etishda yangi pedagogik texnologiyalarni qo’llashning ahamiyati zikirova Dildora

“Pedagogik texnologiya - bu, ta’lim
shakllarini optimallashtirish maqsadida texnik vositalar, inson salohiyatini hamda ularning
o‘zaro ta’sirini inobatga olib, o‘qitish va bilish, o‘zlashtirishning barcha jarayonlarini
aniqlash, yaratish va qo‘llashning tizimli metodidir”
(YUNESKO). Bu ta’rifda pedagogik
texnologiyaning ko‘p jihatlari ochib berilgan bo‘lib asosan ta’lim-tarbiya jarayoniga yakka xolda
emas, balki tizimli yondashish asos qilib olingan.

---

39
Ushbu ta’rifga mazmun va mohiyat nuqtai nazaridan yaqin ta’rifni fikrimizcha Yapon
pedagogi, olim T. Sakamoto izohlagan.Uning fikricha
“Pedagogik texnologiya-bu majmuali fikr
yuritish metodini pedagogikaga singdirish, boshqacha qilib aytganda, pedagogik jarayonni
muayyan bir majmuaga keltirishdir”.
Mazkur, yuqoridagi ikki ta’rif, shubxasiz tayanch so‘zlar
“tizimli yondashuv” va “majmuali yondashuv” asosiy, pedagogik texnologiya mazmunini
anglatuvchi tayanch so‘zlar bo‘lib, ta’riflardagi boshqa barcha so‘zlar tizim sifatida pedagogik
texnologiya mohiyatini tavsiflaydi.
Xuddi mana shu sistemali, majmuali yondashuv pedagogik texnologiyani boshqa
texnologiyalardan ajratib turadi va ta’lim maqsadlari, ta’lim – tarbiya mazmuni, metodlari hamda
tarbiya natijalarini oldindan kafolatlashni o‘zaro bog‘liqda va aloqadorlikda nazarda tutib, nazorat
qilishni amalga oshiradi. Aynan mana shu xususiyat an’anaviy tarbiyada yetishmaydi. Masalan,
an’anaviy tarbiya jarayonini axborotlarini eshitish, esda saqlashga mo‘ljallangan bo‘lib, bunda
tarbiyalanuvchi aktiv faoliyati, operatsiyalarni mustaqil bajarishi, esdan chiqarib
qo‘yilgan.Yoyinki, ma’lum maktabgacha ta’lim muassasalarida, har bir mashg‘ulotning o‘ziga xos
xususiyatlari, o‘zga mashg‘ulotlar farqli tomonlari hisobga olinmasdan ularni nazorat qilish
ma’muriyat tomonidan bir xil metodda amalga oshirish qoiida bo‘lib qolgan.
Tarbiya jarayonining pedagogik texnologiyasi g‘oyasini ko‘tarib chiqqan rus
pedagoglaridan biri M.V.Klarin pedagogik texnologiyani ta’riflab shunday yozadi: