Таълим вазирлиги гулистон давлат университети

To’rtinchi savol bo’yicha darsning maqsadi: Talabalarni kasbga yo’llashda
idrokning ahamiyati bilan tanishtirish. Illuziya va gollutsinatsiya hodisasini
o’rgatib qiyosiy solishtirish. Aristotel (Arastu) illuziyasi hodisasini ko’rib
chiqish va ta’riflash.
Identiv o’quv maqsadi:
1.Kasbga yo’llashda idrokning ahamiyati bilan tanishtiradi.
2.Illuziya va gollutsinatsiya hodisasini o’rgatadi va qiyosiy solishtiradi.
3.Aristotel (Arastu) illuziyasi hodisasini ko’rib chiqadi va ta’riflaydi.
To’rtinchi savolning bayoni
Kasbga yo’llashda idrok qonuniyatlarini hisobga olish.
Odamning aqli qanchalik etuk, muayyan sohaga oid tasavvuri, fikri,
tajribasi, bilimi qanchalik boy bo’lsa, uning shu sohada idroki ham shunchalik
murakkab, chuqur va sermazmun bo’ladi. Bu xususiyatlar moddiy buyumlarni
idrok qilishdayoq namoyon bo’ladi. M: bironta yangi mashinani tegishli
ixtisosi bo’lmagan kishi tomonidan idrok qilinishi, ixtisosi bor odamning
idrokiga qaraganda, mazmunan torroq va yuzaki bo’ladi. Ayni bir obektlarni
tegishli ixtisosi bo’lmagan kishining kuzatishlariga qaraganda, olimning chuqur
ilmi kuzatishlari hiyla farq qiladi.
Ba’zi hollarda narsalar noto’g’ri, yanglish idrok qilinishi mumkin.
Narsalarni bu tariqa noto’g’ri idrok qilishni illuziya deb ataladi. Masalan, agar
biz ko’rsatkich va o’rta barmog’imizni chalishtirib, no’xat yoki bironta
dumaloq narsani chalishtirilgan ikkala barmog’imizning uchi bilan bosib turib,
ayni bir vaqtda aylantiraversak (biz no’xatni aylantiraylik), barmoqlarimiz
tagida bitta emas, balki ikki no’xat bordek his qilamiz. Ana shu holda bir
narsaning ikki bo’lib sezilishini Aristotel (Arastu) illuziyasi deyiladi. Og’irligi

---

---

54
54

aynan teng, ammo kattaligi har xil bo’lgan ikki buyumni ketma-ketiga ushlab
turilsa, kattasi engilroq, ikkinchisi og’irroqdek tuyuladi. Metalldan ishlangan 1
kg tarozi toshi, 1 kg paxtadan og’irroqdek his qilinadi. Bu hol geometrik