Ta’limda axborot texnalogiyalari fanidan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI ABDULLA QODIRIY NOMIDAGI JIZZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI

TA’LIMDA AXBOROT TEXNALOGIYALARI FANIDAN

AMALIY
TOPSHIRIQ

MAVZU: Kompyuter viruslari va antiviruslar.Kompyuter viruslarini sinflarga ajratish

BAJARDI: S1104-21 S1105-21 TEMIROV ABDULAZIZ
QABULQILDI: O’RINBOYEV RUSTAM

JIZZAX-2023

Kompyuter viruslari va antiviruslar.Kompyuter viruslarini sinflarga ajratish

Kompyuterviruslaribugungikundako'pchilikningengdolzarbmuammosidir.Buhammani tashvishgasolmoqda.

Virus dasturikompyuterdagima'lumotlarbutunliginibuzishga yokiularnio'chirishgamo'ljallanganbo'ladi.Ilkborvirus dasturlariAQShdaishlabchiqarilgan, chunki aynan bu davlatda shaxsiy kompyuterlar keng tarqalgan edi. Ilkbor ishlab chiqarilgan virus dasturlari foydalanuvchini hotirjamligini buzishga vaasabiga tegishga qaratilgan edi. Lekin keyinchalik ular zarar yetkazishni o'ziningmaqsadi sifatida qabul qilib oldi. Hozirgi paytda butun dunyo buyicha 200000 danortiq virus dasturlari mavjud. Ular kompyuter viruslari bo'lib, kompyuterdagima'lumotlarga zarar etkazadi yoki kompyuterning ishlash samaradorligini tushiribyuboradi.

Kompyuter virusi o'zi nima? Ular ma'naviy qashshoq, hayotdan va boshqalardanalamzada dasturchilar tomonidan g’arazli maqsadlarda yozilgan dastur. Ularodatda, ko'p martalab nusxalanadi va ijrochi fayllarga "yopishib oladi". Ularning"ishga tushishi" oqibatida goh displeyda turli yot yozuvlar paydo bo'lishi, gohdisqdagi yozuvlar(fayllar)nio'chiribyuborishi mumkin.

Odatda foydalanuvchiga virus dasturlarining nomigina ma'lum bo'lishi mumkin.Masalan, Black Hole (qora teshik), Black Friday (qora juma), Friday 13 (o'nuchinchijuma),"sekinta'sirqiluvchivirus"vahokazo.Mazkurviruslarekranningchap burchagidan qora teshik ochishi yoki 13 sana juma kunlari ishlayotganfayllarniyo'qotishi, bundantashqarihar5minutdakompyuter ishinibir nechayuzmarotalab sun'iysekinlashtiribyuborishi mumkin.

Odatda TR-viruslar deb nomlanuvchi viruslar guruhi ajoyib xossaga ega.Zararlangan dasturni ko'rish chog'ida virus dasturi tuzatilgan dastur ichiga"suqilib"kiriboladivao'zininamoyonetmaydi.Shungao'xshashpokistonchaviruslar (Brain Ashet) ham zararlangan kompyuterlarda o'z "faoliyatini"ayyorlarchaolibboradi.

Kengtarqalganviruslarniikkiguruhgabo'lishmumkin:
-fayllaruchun(SOM,YeXEvaDLLnizararlaydi);
-Boot-viruslar(disketlarniboshlang'ichyuklovchisektorlariyokiMBR(MasterBoot Record)qattiq diskningyuklovchisohasinizararlaydi.
Tarmoqqa zarar keltiruvchi alohida viruslar ham mavjud. Ular replikatorlar debatalib, tarmoqdagi barcha yoki ba'zi abonentlarni zararlaydi. Ulardan eng"taniqlisi"Morrisa nomlisidir.1988yilda ushbuvirusInternettarmog'idagi30000ta kompyuterdan6000 tasigazararkeltirib,"karomat"ko'rsatgan.

Hozirgikundahamma kompyutervatelefonfoydalanuvchilarivirus degantushunchaniyaxshibilishadi.Bukichikdasturbilanbirnechabor uchrashishgan.Ko'p hollarda mag'lub ham bo'lishgan. Bilib olgan bo'lsangiz bu maqolamizviruslargabag'ishlanadi.

Virus–budasturchitomonidantuzilgan,kompyuterishfaoliyatinitekisishlashigahalaqit beradigan, oqibatda kompyuterni yoqilishini ham taqiqlab qo'yadigandasturdir. Bu dasturlar asosan internet tarmog'i orqali foydalanuvchi kompyuterigatushadi.
Albatta, bu dastur, internet foydalanuvchisi bilmagan holda o'z kompyuteridapaydo bo'ladi. Ularga qarshi kurashadigan dastur antivirus deyiladi(buto'g'risidaushbu maqoladao'qishingizmumkin).
Viruslar kompyuterlarda o'zini har xil tutadi. Ba'zi birlari kompyuteringiznikerakmasfayllarbilanto'latsa,yanaba'zilarioperativxotiraniko'pqismini ishlatib,kompyuteringizni qotirib qo'yadi, viruslarning bir qismi esa, kerakli fayllaringizniyoki tizim fayllarini o'chirib sizga zarar yetkazadi. Shulardan saqlanish uchunviruslarning turini bilib olish lozim, ya'ni qaysi virus nima ish qiladi va bundansaqlanish o'z o'zidan kelib chiqadi. Quyida ularning turlari keltirilgan(turlari ref.uzdanolindi):