Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari www.pedagoglar.uz 15-to’plam fevral 2023 304 tartibida hozirgi o’zbеk adabiy tilidagi tartibga rioya qilinishini misollar yordamida
tushuntirib berganlar. Rasmiy uslubining frazeologiyasi ham o'ziga xos
xususiyatlari bilan ajralib turadi. Majoziy iboralar, qisqartirilgan stilistik rangga ega
iboralar va boshqalar mavjud emas. Boshqa tomondan, stilistik jihatdan betaraf va
uslublararo frazeologik birliklar juda keng ifodalangan (
ma'noga ega, rol o'ynaydi, mavqega ega, ko'lamni egallaydi, zarar keltiradi, joylashadi va hokazo ). Baholash
bilan bog`liq bo`lgan, lekin hech qanday ifodalilikdan xoli bo`lgan iboralarning tez-
tez ishlatilishi ham mavjud:
bo`lmoq, biror narsa darajasida bo`lmoq; to'siq; umumiy joy va hokazo. Rasmiy ish uslubining lingvistik vositalari nisbatan yopiq
tizimni tashkil qiladi, uning asosini uch darajadagi aniq birliklar tashkil qiladi:
leksik, morfologik va sintaktik
4
.Leksik darajada, umumiy va neytral so'zlardan
tashqari, quyidagilarni ajratib ko'rsatish mumkin: a) asosan rasmiy hujjatlarda
qo'llaniladigan va ma'muriy ish yuritish nutqida qo'llaniladigan so'z va iboralar
(
to'g'ri, to'g'ri, yuqorida, pastki imzolangan, bajarilmagan, oldinga, topshiruvchi, kafillik, huquq va erkinliklarni himoya qilish, tenglikni ta'minlash va boshqalar ); b)
rasmiy hujjatlarning mazmuni bilan bog'liq bo'lgan atamalar, kasbiy mahorat va
terminologik iboralar (keng keng tarqalgan atamalar
yuridik, diplomatik, buxgalteriya, akt, yig'ish, qonunchilik,sudlanuvchchaqirib olish chaqirib olish (elchi), ratifikatsiya qilish, ariza beruvchi, va boshqalar .).
Rassmiy
–idoraviy hujjatlarni tayyorlashda uning zaruriy qismalarini
joylashishiga,matn mazmunini tarkibiy qismlarining ketma-ketligiga,tinish
belgilarining to’g’ri qo’yilishiga alohida e’tibor berish lozim.Shu maqsadda
quyidagilarga doimo amal qilish lozim:
-bosma harflarda yoziladigan hujjat nomida barcha harflar katta harflar bilan
yozilishi kerak;
Masalan,Tavsiyanoma emas, TAVSIYANOMA kabi;
4
.Qo’ng’urov R., Bеgmatov E., Tojiеv Yo. Nutq madaniyati va uslubiyat asoslari, Toshkеnt,
O’qituvchi, 1992. – 110 b.