Tarbiyaning umumiy metodlari

TARBIYANING UMUMIY METODLARI

XAKIMOVA NODIRA

Reja:
1.Tarbiya metodlari haqida tushuncha.
2.Tarbiya metodlari tasnifi.
3.Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
Maqsad, mazmun, Shakl kategoriyalari tarbiya jarayonining mohiyati (u
nimaga qaratilgan, nimani to‘ldiradi, nimaga yo‘naltirilgan, qanday Shaklda
tugallanadi)ni ochib beradi. Biroq, tarbiya mohiyatini yoritishda qanday qilib
tarbiyalash savoli bilan aloqador yana bir muhim kategoriya ham mavjud. Bu
tarbiya metodi tushunchasidir.
Tarbiya metodi (yunoncha «metodos» – yo‘l) tarbiya maqsadiga
erishishning yo‘li. Maktab amaliyotiga tatbiq etilganda, metodlar – bu
tarbiyalanuvchilarning ongi, irodasi, tuyg‘ulari va xulqiga ta’sir etish usullaridir.
Tarbiyaning mutlaqo yangi metodlarini yaratishga bironta tarbiyachining
kuchi etmaydi. Metodlarni takomillashtirish muammosi doimo mavjud, har bir
tarbiyachi o‘zining imkoniyatiga ko‘ra uni hal qiladi, tarbiya jarayonining aniq
Tarbiya usullari – umumiy
metodning bir qismi, alohida harakati, yanada aniqlashuvi. Obrazli aytganda,
usullar – bu qo‘yilgan maqsadga tezroq erishish uchun tarbiyachi o‘zining
tarbiyalanuvchilari bilan yo‘l ochadigan o‘rganilmagan so‘qmoq. Agar uni boshqa
tarbiyachilar ham foydalana boshlasa, u holda asta-sekin usullar keng ustunli
yo‘llar – metodlarga aylanishi mumkin. Tarbiya metod va usullarini bilish, ularni
to‘g‘ri qo‘llay olishni egallash – bu pedagogik mahorat darajasini belgilovchi
muhim tavsiflardan biri. Tarbiya metod va usullarining aloqadorligi ana Shunda.
Amaliyotda tarbiya vositalari tushunchasi ham ajratiladi. Usullara deganda
ta’sir ko‘rsatishlar birligi, vosita deganda, usullar yig‘indisi tushuniladi. Vosita –
bu usul ham emas, metod ham emas. Masalan, mehnat – tarbiya vositasi, biroq uni