Tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etish usullari

Matbuot vositalari. Ma`lumki, madaniy-ommaviy tadbirlarga aholi yangi, ularga hali ma`lum bo`lmagan va qiziqarli voqealardan xabardor bo`lish uchun ham keladi. Bu ishda matbuot vositalri, yangi gazetalar, jurnallar va ayniqsa, kitoblar bitmas-tuganmas manba bo`lishi mumkin. Matbuot eng asosiy axborot tarqatuvchi va saqlovchi vositadir. SHunday ekan, tashkilotchilar tadbirning mazmunini boyitish uchun ularga har doim murojaat qilmog`i lozim. eng aktiv o`quvchi ham matbuotdagi hamma axborotlarni o`zlashtira olmaydi. SHu boisdan tadbirda ko`proq tomoshabinlarning nazariga tushmagan materiallardan foydalanishga harakat qilish kerak.
Tadbir tashkilotchilari kerak bo`lsa, kutubxonalarga borib 20-yillardagi yoki Ulug` Vatan urushi davridagi informatsiyalarni o`sha davr jurnal va gazetalardan yig`ishi va ulardan mohirona foydalanishi kerak.
Fundamental bilimlar kerak bo`lsa, entsiklopediyalarga, spravochnik va lug`atlarga murojaat qilish lozim. Ilmiy adabiyotlar, monografiyalardan tadbirlar uchun muhim materiallar olish mumkin.
SHuni unutmaslik kerakki, umumiy to`qima gaplar bilan aholini hech qachon qiziqtirib bo`lmaydi. Buning uchun ma`lum ma`noda ilmiy-tadqiqot ishlari olib borib, matbuot materiallari yordamida tadbir mazmunini tashkil qiladigan axborotlar to`plashga va ulardan foydalanishga harakat qilmoq kerak. Masalan, Toshkentning 2000 yilligiga bag`ishlangan tadbirda yangi so`z aytish uchun kitoblardagi tarixiy manbalarga, revolyutsiyadan oldingi va keyingi yillarda chiqqan gazeta va jurnal materiallariga murojaat qilib, kerakli axborotlar yig`iladi.

Muzika. Madaniy-ommaviy tadbirlarda muzika ham etakchi o`rinlardan birini egallaydi. Odatda, tadbirlar uchun kompozitorlarning tayyor kuylaridan foydalaniladi. Tadbirlarda muzikadan ikki xil variantda foydalanish mumkin:

1. Tadbirlarning alohida nomeri sifatida.

   
   

2. Tadbirlarda aks etayotgan voqealarning ta`sirini oshirish uchun qo`shimcha vosita (muzikaviy fon) sifatida.

   
   

Birinchi variantda badiiy havaskorlik kollektivlarining tayyor yoki maxsus tayyorlangan nomeridan foydalaniladi. Ko`pincha muzika yoki qo`shiq tadbirlarda maxsus nomer sifatida qo`llanadi. Bunday paytda nomer tadbir mazmuni va mavzuiga mos ravishda epizodning tarkibiy qismiga aylanib ketmog`i kerak.

Masalan, xotin-qizlar bayramiga bag`ishlangan tadbirlarda onalar tantanali ravishda sahnaga taklif qilingandan so`ng «Onajonlar, assalom!» qo`shig`i ijro etiladi. Qo`shiq tugashi bilan boshqaruvchilar onalar haqida allomalar so`zlaridan namunalar o`qishadi. Bu qo`shiq alohida nomer sifatida foydalanilganligi uchun tadbir epizodining mavzusiga to`g`ri keladigan tarkibiy qismga aylanib ketadi.
Ikkinchi variantda esa muzika kechaning g`oyaviy mazmuniga qarab tanlanadi va magnitofon orqali «Fon» sifatida beriladi. Masalan, g`alaba kuniga bag`ishlangan «So`nmas u kunlar shuhrati» teatrlashtirilgan tomoshada paxtazorda mehnat qilayotgan dehqonlarga kolxoz raisining urush boshlangani haqida xabar olib kelishi hamda voqeaning ta`sirini oshirish maqsadida SHostakovichning «7-simfoniya»si magnitofon orqali ijro etiladi.
Muzikadan foydalanishning mazkur varianti tadbirlarda juda keng qo`llanilib, she`r o`qilayotganda ham, kinolavhalar ko`rsatilayotganda ham, dramatik parchalar ijro etilayotganda ham bu vositalarning ta`sirchanligini oshirish maqsadida xizmat qiladi. Muzika, asosan, tadbir ta`sirini kuchaytiruvchi vosita sifatida ham ishlatilib, aytilayotgan fikrning nozik kechinmalarini ommaga etkazib berishga xizmat qiladi. Tadbir mazmuniga qarab, muzikali chiqishlardan, muzikali antraktlardan va muzikali yakunlashlardan foydalanish mumkin