Tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etish usullari

NAZORAT SAVOLLARI:

1. Jonli so`z nima?

   
   

2. Badiiy so`z deganda nimani tushunasiz?

   
   

3. Badiiy-ommaviy tadbirlarda muzikaning o`rni.

   
   

4. Badiiy-ommaviy tadbirlarda kinofragmentlardan foydalanish usuli.

   
   

MAVZU. MADANIY TADBIRLARNI IJTIMOIY XAYOTDA TUTGAN O’RNI
REJA:

1. Xalq ijodi durdonalari.

   
   

2. Xalq muzika fol’klori.

   
   

3. Xalq raqs san`ati.

   
   

4. Xalq teatr san`ati.

   
   

5. Dorbozlik, nayzabozlik san`ati.

   
   

Xalq ijodi zamonaviy san`atning bitmas-tuganmas chashmasi hisoblanadi.
Xalq ijodi mehnatkash xalq yaratgan omma orasida keng tarqalib, og`izdan-og`izga, ustozdan shogirdga, avloddan-avlodga o`tib, tobora takomillashib. sayqal topib, taraqqiy etgan ijod mahsulidir. Unda «xalqning mehnat faoliyati, ijtimoiy va maishiy hayoti, turmush, tabiat to`g`risidagi tushunchalari, madaniyati, e`tiqodi, orzu-istaklari va ideallari, poetik fantaziyasi, his-tuyg`ulari va tafakkurining boy olami, baxtli va adolatli zamon haqidagi o`ylari o`z ifodasini topadi».
Xalq ijodining durdonalari mehnatkash ommaning qobiliyatli vakillari tomonidan ijod etiladi. Og`izdan-og`izga ko`chib, boshqalar ham bu asarlarni ijro qiladilar, uning boyib borishiga o`z hissalarini qo`shadilar, takomillashtiradilar, boshqa variantlarini yaratadilar. SHunday qilib, xalq ijodining yaxshi namunalari o`lmas an`anaga aylanadi.
O`zaro chambarchas bog`liq bo`lgan xalq ijodini mutaxassislar shartli ravishda quyidagi turlarga bo`linadi: xalq og`zaki (poetik) ijodi, xalq (fol’klor) muzikasi, xalq teatri, xalq raqsi, xalq tasviriy va amaliy bezak san`ati. Keyingi vaqtda klub faoliyatida xalq ijodiga murojaat qilish va ulardan foydalanish muhim axamiyat kasb etmoqda. Darxaqiqat, ommaviy tadbirlarning ta`sirchanligini oshirishda, ularni «serjilo bezaklar» va «rang»lar bilan bezashda, milliy kolorit berishda xalq ijodi bebaho manba sifatida xizmat qilmoqda.
SHu sababli, biz quyida xalq ijodining asosiy turlariga qisqacha xarakteristika berishga va ularni klub ommaviy tadbirlari bilan bog`liq bo`lgan ba`zi masalalariga to`xtalamiz.
Xalq og`zaki ijodi insoi nutqi asosida vujudga keladigan ijod mahsulidir.
Mazmun (g`oya), badiiylik (obrazlilik) jihatdai kuchli bo`lgan nutqning namunalari og`izdan-og`izga o`tib, ko`pchilik orasida tarqalib, xalq og`zaki ijodiga aylanadi. Ular omma o`rtasida qayta-qayta sayqal topib, muayyan bir xususiyatga ega bo`lgan janrlarga aylanib bordi. CHunonchi, xalq og`zaki ijodiga maqollar, topishmoqlar, afsona va rivoyatlar, latifa va loflar, ertaklar va dostonlar, askiya va og`zaki drama kabi janrlar kiradi.
Xususan, badiiy-ommaviy tadbirlarda xalq og`zaki ijodi janrlaridan foydalanish muhim ahamiyatga egadir. CHunonchi, deyarli barcha stsenariyda «so`z ko`rki - maqol»dan, xalq donishmandligi hisoblangan afsona va rivoyatlardan foydalanish tadbir «tili»ni boyitadi, ta`sirchanligini oshiradi. Latifa, lof va askiya tadbirlarning qiziqarliligini yanada oshiradi, mazmunini mustahkamlaydi, tomoshabinlarni aktivlashtiradi. Topishmoqlar tadbir ijrochilari va auditoriya o`rtasida «jonli» aloqa o`rnatishga yaxshi imkon yaratadi. Ayniqsa, bolalar uchun tayyorlangan tadbirlarda ertak va dostonlar qahramonlari ularni g`oyaviy-estetik tarbiyalashda muhim rolni bajaradilar. Masalan, Alpomish, Go`ro`g`li, Zumrad, Kenja botir, Malikai Husniobod singari obrazlar yoshlarning sevimli qahramonlari sifatida asrlar osha hozirgacha etib kelgan.
Badiiy-ommaviy tadbirlarda xalq og`zaki ijodining betakror, ayni chog`da, olam-olam mazmun kasb etuvchi maqollari, aforizmlari, naql va iboralari stsenariya mohiyatining yanada chuqurlashuvi, tadbir kuchining o`tkirlashuvini ta`minlashda xizmat qiladi.
Respublikamizning ayrim madaniyat uylari, joylardagi qishloq klublarida tashkil qilinayotgan badiiy-ommaviy tadbirlar xalq og`zaki ijodi namunalaridan samarali foydalanishlari tufayli xalq o`rtasida katta obro` topmoqdalar.