Tarix fakulteti

I.BOB. URF-ODAT VA AN’ANALAR VA ULARNING TURLARI.

1. .Xalqimizning milliy urf - odat va an’analarning tavsifi va tasnifi.

Milliy urf - odat va an’analarning turlarini ro‘yxatini tuzishda ba’zi bir turlar ma’lumotlarning yo‘qligi tufayli qolib ketishi mumkin. Bunday turlar aniqlanib, to‘liq tavsifi, ta’rifi berilganidan keyin turizmdagi o’rni, talabga javob berilishi belgilanganidan keyin tasnifga qo‘shimcha qilib kiritiladi.

Tasniflash har qanday sohaga muhim, to‘liq malumotlar beruvchi, soha rivojini rejalashtirishda asosiy manba bo‘luvchi, jadvalli muhim ma’lumotnomadir. Tasniflashda o‘rganilayotgan sohaning barcha jihatlari, xilma-xilliklari, ma’lumotlari bo‘lishi lozim.
Turizmdagi maxsus turlar hozircha turizm turlari emas. Bu haqda birinchi bobda to‘liq aytildi. Biz turizmda maxsus turlar bo‘lishi mumkinligin hisobga olib, madaniyat sohalari, hunarmandchilik, milliy o‘yinlar va ishlab chiqarish sohalari nomlanishiga turizm so‘zini qo‘shib turizmdagi maxsus turlar ro‘yxatini tasnifini R.Hayitboyev va R.Amriddinovalar ishlab chiqgan Milliy madaniyatga qiziqish turizmi. Xalqimizning urf-odatlari, tildagi shevalar, oila hayoti, kattalar va yoshlar munosabatlari, salomlashish, mehmon kutish va mehmondorchilik, to‘y va diniy marosimlar, oila bayramlari, oiladagi huquqlar, kelin va sunnat to‘ylari, uy tutish va hokazolarga qiziqish.
Agroturizm - Qishloqlarning turli- tumanligi va tabiiy -tarixiy davrda yuzaga kelishi, qishloq aholisi hayoti, fermerlar hayoti va faoliyatiga qiziqish.
Milliy sanat turizmi - Milliy sanat, milliy folklor, qo‘shiqchilik, milliy raqslar, askiyalar, laparlar, aytishuvlar, rassomchilik va haykaltaroshlik, baxshilar,o‘lan aytish qo‘shiqchiliklari kabi sanat turlariga qiziqish. Bu tur quyidagi yo‘nalishlarga bo‘linadi:

• 
  Qo‘shiqchilik va raqs sanati yo‘nalishlari.
  
• 
  Baxshilar qo‘shiqchiligi maktablari.
  
• 
  Askiyalar, laparlar, aytishuvlarga qiziqish.
  
• 
  Milliy rassomchilik va haykaltaroshlik.
  
• 
  Milliy folklor turlari.
  
• 
  ¹Tabiiy - tarixiy tasvirlar turizmi
  

Tabiat muzeylari va tabiat haykallari, tog‘ qoyatoshlaridagi qadimiy rasmlar, o`lkashunoslik va milliy xalq hayoti tarixiy muzeylariga qiziqish. Bu tur ham quyidagi yo‘nalishlarni o‘z tarkibiga oladi:

• 
  Tabiat muzeylari va tabiat haykallari
  
• 
  O`lkashunoslik muzeylari
  
• 
  Milliy xalq hayoti tarixi muzeylari
  
• 
  Qoyatoshlaridagi qadimiy rasmlar
  
• 
  Hayvonot bog‘lari.
  
• 
  Milliy hunarmandchilik turizmi
  

Milliy hunarmandchilikning turlari, milliy hunarmandchilikdagi yo‘nalishlar, xalq - memor, xalq- usta shiori va reklamasi, milliy hunarmandchilik buyumlarining mukammal va mo‘jizakorligiga qiziqish. Bu turizm turi quyidagi tarmoqlarga bo‘linib ketadi:

• 
  Duradgorlik va uning maktablari.
  
• 
  Kulolchilik va uning maktablari.
  
• 
  Kashtachilik, zardo‘zlik, milliy liboslar(do‘ppi, to‘n, belbog‘lar) tikishdagi yo‘nalishlar.
  
• 
  Milliy ustachilik
  
• 
  Temirchilik
  
• 
  Misgarlik
  
• 
  Musiqasozlik
  
• 
  Beshiksozlik
  
• 
  Aravasozlik
  
• 
  Sandiqsozlik
  
• 
  Mahsido‘zlik
  
• 
  Gilamchilik va palos to‘qish
  
• 
  Milliy o‘yinlar turizmi.
  

Markaziy Osiyo xalqlarida milliy o‘yinlar nomini olgan o‘ziga xos musobaqalari, mardlik, jasurlikni namoyish qiluvchi bellashuvlar va Dune xalqlarida ko‘plab uchraydigan hayvonlar va parrandalarni urishtirishga qiziqish. Bu tur quyidagi yo‘nalishlardan iborat:

• 
  Ko‘pkari-uloq.
  
• 
  Milliy kurash.
  
• 
  Qo‘chqor urishtirish.
  
• 
  Xo‘roz urishtirish.
  
• 
  Bedana urishtirish.
  
• 
  Dorbozlik
  
• 
  G‘orshunoslik turizmi
  

O‘lkamizdagi tarixiy g‘orlar,g‘orlar haqidagi ma`lumotlar, tarixiy shaxslar hayoti bilan bog‘liq g‘orlar, paleontologik g‘orlar, g‘orlardan o‘tmishda va hozirda foydalanish, yer osti qasrlariga sayohatga qiziqish.
Sirk turizmi - Sirkdagi mashhur kishilar - sanatkorlar, sehrgarlar, gipnozchilar va hayvonot turlari ishtirokidagi о‘yin dasturlariga qiziqish.
Agroturizm - Mamlakatimizdagi asosiy ekinlar, milliy gulchilik, introduksiya, o‘simliklar seleksiyasiga, qishloqdagi dehqonchilik, polizchilik, meva- sabzavotchilik, bahorikor va sug‘orma dehqonchilikga qiziqish