Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

Ahmad al-Farg‘oniy. 
Jahon ilm-fani rivojiga ulkan hissa qo‘shgan 
yana bir buyuk bobomiz Ahmad al-Farg‘oniy 797-yilda Farg‘ona- 
ning Quva shahrida tug‘ildi. U yoshligidan ilm-fan asoslarini chuqur 
o‘rgandi. 0 ‘z ilmini yanada chuqurlashtirish maqsadida 0 ‘rta Osiyo­
ning o‘sha davrdagi eng yirik ilm-fan markazi Marv shahriga keldi. 
So‘ng Bag‘dod shahridagi «Bayt ul-hikmat»da astronomiya, matematika
A
Al-Xorazmiy.
50 + 20 + 5 + 3 =78
Rim raqamida
qo‘shish amali.
83

---

va geografiya kabi fanlar sohasida ijod qildi. 
U ning nom ini m ashhur qilib yub organ 
«Astronomiya asoslari haqidagi kitob» asari 
X II asrda Yevropada lotin tiliga tarjima 
qilindi.
Bu asar Ahmad al-Farg‘oniyni Yevropada 
«Alfraganus» nom i bilan m ashhur qilib 
yubordi. Ayni paytda, asarning o‘zi Yevropa 
mam lakatlari universitetlarida (oliy o ‘quv 
yurtlari) bir necha asr davomida darslik 
sifatida o‘qitildi.
Jahon ilm-fani taraqqiyotiga ulkan hissa 
qo‘shgan buyuk bobomiz 865-yilda Misrda 
vafot etdi.
Prezidentimiz Islom Karimovning tashabbusi bilan 1998-yilda buyuk 
bobomiz tavalludining 1200 yilligi nafaqat 0 ‘zbekistonda, balki dunyo 
miqyosida ham keng nishonlandi.
0 ‘zingizni sinang
♦ Al-Xorazmiyning mashhur asari —
♦ Alfraganus — 
.
Abu Rayhon
Beruniy.
Abu Rayhon Beruniy (973—1048). 
Abu
Rayhon Beruniy bobomiz ham jahon ilm-fani 
taraqqiyotiga ulkan hissa qo‘shgan buyuk 
allomadir. U1 zot Xorazmning Kat shahrida 
tug‘ildi. Zehni nihoyatda o‘tkir bo‘lgan Beru­
niy Xorazm M a’m un akademiyasida ijod 
qilgan. Beruniy, ayniqsa, astronomiya, ma- 
tematika, fizika, m a’danshunoslik, geografiya, 
til, tarix kabi fanlarni puxta egalladi. Ayni 
paytda o‘zi ham bu fanlar taraqqiyotiga ulkan 
hissa qo‘shdi.
Bizga Beruniydan ko‘plab asarlar meros 
bo ‘lib qoldi. Ularning ichida astronomiyaga 
oid asari benihoya katta ahamiyatga ega 
bo‘lgan. Uning «Qadimgi xalqlardan qolgan
84

---

yodgorliklar» va «Hindiston» kabi asarlari tarix fani uchun muhim 
manba hisoblanadi.
U «Hindiston» asarida ummon ortida qit’a borligi haqidagi taxminni 
ilgari surdi. Yevropalik sayyoh olimlar esa Beruniydan qariyb 500 
yildan so‘ng bu qit’aning borligini amalda isbotladilar.