TarġXĠ 1941-2002-ci illər yeddġ CĠlddə
Kütləvi informasiya vasitələri
Yüklə 27,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kütləvi informasiya vasitələri. Respublikada kütləvi informasiya vasitələri
şəbəkəsi xeyli genişlənmişdi. 90-cı illərin ortalarında Mətbuat və İnformasiya Nazirliyində 600-ə qədər informasiya vasitəsi qeydə alınmışdı. 2001-ci ilin əvvəllərində respublikada 8 dildə 300-dən çox qəzet, 72 jurnal nəşr olunurdu. Nəşr olunan qəzetlərin cəmi 3-4-ü dövlətə, qalanları isə partiyalara, ictimai təşkilatlara, kollektivlərə, ayrı-ayrı şəxslərə məxsus idi. 55 Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin orqanı, rəsmi dövlət qəzeti "Azərbaycan", Prezidentin İşlər İdarəsinin 342
"Respublika" və "Xalq qəzeti", "Yeni Azərbaycan", "Səs", "Şərq qapısı", "Yeni Müsavat", "Millət", "Yurd", "Azadlıq", "Aydınlıq", "Zerkalo"-"Ayna", "Müxalifət", "Exo", "İki sahil", "Bizim əsr", "Şərq", "İslam", "İstiqlal", "Azərbaycan-nyus" və onlarla başqa qəzet, "Xəzər", "Trend", "Yurd", "Populyar", "Milli təfəkkür", "Azərbaycan fermeri", "Cahan" və s. jurnallar mövcud reallıqları ən müxtəlif mövqelərdən əks etdirirdilər. 56 Adamların hadisələri müstəqil qiymətləndirməsi üçün münasib şərait yaranmışdı. Uşaqlar üçün "Tumurcuq", "Şəkər villası" qəzetləri, "Savalan", "Günəş" jurnalları çap olunurdu. 57
Ölkədə 20 informasiya agentliyi fəaliyyət göstərirdi. Dünyanın informasiya agentlikləri ilə birbaşa əlaqə saxlamaq imkanları yaranmışdı. 90-cı illərin ortalarında YUNESKO-nun köməyi ilə "Azərinkom" adlı informasiya şəbəkəsi təşkil olunmuşdu. 58
illərin ortalarından Azərbaycanda Beynəlxalq İNTERNET informasiya şəbəkəsindən istifadə olunmağa başlanmışdı. 1996-cı ilin sonlarında "Azinternet Servis" firması təşkil edildi. 2000-ci ildə bu sahə ilə 5 provaydr (Ötürücü xidmət) məşğul olurdu. 2001-ci il mayın 10-da "Bakinternet" Dövlət Şirkəti fəaliyyətə başladı. Paytaxtda, digər şəhər və qəsəbələrdə çoxlu "İnternet klub" təşkil edilmişdi. 2002-ci ildə bu sahə ilə 10 provaydr məşğul olurdu. İNTERNET-dən 120 min nəfər (90 faizi Bakıda) istifadə edirdi. Onların 80 faizi gənclərdən ibarət idi. 59
60
Azərbaycan televiziyası, radiosu texniki və yaradıcılıq imkanı baxımından xeyli inkişaf etmişdi. Dövlət radiosunun verilişləri 13 dildə, o cümlədən 1992-ci ildən ingilis dilində dünyaya yayılırdı. 1992-ci ildə türkdilli ölkələrin əksəriyyətini əhatə edən Türkiyə "Avrasiya" telekanalı fəaliyyətə başladı. 61
1996-cı ildə Bakıda əsası hələ 1982-ci ildə qoyulmuş, hündürlüyü 310 m olan yeni teleqüllə istifadəyə verildi. Türkiyənin "Türksat" peyki vasitəsilə yerüstü stansiyalar əlaqələndirildi. Naxçıvanda Azərbaycan Dövlət TV-nin qəbulu yaxşılaşdı. 62
63 Kabel
TV kanalı ilə 40-dan çox ölkənin televiziya verilişlərinə baxmaq mümkün idi. Əhalinin böyük əksəriyyəti Azərbaycan TV-nin I və II Dövlət, habelə "ANS", "Speys", "Lider", "Azad Azərbaycan", Rusiyanın, Türkiyənin proqramlarına baxmaq imkanı əldə etmişdi. 64
proqramını yayırdı. 65
343
1996-cı ilin noyabr ayından Respublika Televiziyasının "Azərbaycan bu gün" populyar proqramı bazar günləri TQRT kanalı ilə dünyanın üçdə bir hissəsinə, o cümlədən Avropa və Amerikaya yayımlanmağa başlamışdı. 66
təşkil olunmuşdu. 67
2001-ci il oktyabrın 1-dən Azərbaycan Televiziyasının birinci proqramı və dövlət radiosunun iki proqramı gündə 36 saat bütün dünyaya yayımlanmağa başladı. 12 ölkədə efirdə Azərbaycan dilində verilişlər səslənirdi. 68
2002-ci il iyunun 25-də "Televiziya və radio yayımı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qüvvəyə mindi. 69
formalaşmaqda idi. Ölümlərindən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüş Çingiz Mustafayev, Alı Mustafayev Salatın Əsgərova kimi istedadlı və cəsarətli jurnalistlər baş verən hadisələr haqqında insanlara doğru məlumat çatdırmaq üçün böyük fədakarlıq göstərmişdilər. 1999-2000-ci illərdə ABŞ-ın İntermediya qrupunun apardığı sosioloji tədqiqatlar göstərirdi ki, Azərbaycanda sıravi vətəndaşların 76 faizi Azərbaycan telekanallarına, 7 faizi başqa xarici telekanallara, 59 faizi Rusiya telekanallarına baxır, 22 faizi Bakı radiosuna, 16 faizi xarici radiostansiyalara qulaq asır, 10 faizi qəzet oxuyur. Elitanın 72 faizi Azərbaycan televiziyasına, 82 faizi Rusiya televiziyasına, 11 faizi digər xarici kanallara baxır, 25 faizi Bakı radiosuna, 12 faizi xarici radiostansiyalara qulaq asır, 70 faizi qəzet oxuyur. 70
Respublikanın kütləvi informasiya vasitələri Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qorunması, dünyəvi, demokratik quruculuq, milli və bəşəri mənəvi dəyərləri, ölkədə siyasi sabitlik və vətəndaş həmrəyliyi yaranmasını, ölkə rəhbərliyinin uğurlu daxili və xarici siyasətini geniş təbliğ edirdi. Məsələn, 2003-cü ilin əvvəllərində ANS Şirkətlər Qrupu və Çingiz Mustafayev Fondu Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevi BTC neft kəmərinin əsasının qoyulması, Qəbələ RLS-in taleyinin müəyyənləşdirilməsi, Xəzərin statusuna dair razılaşmalar əldə edilməsi, Azərbaycan-Türkiyə-Gürcüstan birgə təhlükəsizlik sistemi yaradılması, İranla dostluq və əməkdaşlıq sazişi imzalanmasında göstərdiyi fövqəladə xidmətlərinə görə "2002-ci ilin adamı" adına layiq görülmüşdü. 70a
verilmiş söz azadlığından bəzi müxalif qüvvələr və media işbazları şəxsi, qrup mənafeləri və məqsədləri üçün sui-istifadə edir, məsuliyyətsiz, populist, böhtançı çıxışlara yol verir, "sarı mətbuat", "bulvar qəzetləri" xalqın mentalitetinə qarşı çevrilmiş mənəvi pozuculuq işləri ilə məşğul olurdular. 71
Azərbaycan Prezidenti jurnalistlərlə dəfələrlə görüşmüş, kütləvi informasiya 344
vasitələrinin problemləri ilə tanış olmuş və onların həllinə əməli köməklik göstərmişdir. 72 Azərbaycan Respublikası Prezidenti "Kütləvi İnformasiya Vasitələrinə dövlət qayğısının artırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" sərəncam imzaladı. 2001-ci ildə "Kütləvi İnformasiya Vasitələri haqqında" Qanuna edilən əlavələr və dəyişikliklər nəticəsində kütləvi informasiya vasitələrinin hüquqi bazası yeniləşdi, demokratik prinsiplərə tam cavab verən qanun yarandı. Prezident Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Kütləvi İnformasiya Vasitələrindən tutulan vergilərin 3 il müddətində dövlətin hesabına ödənilməsi haqqında qərar qəbul edildi. 73 Qəzet kağızına idxal gömrük rüsumları aradan qaldırıldı, kütləvi informasiya vasitələrinə uzunmüddətli və qısamüddətli kreditlər verilməsinə imkan yaradıldı. 2002-ci ilin sentyabrında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin inkişafı üzrə layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan 3 milyard manat vəsait ayırdı. 74 Dövlət qeydiyyatı, lisenziya və radiotezliklərin (özəl televiziya və radiolar üçün) verilməsi işinin təkmilləşdirilməsi, onların yayım dairəsinin genişləndirilməsi, yayım tariflərinin azaldılması, özəl mətbəələrin inkişafının stimullaşdırılması, layiqli jurnalistlərin, aparıcı qəzet redaksiyalarının mükafatlandırılması, istedadlı jurnalistlərə Prezident təqaüdləri verilməsi və başqa tədbirlər görülməsi qərara alındı. Qəzetlərin "Azərbaycan" nəşriyyatına 2001-ci il üçün mövcud borclarının ödənilməsi bir il, 2003-cü il 9 yanvar tarixli sərəncamla isə 2005-ci ilin sonunadək təxirə salındı. 75
2002-ci il oktyabrın 5-də Azərbaycan Prezidentinin Fərmanı ilə "Milli Televiziya və Radio Şurası" yaradıldı. 76
Əliyev 2001-ci il üçün "Jurnalistlərin dostu" elan edildi. 77
Əyani təbliğat işində də ciddi qüsurlar vardı. 2001-ci ilədək şəhərlərin ən görkəmli yerində yüzlərlə iri, cəlbedici reklamlar cürbəcür xarici siqaretləri, spirtli içkiləri geniş təbliğ edirdi. Prezidentin göstərişi ilə ölkədə belə məhsulların reklam olunmasına son qoyuldu. 78
Yüklə 27,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|