Odam askaridasi - Ascaris lumbricoides xamma joyda keng tarkalgan odam parazitidir. Morfologik tuzilishi. Odam askaridasi birmuncha yirik chuvalchangdir. Urgochisining uzunligi 40 sm, erkagi 25 - 30 sm uzunlikda buladi. Voyaga etgan askaridalar odamning ingichka ichagida yashaydi. Askarida- lar goxida boshka a’zolarda xam uchrashi mumkin, masalan, upkada. Askaridaning tanasi uzunchok, silindrsimon bulib, ikki tomoni uchli, kundalang kesimi doira shaklida buladi. Oldingi uchidagi uchta labi ogzini urab turadi. Askaridada jinsiy dimorfizm yakkol kurinadi. Urgochilari tanasining oldingi uchdan bir kismida jinsiy teshigi joylashgan. Erkagi- ning dum tomonidagi uchi spiralga uxshab korin tomoniga kayrilgan bulib, ikkita spikulasi (kopulyativ a’zo) kurinib turadi, urgochisining orka uchi tugri buladi.
Ostritsa.Ostritsa xamma erda tarkalgan odam pariziti bulib, enterobioz kasalligini quzg’atuvchisidir. Xamma yoshdagi odamlarda uchrashi mumkin, kuprok yosh bolalarda uchraydi. Morfologik tuzilishi. Ostritsa kichkina chuvalchang bulib, urg’ochi sining uzunligi 10-12 mm. erkaginiki esa 2 mm dan 5 mm gacha buladi. Tanasi duksimon bulib, bosh tomoni kavarib chikkan va kengaygan kutikula vezikula bilan uralgan. Erkagining orka tomoni spiralga uxshab egilgan bulib, bitta spikulasi bor, urFOchisida esa tuFri bigizsimon kurinishda uchlanib ketgan
Egri boshli gijjaning tuzilishi va rivojlanishi
Ho’l preparatlar , mulyajlar, plakat va slaydlar, stend, elektron ishlanmalar,kompyuter.
Egri boshli (kiyshik) gijja odamning un ikki barmok ichagida parazitlik kiladi, uning chaki- radigan kasalligini ankilostomidoz deyiladi. Ankilostomidoz shaxtyor- lar, er kaziydigan ishchilar va kishlok, xujaligi xodimlari orasida kup- rok uchraydi, ba’zi joylarda esa kasbga alokador kasallik xisoblanadi. Morfologik tuzilishi. Urgochisining uzunligi 10 - 18 mm, erkagi esa 8 - 11 mm buladi. Tanasining rangi okimtir-kul rang bulib, bosh tomoni orka- ga karab egilgan, shu sababdan egri boshli yoki kiyshik boshli gijja deyiladi. Og’iz tomoni Og’iz kapsulasi bilan uralgan bulib, uning ichida kutikulali tishlari joylashgan.
Tishta va uning tuzilishi
Ho’l preparatlar , mulyajlar, plakat va slaydlar, stend, elektron ishlanmalar,kompyuter.
Rishta(Dracunculus medinensis). Morfologik tuzilishi ipsimon uzun nematoda bulib, urg’ochisining uzunligi 32-120 sm buladi, erkagi esa 3 sm dan oshmaydi. Afrika va Osiyoda tarkalgan bu parazit kupincha oyok terisi ostida yashab, drakunkulyoz kasalligiga sababchi buladi. Tanasining oldingi kismida joylashgan Og’zikizilungachga davom etadi. Ichagi rudimental, anal teshigi yuk. Tanasining anchagina kismini bachadon egal- lab, unda kup lichinkalar - mikrofillyariyalar tarakkiy etadi. Jinsiy teshigi yuk, shuning uchun lichinkalar urg’ochi rishtaning oldingi tomoni- dagi kutikula kavatini teshib yoki Og’ziorkali tashkariga chikadi. Lichinkalar rivojlanish uchun chuchuk suvga tushishi kerak.
Izoh.
Parazitlar odam organizmida yashab og’ir kasalliklarni keltirib chiqaradi