«Tasdiqlayman» O’quv ishlari buyicha prorektor prof. Teshaev O. R

5. Amaliy qism

Mavzuga oid amaliy ko'nikmalar

1)«Yelka suyagi sinishida birinchi tibbiy yordam ko'rsatish usuli»

1. Ko'rsatma: elka suyagining ochiq va yopiq sinishlari.
2. Kerakli jihozlar: Kramer shinasi, 10,0 ml hajmli shpric, narkotik va nonarkotik analgetikli ampulalar, marleli bint, pahta.
3. Talabaga vazifa: elka suyagining ochiq va yopiq sinishlarini aytib berish.
4. O'kituvchi uchun ahborot: talabani bilimini va amaliy ko'nikmani qadamba -qadam bajarishni baholash.
№	Qadamba-qadam bajarish	Bajardi	Bajarmadi
1.	Shikoyatlarini, travma holati va mehanizmini aniqlash	20	0
2.	Bemor ko'rigi (deformaciya, patologik harakatlar, krepitaciya, n.radialis faoliyati)	20	0
3.	Narkotik yoki nonarkotik analьgetiklar mushak ichiga in'ekciyasi	20	0
4.	Kramer shinasi bilan fiksaciyalash	20	0
5.	Bemorni transportirovka qilish	20	0
	Jami	100	0

2) «Gyunter uchburchagi va chizigini aniqlash»

1. Ko'rsatma: tirsak bo'gimi suyaklarining bo'gim ichida sinish yoki chiqishlarida
2. Kerakli jihozlar: chiz?ich, santimetrli lenta, transportir, flomaster
3. Talabaga vazifa: tirsak bo'?imi suyaklarining bo'g’im ichida sinish yoki chiqishlarini aytib berish.
4. O'kituvchi uchun ahborot: talabani bilimini va amaliy ko'nikmani qadamba -qadam bajarishni baholash.
№	Qadamba-qadam bajarish	Bajardi	Bajarmadi
1	Gyunter chizig’ini aniqlash uchun: bemorning qo'li tirsak bo'gimida to'liq yozilgan holatda bo'ladi, 180^0.	20	0
2	Paypaslab elka suyagi ichki va tashqi do'nglari usti ani?lanadi	20	0
3	Paypaslab tirsak suyagi o'simtasi ani?lanadi	20	0
4	Topilgan anatomik nuktalarni to'gri chiziq o'tkazib bir-biri bilan birlashtiriladi.	20	0
5	Gyunter uchburchagini aniqlash: bemorning tirsak bo'gimi to'gri burchak ostida buqilganda aniqlangan uchta nuqtamiz birlashishidan to'gri burchakli uchburchak hosil bo'ladi (90^0).	20	0
	Jami	100	0

Har bir amaliy ko'nikma 100 balli sistemada baholanadi va bu ball tegishli koefficientga ko'paytiriladi.

Talabaning amaliy ko'nikmalar uchun umumiy balli barcha amaliy ko'nikmalar uchun qo'yilgan ballar yigindisidan iborat. O'tish balli maksimal ballning 55% foizidan kam bo'lmasligi kerak.

3. 
   Bilim, ko’nikma va bilimlarni nazorat shakllari
   

• 
  og’zaki;
  
• 
  baxsda aktiv ishtirok etish;
  
• 
  yozma;
  
• 
  test masalalarini echish;
  
• 
  vaziyatli masalalar;
  
• 
  amaliy ko'nikmani bajara olish mahoratini ko'rsatish.
  

6.1 Tаlаbаlаr bilimini bаhоlаshdа quyidаgi nаmunаviy mеzоnlаr inоbаtgа оlinаdi

№	Bахо	а’lо	yaхshi	Urtа	kоnikаrsiz	yomоn
	O’zlаshtirish % hisоbidа	100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vа undаn kаm
1	Nаzаriy qism	20-19 ball Bаll	18-17 bаll	16-15 bаll	14-13 bаll	12 bаll
2	Аnаlitik qism: Оrgаnаyzеr	15-14 bаll	13-12 bаll	11-10 bаll	9-8 bаll	7-6 bаll
3	Tеst	15-14 bаll	13-12 bаll	11-10 bаll	9-8 bаll	7-6 bаll
4	Аmаliy qism	40-34,4-bаll	34-28,4bаll	28-22bаll	21,6-14,8 bаll	14,4 bаll
5	Nаzоrаt sаvоllаri	10-7,9	7,75-5,6	5,5-4,25	4,1-2,5	2,4 bаll

Talabalar bilimini baqolashda quyidagi tahminiy me'zonlar inobatga olinadi

№	O’zlashtirish	Baho	Talabaning bilim darajasi
1	96-100	A’lo «5»	Vaziyatdan kelib chiqib to’g’ri qaror qabo’l qila oladi va xulosa chiqaradi. Amaliy darsga tayyorgarlik ko’rishda qo’shimcha adabiyotlardan foydalanadi( o’zbek va ingliz tilida). Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Qonservativ davolash usullari davolashda muammolar mohiyatini mustaqil anglaydi. Kasalni mustaqil ko’rib, diagnoz qo’ya oladi(Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Qonservativ davolash usullari). Interaktiv o’yinlarda yuqori faollik bilan ishtirok etadi. Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi va javoblarini asoslay oladi. Amaliy ko’nikmalarni ishonch bilan bajaradi va mohiyatini tushunadi.
2	91-95		Amaliy darsga tayyorgarlik ko’rishda qo’shimcha adabiyotlardan foydalanadi( o’zbek va ingliz tilida). Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Qonservativ davolash usullari muammolar mohiyatini mustaqil anglaydi. Kasalni mustaqil ko’rib, diagnoz qo’ya oladi(Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Qonservativ davolash usullari) Interaktiv o’yinlarda yuqori faollik bilan ishtirok etadi. Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi va javoblarini asoslay oladi. Amaliy ko’nikmalarni ishonch bilan bajaradi va mohiyatini tushunadi.
3	86-90		Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. Qonservativ davolash usullari muammolar mohiyatini mustaqil anglaydi. Interaktiv o’yinlarda yuqori faollik bilan ishtirok etadi. Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi va javoblarini asoslay oladi. Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini yaxshi biladi va ishonch bilan gapiradi.Kasllikning etiologiya, patogenezi va klinikasi haqida aniq ma’lumotlarga ega va differensial diagnoz qila oladi, davolashni tavsiya etadi, travmatologiya va ortopediyada profilaktika o’tkazishni biladi. Amaliy ko’nikmalarni ishonch bilan bajaradi va mohiyatini tushunadi. Bemorni ko’radi, to’g’ri anamnez yig’adi, taxminiy dashxis qo’ya oladi.
4	76-80	Yaxshi «4»	Interaktiv o’yinlarda yuqori faollik bilan ishtirok etadi . Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi lekin dorilarni dozasini aniq tavsiya etolmaydi. Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini yaxshi biladi va ishonch bilan gapiradi Kasllikning etiologiya, patogenezi va klinikasi haqida aniq ma’lumotlarga ega va differensial diagnoz qila oladi, davolashni tavsiya etadi, travmatologiya va ortopediyada profilaktika o’tkazishni biladi. Amaliy ko’nikmani qadamba –qadam bajaradi. Bemorni ko’radi, to’g’ri anamnez yig’adi, taxminiy dashxis qo’ya oladi.
6	71-75		Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi, klssifikatsiya bo’yicha to’g’ri tashxis qo’ya oladi,lekin davolash rejasini tuza olmaydi. Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini yaxshi biladi va ishonch bilan gapiradi Kasllikning etiologiya, patogenezi va klinikasi haqida aniq ma’lumotlarga ega va differensial diagnoz qila oladi, lekin davolashni tavsiya eta olmaydi Amaliy ko’nikmani bajara oladi, lekin qadamlarni chalkashtiradi. Bemorni ko’radi, to’g’ri anamnez yig’adi, taxminiy dashxis qo’ya oladi. Laborator tekshiruv natijalarini baholay oladi. Mavzuni muhokama qilishda aktiv ishtirok etadi.
7	66-70	Qoniqarli «3»	Vaziyatli masalalarni to’g’ri hal etadi, lekin klinik diagnozni asoslay olmaydi. Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini yaxshi biladi va ishonch bilan gapiradi Kasllikning etiologiya, patogenezi va klinikasi haqida aniq ma’lumotlarga ega va lekin differensial diagnoz qila olmaydi, davolashni tavsiya eta olmaydi Bemorni ko’radi, to’g’ri anamnez yig’adi, lekin og’irlik darajasini farqlay olmaydi. Laborator tekshiruv natijalarini qisman baholay oladi. Mavzuni muhokama qilishda aktiv ishtirok etadi.
8	61-65		Vaziyatli masalalarni hal etishda xatolarga yo’l qo’yadi,(tasnif bo’yicha diagnoz qo’ya olmaydi). Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari klinikasini biladi lekin ishonch bilan gapirmaydi. Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari kasalliklari etiologiyasi haqida aniq ma’lumotga ega lekin patogenezini ayta olmaydi. Anamnez to’plashi maqsadli yo’naltirilmagan, ko’rik sxema bo’yicha emas. Laborator tekshiruvlar natijasini baholay olmaydi. Mavzuni muhokama qilishda passiv.
9	55-60		Travmatologiya va ortopediyadagi umumiy davolash usullari to’g’risida ma’lumotga ega, leki ishonchsizlik bilan gapiradi. Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini chalkashtirib gapiradi. Kasalni mustaqil so’rab –surishtira olmaydi va ko’ra olmaydi. Laborator tekshiruvlar natijasini baholay olmaydi. Mavzuni muhokama qilishda ishtirok etmaydi.
10	54 -30	Qoniqarsiz «2»	Suyaklar va bugimlar shikastlarini asosiy davolash tamoyillari. davolash haqida tushunchaga ega emas Suyak-mushak sistemasining anatomo-fiziologik xususiyatlarini bilmaydi
11	20-30	Qoniqarsiz «2»	Talabaning mashg’ulotga kelganligi, formadaligi, o’zi bilan daftar va fonendoskopi borligi uchun.

3. 
   Mashg’ulotning xronologik xaritasi
   

Vaqti	O'tkaziladigan tadbirlar	Mazmuni	Materiallar
08.30-09.15	1. Еlka, bilak va kaft suyaklarining sinishi va chiqishini davolashning asosiy principlari” mavzusining nazariy taqlili. Еlka, bilak va kaft suyaklarining sinishining asosiy klinik belgilari, tez tibbiy yordam ko'rsatish, tekshirish, oqriqsizlantirish turlari, immobilizaciyalash principlari. 2. Yechim topish va tahlil qilish.	1. Talabalarning boshlanqich tayyorgarligini aniqlash. Talabalarni mavzu bo'yicha “dumaloq stol” interfaol o'yini yordamida so'roq qilish. 2. Talabalarning klinik fikrlash qobiliyati tekshirib ko'rish.	1 .Mashg’ulot mavzusiga mos keluvchi tadbirlar, rentgen suratlar, test savollari 2. Mashqulot mavzusiga mos keluvchi vaziyatli masalalar.
09.20-10.05	amaliy ko'nikmalarni qo'llash, Rentgen suratlar interpretaciyasi sinish joyini maqalliy oqriqsizlantirish, gips bog’lamlarni tayyorlash, longetali va cirkulyar bog’lamlarni qo'yish.	Talabalarning amaliy ko'nikmalarni bajarishga tayyorliklarini tekshirib ko'rish.	Rentgen suratlar, shinalar, shpriclar, novokain -1%, gips, bintlar.
10.20-11.05	Boldir va oyoq panjalari singan bemorlarni kuraciya qilish.	har bir talaba ma'mum bir palatadagi bemorlarni kuraciya qiladi. Gips boglamlarni qo'yish va skelet tortishda qatnashadi.	Dars mavzusiga to’g’ri keladigan kasalli bemor, gips, bintlar, Beller shinasi, skoba, shnur va oqirlik
11.10-11.50	Kuraciya qilingan bemorlar bo'yicha hisobot	Har bir talaba kuraciya vaqtida qilgan ishlari bo'yicha hisobot beradi.	Rentgen suratlar, negatoskop, jadvallar.
12.30-13.15	Yakuniy qulosa va talabalar bilimini baqolash.	Talabalar bilimini taqlil qilish.	Boshlanqich ma'lumotlar, vaziyatli masalalar, amaliy ko'nikmalar va bemorlarni kuraciya qilishda to’g’ri echim va taqlil qilish.

8. Nazorat uchun savollar

1. 
   Ko’krak qafas jarohatlari tasnifi va klinik belgilari;
   
2. 
   Еlka suyagi asoratlangan sinish turlari;
   
3. 
   Bilak suyalarining shikastlanishining mehanizmi;
   
4. 
   O'mrov suyagi sinishlarini davolash asosiy tamoyillari;
   
5. 
   Kaft jarohatlarini racional davolash usullari;
   
6. 
   Gips bog’lamlarning turlari;
   
7. 
   Qo'l jarohatlarida transport immobilizaciyasi;
   
8. 
   Ko’krak qafasi jarohat asoratlarini profilaktikasi.
   

9. Tavsiya etilgan adabiyotlar

1. 
   Yumashev G.S. «Travmatologiya i ortopediya» M., «Medicina» 1990. - 575 bet.
   
2. 
   Musalatov H.A. «Travmatologiya i ortopediya» M., «Medicina» 1995.
   
3. 
   Kaplan A.V. «Povrejdeniya kostey i sustavov» Moskva «Medicina> 1979. -568 bet.
   
4. 
   WWW.ejbjs.org
   
5. 
   WWW.jbjs org.uk
   
6. 
   WWW.traumatic.ru
   
7. 
   WWW.trauma.bd.ru
   

Kafedra mudiri, t.f.d. Karimov M.Yu.