Tasdiqlayman” Qo`shtepa ixtisoslashtirilgan maktabi mmibdo`: S. Egamov

DTS: Xavfsizlik texnikasi va sanitariya-gigyena talablarini bilish
I. Tashkiliy davr
II. Yangi mavzuni o`rganish
A ziz o'quvchilar! Informatika fani elektr toki yordamida ish-laydigan kompyuter bilan bog'liq. Siz yaxshi bilasizki, elektr toki inson hayoti uchun xavflidir. Kelgusida sizning hayotingizga va sog'lig'ingizga zarar yetmasligi, shu bilan birga qimmatbaho texnik vositasi bo'lgan kompyuterning buzilib qolmasligi uchun ba'zi qoida va talablarni yodda saqlang. Ular Xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-gigiyena talablari deb ataladi

Xavfsizlik texnikasi qoidalari
Kompyuter xonasida quyidagilar mumkin emas:

1. 
   kompyuter xonasiga ustki (palto, kurtka) kiyimda kirish;
   
2. 
   kompyuter va uning qurilmalarini elektr manbaiga ruxsatsiz ulash yoki o'chirish;
   

3. 
   qurilmalardagi murvatlarni burash;
   
4. 
   monitorga qo'l va boshqa narsalarni tek-kazish, himoya qopqoqlarini ochish;
   
5. 
   q urilmalarning ulanish joylariga tegish;
   
6. 
   kompyuter yaqinida isitish asboblaridan foydalanish;
   
7. 
   qurilmalar yonida tez yonuvchi moddalar ishlatish;
   
8. 
   xonaga qurilmaning ichki elementlariga salbiy ta'sir etuvchi (kislotali, tarkibida xlor bo'lgan) moddalarni olib kirish, xonani changitish;
   
9. 
   kompyuter va qurilmalar ustiga turli buyumlarni qo'yish;
   
10. 
    kompyuterlar elektr manbaga ulangan holda tozalash ishlarini olib borish;
    
11. 
    qurilmalardan foydalanishda kuch ishlatish;
    
12. 
    ishlab turgan qurilmani qarovsiz qoldirish.
    

Sanitariya gigiyena talablari
Kompyuterda ko'p ishlash, ya'ni uning oldida ko'p o'tirish insonning ko'zi, qon aylanish sistemasi, bosh miya faoliyatiga zarar yetkazishi mumkin. Shun-ga ko'ra, kompyuterdan foy-dalanganda quyidagi talablarga rioya qilish zarurdir.

• 
  O'quvchining ish joyiga tushayotgan yorug'lik tepadan va chapdan tushishi, displey ekrani va klavishlar ko'zni qa-mashtirmaydigan bo'lishi kerak.
  
• 
  Xonadagi havo harorati o'rtacha 20—24 daraja oralig'i-da bo'lishi lozim.
  

• 
  V-IX sinf o'quvchilarining shaxsiy kompyuter bilan ishlash vaqti 25—30 minutdan, bir kun davomida esa 180 minutdan oshmasligi kerak.
  
• 
  O'quvchi kompyuterdan eng kamida 50—60 sm narida o'tirishi kerak.
  

Kompyuter xonasida o'tkazilayotgan dars jarayonida o'quvchi-larning tana mushaklarida va ko'zlarida zo'riqish hosil bo'lmasligi uchun 2—3 minutdan iborat dam berish lozim. Shu lahzalarda o'quvchilarga yengil kuy eshitish, kursida o'tirgan holda qo'l va bo'yin mushaklari toliqmasligi uchun yengil jismoniy mashqlar bajarish tavsiya etiladi.
Ko'z va tana uchun jismoniy mashqlar Ko'z uchun:
Mashqlar o'tirgan yoki turgan holda kompyuter ekraniga qara-masdan bajariladi.
1—4 hisobda ko'z mushak-larini tarang tortib, ko'zni yuming, 1—6 hisobda ko'z mushaklarini bo'sh qo'ying, ko'zni oching (4—5 marta takrorlanadi).
1—4 hisobda burun uchiga qarab turing. Bunda ko'zni char-chashgacha olib kelmang, ko'zni yuming. So'ngra 1—6 hisobda ko'zni ochib, uzoqqa tikiling (4—5 marta takrorlanadi).
1—4 hisobda boshni burmasdan o'ngga qarab turing. 1—6 hisobda to'g'riga uzoq masofaga qarang. Bu mashq ko'zni yuqoriga, pastga va chapga qaragan holda takrorlanadi. 1—6 hisobda qarashni diagonal bo'yicha o'ng yuqori burchakka, o'ng past burchakka, so'ngra 1—6 hisobda chap yuqori burchakka, chap past burchakka o'tkazib, so'ngra uzoqqa qarang (3—4 marta takrorlanadi).
Tana uchun:
Jismoniy mashqlar harakatlanish qobiliyatida, asab, yurak, qon-tomir, nafas olish va mushak sistemalariga ijobiy ta'sir ko'rsatadi, umumiy charchoqni bartaraf etadi, aqliy mehnat qobiliyatini yaxshilaydi.
1) 20-30 sekund turgan joyda o'rta sur'atda yurish.
Dastlabki holat — qo'llar yonda, oyoqlar yelka kengligida tik turiladi. 1- hisobda qo'llar oldinda, kaftlar pastga qaratiladi. 2-hisobda qo'llar yonga, kaftlar yuqoriga qaratiladi. 3- hisobda oyoq uchida turiladi, qo'llarini yuqoriga qilib engashiladi. 4- hisobda dastlabki holatga qaytiladi (sekin sur'atda 4-6 marta takrorlanadi).
Dastlabki holat — qo'llar orqaga, oyoqlar yelka kengligida tik turiladi. 1- hisobda tana o'ngga buriladi. 2-hisobda dastlabki holatga qaytiladi. 3- hisobda qo'llarni atrofga yoyib oldinga egilinadi, bosh orqaga ko'tariladi. 4- hisobda dastlabki holatga qaytiladi. 5—8 hisobda xuddi shuning o'zi boshqa yo'nalishda bajariladi (sekin sur'atda 4—6 marta takrorlanadi).