Tashkil etishning ahamiyati

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR 
Ekskursiya atamasiga to’xtalar ekanmiz, lotinchdan Excursio - yurish, sayohat – 
masalan: muzeyga, diqqatga sazovor joyga, ko'rgazma, korxona va boshqalarga 
jamoaviy tashrif; ta'lim, ilmiy, sport yoki ko'ngil ochish maqsadida sayohat, yurish 
ma’nosini ifodalaydi. 
Binobarin, ta'lim ekskursiyasi - bu o'quvchilar tomonidan haqiqatning turli xil 
narsalari va hodisalarini kuzatish va o'rganish maqsadida ishlab chiqarish, tabiat, 
muzey sharoitida tarbiyaviy dars hisoblanadi. Shuning uchun darsning xarakterli 
xususiyati bo’lmish, obyektlarni o'rganish talabalarning harakati, ularning mushak 
kuchlari bilan bog'liq.

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 8 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
662 
w
www.oriens.uz
September 
2021
 
Ekskursiya qisqacha qilib aytganda, mustaqil o'quv shakli bo'lib, o'quv ishlari 
tizimining muhim qismidir zamonaviy maktab va har tomonlama rivojlangan shaxsni 
shakllantirishga katta hissa qo'shadi. 
Fan doirasida ekskursiyalarni tashkil etishning vazifalari quyidagichadir: 

talabalarning bilimlarini boyitish (to'g'ridan-to'g'ri idrok qilish, vizual tasvirlar 
va faktlarni to'plash asosida);

nazariya va amaliyot o'rtasida, hayot hodisalari va jarayonlari bilan aloqalarni 
o'rnatish; 

tabiatni sevish va asrash; 

o'quvchilarning 
ijodiy 
qobiliyatlarini, 
mustaqilligini, 
o'quv 
ishida 
uyushqoqligini, kollektivizm va o'zaro yordam hissini rivojlantirish; 

estetik hissiyotlarni boyitish; 

kuzatish, xotira, fikrlash, hissiyotlarni rivojlantirish; kognitiv va amaliy 
faoliyatni kuchaytirish;

o'rganishga ijobiy munosabatni tarbiyalash. 
Boyle, A., Maguire, S., Martin, A., Milsom fikricha, dala mashg’ulotlari va 
ekskursiyalar, talabalar va o'qituvchilar tomonidan ko’pincha tanqidiy o’rganiladigan 
tajribalar bo’lib, xarajatlarga nisbatan qaramay eng yaxshi pedagogik yondashuv 
hisoblanadi. 
Biolog olimlar King va Ginnlar(2015) o'rta maktab o'quvchilarining ekskursiya 
tajribasida bilish qanchalik muhimligini ko'rsatdi. Mualliflarning ta'kidlashicha, 
o'quvchilarning kontekstdan foydalanishi ularga ilmiy tushunchalar bilan 
shug'ullanishga yordam beradi va o'qituvchilarga ilmiy darajadagi pedagogikani 
yuksaltirishga va osonlashtirishda yordam beradi. 
Ekskursiya mobaynida talabalar bilimlarni yangi holatga o'tkazadilar, bilim 
muammolarini hal qilishning yangi usullarini kashf etadilar. Masalan, hududning 
geologik tuzilishini o'rganish uchun ekskursiyalarda maktab o'quvchilari kichik 
jarlikdan toshning o'ralgan qismini topadilar. Talabalar suv va prokat toshni silliq 
qilishini biladilar. Uning sirtini qayta ishlash darajasi bo'yicha toshning paydo bo'lgan 
joyidan chiqindilarning yo'lini aniqlash va shu joyni topish mumkin. 
Shuningdek, ekskursiya, o'quvchilarni o'rganilayotgan obyekt ya’ni joy bilan 
yuzma-yuz qo'yib, birinchidan, og'zaki tasvirlarni aks ettiradi, ikkinchidan, o'quvchi 
maktabning barcha turdagi ko'rgazmali qurollari ta'sirida shakllangan sxematik 
tasvirlarni narsalarning o'zi tasvirlari bilan almashtiradi; uchinchidan, bu talabani 
ongini bilimlarni boshqa reja asosida qayta ishlashga majbur qiladi, chunki 
ekskursiya paytida ob'ektlar va hodisalar ongga biron bir ilmiy tizimning bo'g'inlari 

---