Tashkilotlaridan

Legal Monopoliya – o’zining mahsulotiga egalik qilish va sotish huquqini olgan monopoliya. Ko’pgina hollarda davlat fan va texnikadagi ishlarni rag’batlantirish uchun ongli ravishda kashfiyot egalariga monopol huquqlarni beradi. Legal monopoliyalar cheklangan vaqt davomida mavjud bo’ladi. Masalan, patent yoki litsenziyaga egalik qilish vaqti mobaynida. Bundan so’ng boshqa firmalar ham bu yo’nalishda faoliyat ko’rsata boshlaydi.


Taklif qonuni -baho bilan taklif o`rtasidagi bog`liqlik, ya’ni bahoning o`sishi bilan taklifning hajmi ortishi, bahoning pasayishi natijasida esa taklifning qisqarishi. Ushbu o`ziga xos bog`liqlikka taklif qonuni deyiladi. U ishlab chiqaruvchilarning past bahoga nisba
Narxsiz raqobat -narxga tegmay raqobatlashuv (mahsulot sifati, o`rami, savdo xizmati, rag`batlantirishni oshirish, yuqori texnologiyani o`zlashtirish, savdo taqsimoti va siljitishni yaxshilash va boshqalar).


Kapital (lotincha: capitalis — bosh, asosiy), sarmoya — keng ma'noda — o'z egasiga daromad keltirish xususiyatiga ega bo'lgan jami vositalar va mablag'lar; yangi qiymat keltiruvchi, o'zini o'zi ko'paytiruvchi qiymat. Tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish uchun kishilar tomonidan yaratilgan resurslar; tor ma'noda — ishlab chiqarish vositalari ko'rinishidagi ishga qo'yilgan, ishlab turgan daromad manbai (ashyoviy kapital). Kapitalning paydo bo'lishiga tovar ishlab chiqarish, tovar muomalasi dastlabki shart hisoblanadi. Bozorda o'ziga xos, alohida tovar — ish kuchining paydo bo'lishi bilan oddiy tovar ishlab chiqarish kapitalistik ishlab chiqarishga aylanadi, tovar ishlab chiqarishning shu davrida tovar muomalasidagi pul kapitaliga aylanadi. Kapital ko'p sikllar davomida ishlab chiqarishda ishtirok etadigan asosiy kapital va bir sikl davomida ishtirok etadigan va to'liq sarflanadigan aylanma kapitalga bo'linadi. Pul kapitali (sarmoya) — ashyoviy kapital sotib olish uchun sarflanadigan pul vositalarini ifoda etadi, ya'ni pul kapitalga aylanishi uchun ishlab chiqarishga avanslanadi. Iqtisodiy nazariyada kapital ishlab chiqarish omillaridan biri tarzida izohlanadi. Qiymatning ko'payishi inson mehnati (ish kuchi) va ishlab chiqarish vositalari (xom ashyo, mashina, stanoklar) birlashganda, ya'ni ishlab chiqarish sharoitida yuz beradi. Kapital sanoat kapitali, savdo kapitali, ssuda kapitali, sudxoʻrlik kapitali (tarixiy) shakllarida faoliyat ko'rsatadi. Rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitlarida kapitalning korxona, firma, banklar kapitali, turli aksiyadorlik jamiyatlariga tegishli aksiyadorlik kapitali, zahira kapitali, ustav kapital singari ko'rinishlari mavjud. Tadbirkor jismoniy shaxslarga tegishli kapital dastmoya deyiladi va har gal tovar olib sotishda ishlatiladi


talab – bu isteʼmolchilar maʼlum davr mobaynida turli narxlarda sotib olishga tayyor va qodir boʻlgan tovar miqdoridir.^[1] Narx va miqdor talabi oʻrtasidagi munosabat talab egri chizigʻi deb ham ataladi. Muayyan buyumga boʻlgan talab buyumning zarurligi, bahosi, qabul qilingan sifati, qulayligi, mavjud muqobil variantlari, xaridorlarning bir martalik daromadi va didi va boshqa koʻplab variantlarning funksiyasi hisoblanadi.