Tashqi iqtisodiy faoliyatda iqtisodiy xavfsizlikni

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 9 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
139 
w
www.oriens.uz
October 
2021
 
talab etsa, boshqa jihatan, mamlakat iqtisodiy xavfsizligi, manfaatlariga ta’rif 
berishda hamda xavflarni aniqlashda, muayyan tarixiy davr yoki biror bir davlat 
amaliyotiga yondoshilganligini kuzatish mumkin. 
“Iqtisodiy xavfsizlik” atamasi rasman 1985 -yilda BMTning Bosh 
Assambleyasining 40-sessiyasida “Xalqaro iqtisodiy xavfsizlik” rezolyusiyasida 
qabul qilingan. Unda har bir mamlakatning taraqqiyoti va ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishi maqsadida, halqaro iqtisodiy xavfsizlikni ta’minlanishiga ko‘maklashish 
lozimligi belgilangan. BMT Bosh Assambleyasining 42-sessiyasida – Xalqaro 
iqtisodiy xavfsizlik konsepsiyasi qabul qilingan. 
Iqtisodiy xavfsizlik tushunchasining mazmun-mohiyatini yoritib berishdan 
oldin milliy xavfsizlik tushunchasiga to‘xtalib o‘tish kerak deb hisoblaymiz. Milliy 
xavfsizlik manfaatlarni himoyalashning umumiy shakli sifatida manfaat va 
ehtiyojlarni qondirish, moddiy, ma’naviy, umuminsoniy qadriyatlardan bahramand 
bo‘lish va farovonlikka intilish to‘g‘risidagi barcha tasavvurlarni ifodalaydi. 
Mamlakatning milliy xavfsizligi uning milliy manfaatlarini turli siyosiy, harbiy, 
iqtisodiy, ekologik, g‘oyaviy va boshqa omillar ta’siri tahdidlaridan himoya qilishga 
yo‘naltiriladi.
Tahdid – shaxs, jamiyat va davlat xavfsizligi holatini baholash
me’yorlaridan biri hisoblanadi. Tahdidlarni tasniflashga muayyan yondashuvlar
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan 1997-yil 29-avgustda
467-I-son qonuni bilan qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Milliy xavfsizlik
konsepsiyasida ko‘rsatib o‘tilgan. Bunda, ular maqsadli qaratilgan ob’ektlariga -
shaxsga, jamiyatga va davlatga solinadigan, tahdidga ko‘ra, tashqi va ichki, real 
va potensialga bo‘linadi.
Namoyon bo‘lishining miqyosi yoki tarqatilganligiga ko‘ra, global, 
mintaqaviy va milliyga bo‘linadi. 
Mamlakat iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda bojxona organlarining o‘rni 
ahamiyatli hisoblanadi. “Davlat bojxona xizmati to‘g‘risida”gi qonunda bojxona 
organlari o‘z vakolatlari doirasida O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy 
manfaatlarini himoya qilish va uning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash, mamlakat 
hududiga kirib kelayotgan tovarlarning bojxona nazorati va rasmiylashtiruvini 
amalga oshirish, bojxona to‘lovlarini undirish kabi vazifalarni bajarishlari 
belgilangan. 
Bojxona organlarining iqtisodiy xavfsizlikni ta’minlashdagi asosiy funksiyalari: 
1) fiskal, 2) himoya, 3) rag‘batlantirish, 4) proteksionistik, 5) nazorat, 6) huquq-
tartibot, 7) axborot berish hisoblanadi. 

---