Tasviriy san‟at kafedrasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

123 
F.
Qalamlar bo‗rsiq, suvsar, olmaxon kabi hayvonlar yungidan
tayyorlanadi
.
G.
Obi mo‗yqalam – 6,7 raqamli mo‗yqalamlar bo‗lib, ular barg, gul va 
kichik yuzlarni ranglash hamda naqsh kompozitsiyalarini chekkalarini 
(ramkalarini) yurgizib chizish uchun ishlatiladi. 
Jаvоb: 
А 
B 
C 
D 
E 
F 
G 
Jаvоbi: 
А 
B 
C 
D 
E 
F 
G 
hа 
hа 
yo‗q 
yo‗q 
yo‗q 
yo‗q 
hа 
 
36. Bеrilgаn fikrlаrning qаysilаri to„g„ri bo„lsа “hа”, nоto„g„ri bo„lsа 
“yo„q” so„zlаrini qo„ying. 
А.
Madohili guli ixtiyor
madohilga o‗xshash o‗simliksimon naqsh
 
B.
Girih 
bir joyda yaxlit ishlangan katta hajmdagi mehroblik 
naqshlarning bir turi. 
C.
Islimi davron
motivi bir doira ichida aylangan naqsh. 
D.
Gul 
har xil buyumlar, mebellar va uylarga o‗yib va bo‗yab 
solinadigan
gul
. 
Е.Tanob
buyumlarning chetini bezatish uchun ensiz mehrob 
shaklida
ishlangan naqsh. 
F.Jingalaklar
ayrim naqsh elementlarini o‗zaro bog‗laydi.
G.
 Gamma 
bo‗yoq rangi, uning tusi to‗qligi. 
J
а
v
о
b:
А 
V 
C 
D 
E 
F 
G 
J
а
v
о
bi:
А 
V 
C 
D 
E 
F 
G 
Hа 
Yo‗q 
Hа 
Yo‗q 
Yo‗q 
Hа 
Yo‗q 
37
.
Ахrоmаtik rаnlаr (А), Хrоmаtik rаnglаr (B) nоmlаrini 
аniqlаng vа jаdvаlning “jаvоb” qismigа yozing. 
 
1. Qizil 
7. Jigаrrаng 
2. Qоrа 
8. Kul rаng 

---

124 
3. Yashil 
9. Оch kul rаng 
4. Оq 
10. Mоsh rаng 
5. Zаrg‗аldоq 
11. Ko‗k 
6. Sаriq 
12. Binаfshа 
Jаvоb 
А -
V -
 
 
Jаvоbi 
А – 2,4,8,9 
V – 3,5,7,10,11,12 
 
 38. Nаqqоshlikda kompozitsiya mezonlari ko„rsatib o„tilgan
javobni tanlang. 
1. Kоmpоnоvkа.
2. Fаkturа. 
3. Hаvо pеrеspеktivаsi 
4. Ritm. 
5. Simmеtriya 
6. Rаmziyligi. 
7. Gоrizоnt chizig‗i. 
8. Qarama-qarshilik. 
9. Dinamiklik. 
Jаvоb:
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
 
 
Tеst tоpshirig„ining jаvоbi quyidаgichа: 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Hа 
Yo‗q 
Yo‗q 
Hа 
Hа 
Hа 
Yo‗q 
Hа 
Yo‗q 
 
 
 
39. Bеrilgаn аdаbiyotlаrning mualliflаrini to„g„ri tа‟rif bilаn 
juftlаng.
1 
Bulatov S.S
A 
Naqqoshlik. –T.: O‘qituvchi, 1990.
2 
Qosimov Q.
B 
O‘zbekiston naqshu-nigorlari. -
Toshkent: Adabiyot va san’at nashri, 
1987

---

125 
3 
Abdullayev 
N.
C 
«O‘zbek xalq amaliy bezak san’ati». -T., 
«Mehnat». 1991
4 
Bulatov S.S.
D 
Rang psixologiyasi. T., Nizomiy 
nomidagi TDPU 2004.
5 
Goncharova 
P.A.
E 
«Sharq xalqlari san’ati tarixi». -
T.,«O‘zbekiston» faylasuflari milliy 
jamiyati nashriyoti. 2007.
6 
Azimov I.
F 
Buxoro zardo‘zlik san’ati (albom). -T.: 
G‘.G‘ulom nomidagi adabiyot va san’at 
nashriyoti, 1986
7 
Usmonov O.
G 
Komoliddin Behzod va uning 
naqqoshlik maktabi. –T.: Fan, 1977
Javob: 
1- 
2 
- 
3- 
4 -
5- 
6 -
7- 
Jаvоbi:
Javob: 
1-C 
2 -A
 
3-E
 
4 -D
 
5-F
 
6 - B
 
7-G
 
40
.
 Nаqsh elementlarining qaysi biri handasaviy va qaysi biri islimiy
naqshlar guruhiga mansub ekanligini аjrаting vа mоs rаqаmlаrni
jаdvаlning 
jаvоb rаqаmlаr
 qismigа yozing.
 
1) Qo‗sh girih; 2)
 
Sebarg
, 
3)
 
Xoshiya
; 
4)
 
Naqshi guliston
; 
5)
 
Nayzagul
; 
6)
 
Turna qanot
; 
7)
 
Islimi madohil
: 
8)
 
 
Chorruncha
; 
9)
 
Lola islimi
; 
10)
 
Shashdona
; 
 
Jаvоb:
Nаqsh turi 
jаvоb rаqаmlаr
islimiy
handasaviy
Jаvоbi:
Nаqsh turi 
jаvоb rаqаmlаr 
islimiy
2, 4,6,8,9 
handasaviy
1, 3,5, 7,10 
 
 
 
 

---

126 
ATAMALAR LUG„ATI 
 
B 
Bosh tanob
- kompozisiya asosini tashkil yetuvchi chiziq. 
Bofta
-
naqsh elementi 
G
Girdob 
- aylana naqsh 
Girih 
-geometrik shakllardan tuzilgan naqsh.Chigal tugun, handasiy 
naqsh. 
Guash -
yelimli bo‗yoq turi,suvda eriydi. Guash ustidan boshqa bo‗yoqni 
surish mumkin..
Gulzori iroqi −
murakkab o‗simliksimon elementlardan tashkil 
topgan naqsh. 
Gul -naqsh o‘rnida ham ishlatiladi.
Gul islimi-
gullardan
tashkil topgan o‗simliksimon naqsh. 
Gul islimi madohil yakraftor
– o‗simliksimon naqshlar bilan 
to‗ldirilgan dohil naqshi. 
Gul 
islimimadohilduraftor
- 
o‗simliksimon naqshlar bilan 
to‗ldirilgan ikki qo‗sh madoxil naqshi. 
Gul islimi muxja
- kurtaklardan tashkil topgan o‗simliksimon naqsh. 
Gul islimi chor madohil-
to‗rt madohilli o‗simliksimon naqsh. 
Gul bargi
- bargsimon naqsh. 
Gul bodom
- bodomsimon naqsh. 
Guli katak
-to‗rsimon geometrik naqsh. 
Guli koshini -
geometrik naqsh. 
Guli mavj
- to‗lqinsimon naqsh. 
Guli majnuni barg
- majnuntolga o‗xshash o‗simliksimon naqsh
. 
Guli muxja
- kurtaksimon naqsh. 
Guli nav
- yangi naqsh ma‘nosida bo‗lib, sodda o‗simliksimon 
naqsh. 
Guliro„ bog„langan band
— bandli o‗simliksimon naqsh. 
Guli paxta
- paxta gulli naqsh. 
Guli go„za
- paxta guliga o‗xshagan naqsh. 
Gulcha
- gulsimon naqsh. 
Guli xayri
- gulxayrisimon naqsh elementi, ikkita simmetrik 
bo‗lakdan iborat jimjimador tasvir. 
Gultojixo„roz
- xo‗roztojisimon naqsh elementi. 
Guli xavo
- quyosh chiqqanda ochiladigan gulsimon naqsh elementi. 

---

127 
Guli oqshom
-quyosh botganda ochiladigan gulsimon naqsh 
elementi. 
Gulzor
- elementlari bir-biri bilan chirmashib ketgan gulsimon 
naqsh. 
Guli sadbarg
- bodom bargi va mevasisimon naqsh elementi. 
Guli haft rang
- yetti rangli gul naqshi. 
Gulyamcha
- aylanaga o‗xshash shaklli o‗simliksimon naqsh. 
Gulyamcha chorbar
— aylanasimon gullardan, turt gulchadan iborat 
o‗simliksimon naqsh. 
Guli burchi
- Buxoro naqshlarida uchraydi. 
Gulafshon
- naqsh elementi, gulafshon guldan olingan. 
Guli koshin
-imorat devorlariga o‗rnatilgan rang-barang g‗isht 
koshinlarga o‗xshatib ishlangan naqsh. 
Guli raftor
- chiziq atrofida uzluksiz shaklda solingan «guli 
yakraftor», 
«guli seraftor» naqshi. 
Guli xurshid
-naqsh elementi, kungaboqarning gulidan olingan. 
Gruntlash
-buyumga naqsh solishdan oldin uning sirtini tekislab, bir 
sidra bo‗yoq surtib chiqish. 
D
Dasmol (xoka)
- buyumning yuziga naqsh o‗tkazishda ishlatiladigan 
doka tuguncha. 
Davra
-to‗garaksimon 
shakllardan 
tashkil 
topgan 
naqsh 
kompozisiyasi. 
Davra bargak islimi
- bargli o‗simliksimon naqshlar bilan 
to‗ldirilgan doyra. 
Davra islimi chorbarg
- o‗simliksimon naqsh bilan to‗ldirilgan 
doyra.To‗rt bargli o‗simliksimon naqshlar bilan to‗ldirilgan doyra. 
Dekorativ-amaliy san‟at
- uy-ro‗zror buyumlarini, binolarni, parklar 
va hokazolarni bezash san‘ati. 
J
Jilvir qog„oz
- yuzalarni silliqlash va tekislashda qo‗llanadigan 
qag‗oz. 
Jilvirlatta
-gazlamadan yasalgan jilvir. 
Jilo berish
- yaltiratish, silliqlash. 
Jigalaklar
- ayrim naqsh elementlarini o‗zaro bog‗laydigan va bo‗sh 
joy. 
Z
Zamaska
-buyumning sirtidagi nuqsonlarni qoplash, to‗ldirish uchun 
qo‗llaniladigan (bo‗r, alif va yelim qorishmasi). 

---

128 
Zarhal
- oltin suvi yurgizilgan; oltin eritmasi, oltin kukuni. 
Zeb berish
-bezatish, pardozlash 
Zex
- qirra. 
Ziy
- qirroq 
I
Islimi
- o‗simliksimon naqsh, bu naqsh tanobli, bandli, bargli, 
kurtakli butalardan tashkil topadi.bir-biri bilan chirmashib ketadi. 
Islimi naqshning xillari juda ko‗p.Naqsh uning qaysi shakli bilan 
to‗ldirilsa, shu shaklning nomiga islimi qo‗shib aytiladi. 
Islimi arabi
- islimi naqshning bir turi, arab naqqoshligidan olingan.
Islimi aruz
- islimi naqshning bir turi, u go‗yo ta‘zim qilib turuvchi 
kelin tasvirini beradi. 
Islimi barg
-islimi naqsh uchun ishlatiladigan maxsus element.