Tasviriy san‟at kafedrasi

 
31-rasm 

---

77 
 
 
 
32-rasm Girih kmpozitsiyalardan namunalar
 
 
 
 

33-rasm Girih kmpozitsiyalardan namunalar
 
 

---

78 
Mustaqil ish uchun amaliy topshiriqlar. 
 
Girih kompozitsiyalar tuzishni mashq qilish uchun dastavval 
chizmachilik asboblaridan to‗g‗ri foydalana olish malakasiga ega bo‗lish 
shart. Sirkil, chizg‗ich turli markadagi qalamlar bilan ishlashni bilish 
talab etiladi. 
Chizma asboblari vositasida turli diametrdagi aylanalarni bo‗laklarga 
bo‗lish orqali geometrik shakllar ( kvadrat, uchburchak, to‗rtburchak, olti 
burchak, sakkiz burchak va hakozo.) yasaladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
34-rasm 
 
 
 
 
 
 

---

79 
2.6
. 
Sodda shaklli buyumlar yuzasiga naqsh kompozitsiya chizish. 
1-bosqich.
Buyumga mos naqsh kompozitsiya eskizini chizish.
Har bir buyum kichik yoki katta hajmda bo‗lishidan qat‘i nazar o‗ziga 
xos tuzilishga ega va uning bir necha tomonlari bo‗ladi. Buyumning 
mana shu jihatlari hisobga olinib uning o‗lchamiga mos keladigan qilib 
naqsh tanlanadi va eskiz qilinadi. Bu tayyorgarlik esa bezakning bejirim 
bo‗lishini ta‘minlaydi. 
Sodda yog‗och buyumlarni naqshlashni o‗quv mashg‗ulotlarida 
bajarish uchun buyumlarni ma‘lum o‗lchamda tayyorlab yasab olinadi. 
Quyida turli ko‗rinishdagi shkatulkalarning yasalish texnologiyasi 
berilgan. Dastlab chizma loyiha bo‗yicha qutichalarning har bir tomoni 
fanera yoki DVPdan qirqib olinadi va o‗zaro yelim bilan biriktiriladi. 
(
28
-rasm)
Qutichalar yuzasi maxsus gurunt bilan yopiladi va silliqlanadi.
Har bir buyumning yuqori, pastki va yon tomonlari bo‗ladi. Ularning 
har birining yuzasi naqshlanishi uchun alohida eskizlar qilinadi.
Bu eskizlardagi naqshlar bir-biriga mos kelishi elementlar esa 
takrorlanishi va to‗ldirilishi lozim bo‗ladi.
Buning uchun esa o‗simliksimon va geometrik elementlar qatorini 
bexato chizishni o‗zlashtirish maqsadga muvofiqdir. Axta yordamida 
tushirilgan naqshning zamini tanlangan rang gammasida ohista bo‗yalib, 
pardozgacha bo‗lgan rang berish bosqichi amalga oshiriladi.
Shundan so‗ng siyoh qalam qilish amali bajariladi va pardoz beriladi. 
Bezak ishi tugatilgandan keyin yuzalar tiniq lok bilan qoplanadi.
Bir marotaba lok surilgandan so‗ng quritilib qum qog‗oz yordamida 
silliqlanadi va tekislangan shkatulka yuzasi yana loklanadi va quritiladi. 
Bu bosqich buyum shaffof, yaltiroq holatga kelgunicha shu tariqa 
qaytariladi va ishlov beriladi. 
Turli shakllarga ega bo‗lgan qutichalarning yasalishini ko‗rib 
chiqamiz. Qutichni yasashda kerak bo‗ladigan tamonlar mayda tishli 
arra(lobzik) yordamida qirqib olinadi, yelimlab yaxshi biriktirilishi
uchun tiskka qistiriladi. Burchaklarni 
a
-rasmda ko‗rsatilganidek biri 
ikkinchisiga jips kiradigan qilib kovakchalar o‗yiladi. 

---

80 
a) 
b)