Tasviriy san‟at kafedrasi

Samarqand naqqoshlik maktabi.
 
Samarqand dunyo taraqqiyotining eng qadimgi va markaziy 
shaharlaridan biri bo‗lib, jahon madaniyati va fani xazinasiga katta hissa 
qo‗shgan shahardir. Mustaqillik yillarida Samarqand shahri yanada 
ko‗rkamlashdi. Bunda O‗zbekiston Respublikasi prezidenti va hukumat 
rahbarligi Samarqand shahridagi yodgorliklarini tiklash va ta‘mirlash, 
ayniqsa, eski shahar qismini qayta qurish va ta‘mirlash, obodonlashtirish 
bo‗yicha keng ko‗lamdagi bunyodkorlik ishlarini amalga oshirdilar 
.
Temuriylar sulolasi yaratgan arxitektura yodgorliklari Misr, Xitoy, 
Hindiston, Gretsiya, Italiya kabi davlatlarda yaratilgan arxitektura 
obidalaridan aslo qolishmaydi.
Qo‗li gul ustalarimiz tomonidan mustaqillik yillarida qayta barpo 
etilgan al Buxoriy, Motrudiy qadamjolari kabi boshqa tarixiy majmualar 
tahsinga sazovordir
.
Samarqand naqshlari ko‗p jihatlari bilan Toshkent, 
Farg‗ona naqshlariga o‗xshab kеtаdi. Samarqand naqshlarida zangori-
yashil rang tuslari ko‗plab qo‗llaniladigan naqsh kоmpоzitsiyalaridan 
o‗simliksimon murakkab girih turlari alohida joziba kashf etadi.
Samarqand naqsh turlarida yedirma-pardoz usullari kеng qo‗llaniladi. 
Bu naqqoshlik maktabi nomoyondalari usta Rаhmon, usta Jamoliddin, 

---

15 
usta Sharif, usta Aminjon, usta Mahmud Muhammad Avaz Samarqandiy 
XVII asr, Usta Abduzohid ( 1852 -1917), Latipov Abdug‗ani (1971) o‗z 
naqsh kompozitsiyalari bilan xalq hurmatiga sazovor bo‗lishdilar. 
1
Amir Temur maqbarasi 
(1403y.)
Maqbara devorlari havorang, 
zangori va oq sirli koshinlar, geometrik shakldagi naqshlar bilan 
bezalgan. Maqbara qurilishi Amir temurning nabirasi Mirzo Ulug‗bek 
davrida ham davom ettirilgan. Uning davrida qabrlarning turgan joyi 
o‗ymakor marmar panjara bilan o‗raglan. Uning buyrug‗i bilan 1424 –yili 
maqbaraning sharq tomonida to‗rt qubbali galeriya qurildi.
Ushbu galeriyadan maqbaraga kirish mumkin. Maqbara inter‘yerining 
sosi havorang, devorlariga esa naqshlar berilgan. Maqbaraning tashqi 
gumbazi qovurg‗ali baland doira asos poyasiga o‗rnatilgan
. 
Ulug‗bek 
madrasasi 
(1417-1420 y.),
Ulug‗bek rasadxonasi (1424 – 1428 y.)
Sherdor madrasasi (1619-1635y.),Tillakori madrasasasi( 1646-1660 y.),
Ko‗k gumbaz madrasasi taxminan 
(XVI asr o‗rtalarida),
Qozizoda Rumiy 
maqbarasi 
(1437 y.)
Shohi Zinda ansambli
(XI asr.)
Bezakdor koshinlar 
maqbaraning pastki qismidan to gumbazning ustigacha ishlangan. 
Maqbaralardagi naqshlar o‗simliklar shoxlariga o‗xshash turli tasvirlarni 
eslatdi. ―Devoniy‖ yozuvi, ba‘zan esa ―ko‗fiy‖ shaklidagi yozuvlar 
naqshlar tasviriga uyg‗unlashib ketadi. Shirinbeka oqa va Tuman oqa 
maqbaralarining gumbazdagi tuynuklaridan yorug‗lik tushib turadi. 
Bezaklari birmuncha ochiq rangda bo‗lib, Maqbaralar devorlaridagi 
rasmlar naqsh shaklida
tushurilgan. Tuman og‗a masjidi koshinkor qilib 
ishlangan
.
Bibixonim Jome‘ Masjidi (1404 y) devorlaridagi bezaklar ham 
rangli koshinlar bilan naqshlangan. 
 
5