Tayanch – harakat organlari fiziologiyasi rеja: Tayanch-harakat organlarining ahamiyati

Miya qutisi. Miya qutisi – bu boshning skeleti. Miya qutisining ikkita bo’limi farqlanadi. Miya yoki quti va yon tomon yoki yuz suyaklari. Miya qutisi bosh miya joylashgan joy hisoblanadi.
Bosh skeletining miya bo’limi tarkibiga juft bo’lmagan (ensa, qilichsimon, peshona va tursimon) va juft (tepa va chakka) suyaklar kiradi. Qilichsimon va to’rsimon suyaklar miya va yuz qismlari chegarasida joylashgan. Bosh suyagining barcha suyaklari harakatlanmaydigan holda birikkan. Chakka suyagining ichida eshitish organi joylashgan bo’lib, unga keng eshitish teshigi kiradi. Ensa suyagini katta teshigi orqali miya qutisi umurtqalar kanali bilan tutashadi.
Bosh suyagining yuz bo’limida ko’plab suyaklar juft bo’ladi. Yuqorigi jag’, burun, yosh, yonoq, tanglay va pastki burun rakovinalar. Uchta, juft bo’lmagan suyaklar soshnik, pastki jag’ va til osti suyaklari. Pastki jag’ – bosh suyagidagi yagona harakatlanadigan suyakdir.Bolalarning yosh paytlarida bosh suyagining miya qismi, yuz qismiga nisbatan ancha rivojlangan bo’ladi. Bosh suyaklari hayotning birinchi yilida juda jadal rivojlanadi. Bolani 13-14 yoshidan boshlab yuz bo’limi ancha tez rivojlanadi va miya bo’limidan ustun bo’ladi. Yangi tug’ilgan bolada miya qutisining hajmi yuz suyagi hajmidan 8 marta katta bo’lsa, voyaga yetgan odamlarda 2-2,5 marta katta bo’ladi.
Yangi tug’ilgan bolalarning bosh suyaklari bir-biri bilan biriktiruvchi to’qimali yupqa parda bilan tutashgan bo’ladi. Bu pardalarni soni bir necha suyaklar birikkan joyda yanada ko’proq bo’ladi. Bu –liqildoqdir.
Liqildoq har bir tepa suyaklarining burchaklari bo’ylab joylashgan bo’lib, juft bo’lmagan peshona va jag’ hamda juft oldingi yonbosh va keyingi yonbosh liqildoqlarni hosil qiladi. Liqildoq tufayli bosh suyagining ustki qismi o’zining qirralari bilan bir-biriga kirib turadi. Bunday holatda bo’lgan bosh suyagi bola tug’ilgan paytida uni tug’ish yo’llari orqali o’tishida muhim ahamiyatga ega.
Kichik liqildoqchalar 2-3 oylikga borgach bitadi, ayniqsa peshonaning liqildog’i juda yengil paypaslanadi va faqat bir yarim yashar bo’lgan paytdagina bitadi.