Tayyorladi: Shukurullayeva Sarvinoz 1-savol Tabiatshunoslik darslarida tabiatga muhabbat, uni asrash hamda muhofaza qilishga intilishni

8-savol: Maktab o'lkashunosligining vazifasi nima?
Javobi:
Maktab o'lkashunosligining vazifasi o'quvchilar tomonidan ta’lim-tarbiyj maqsadida har xil manbalar bo'yicha va bevosita kuzatishlar asosidz o'z o'lkasi hududini har tomonlama o'rganishdir. O'lkashunoslik hayot bilan bog'lanishning qudratli vositasidir. Ko'pchilik o'quvchilarning maktabni bitirganlaridan keyir mahalliy sanoat va qishloq xo'jaligi korxonalariga ishlash uchur borishlari hisobga olinganda, o'lkashunoslik alohida ahamiyat kast etadi. O'lkashunoslik bevosita tabiat muhofazasi bilan bog'liq, chunki o'z o'lkasini bilish o'quvchilarga uni muhofaza qilish va ko'kalamzorlashtirish bo'yicha ishlarda ongli qatnashish imkoniyatini beradi O'z o'lkasini o'rganish o'quvchilarning mustaqilligini rivojlantiradi, chunki bu ijtimoiy-foydali mehnatda faol qatnashishgg imkon beradi. O'lkashunoslik materialini o'rganish bo'yicha ish o'quv maqsadlariga javob berishi kerak, shuning uchun ham uning mazmuni va xarakteri o'quv dasturi bilan belgilanadi. O'lkashunoslik ishlari tashkil qilinish shakllari bo'yicha sinfda va sinfdan tashqaridj bo'lishi mumkin. Faqat ular barcha o'quvchilar tomonidar bajarilsin. O'lkashunoslik tamoyili nazariy tabiatshunoslik kursinin^ o'quvchilar o'z o'lkalari tabiati bilan bevosita muloqotd£ bo'lishida oladigan tasavvurlarga uzviy ravishda bog'lanishin nazarda tutadi. O'lkashunoslik bilimlaridan foydalanish o‘qu\ o'lkashunosligining bosh maqsadidir. Buning uchun o'qituvchi yetarli o'lkashunoslik materiallariga ega bo'lishi, o'qrn materialini o'zlashtirish va tushunib olishga yordam beradigar mahalliy m a’lumotlarni darslar uchun tanlab olishi kerak. www.ziyouz.com kutubxonasi O'lkashunoslik tamoyili tabiatshunoslikni o'qitishda ko'pgina didaktik tamoyillardan (o'qitishning ilmiyligi va ko'rgazmaliligi, aniqdan noaniqqa, yaqindan uzoqqa borish kabilardan) foydalanishga imkon beradi. Mahalliy o'lkashunoslik materiallaridan o'qituvchi tabiatshunoslikni o'qitishda tushuntirish, taqqoslash va ko'rsatish uchun, o'quvchilarning ko'pgina tabiat hodisalarini bevosita idrok qilishlarida foydalanadi. O'lkashunoslik tamoyilidan muntazam ravishda foydalanish olingan nazariy bilim va uquvlarni turmush (masalan, qishloq xo'jalik ishlarining mo'tadil, ya’ni optimal muddatlarini aniqlash uchun oldindan ob-havoni aytib berish, daryodan o'tishda xavfsizlikni ta’minlash maqsadida uning oqimi rejimini aniqlash, mahalliy qishloq xo'jaligi tashkilotlari uchun o'simliklar yig'ish va hokazolar) bilan bog'lashga yordam beradi. Shunday qilib. tabiatshunoslikni o'qitish «og'zaki sxemada» bo'lmay, balki haqiqatni kuzatish asosida quriladi. Bundan o'lkashunoslikdan tabiatshunoslikni o'qitishda har kuni va uzluksiz foydalanish kerakligi ma’lum bo'ladi. Barcha darslar o'lkashunoslik tamoyili asosida tuzilishi kerak. O'quv o'lkashunosligini o'lkani o'rganish bo'yicha faqat yurish va to'garak ishlari tashkil qilish bilangina emas, balki har xil tabiiy hodisalarni muntazam kuzatishlar bilan, o'rganilayotgan hududning ajoyib tabiiy va xushhavo joylarini tekshirish bilan hamda o'z kuzatishlarini umumlashtirish bilan ham bog'lash kerak bo'ladi. Darslardagi umumlashtirish o'rganiladigan dastur mavzulari bilan bog'liq holda borishi lozim. O'lkashunoslik tamoyilining mohiyati shundan ham iboratki, u o'quvchilarga tanish bo'lgan joyda tabiat hodisalarini kuzatish va haqiqiy tasawurlar asosida tabiatshunoslik asoslarini tashkil qiluvchi tushunchalarni shakllantirish imkoniyatini beradi. Jonajon o'lkani o'rganish umumiy tabiatshunoslik kursini o'rganish bilan parallel holda olib borilmog'i lozim. 3 - 4 - sinflardagi o'lkashunoslik tadqiqotlarining muhim qismi tuproqqa, o'simlik va hayvonot dunyosiga xarakteristika tuzish, daryolar oqimining rejimi va xarakterini o'rganish, tabiat muhofazasidir. O'quvchilar o'zlarining shahar yoki qishloqlarida qanaqa daryo,anhor kabi suv havzalari, ko'chatzorlar borligini, ularni www.ziyouz.com kutubxonasi ifloslanishdan saqlashni bilib olishlari kerak. Hayvonlarg g'amxo'rlik qilish lozim. Qimmatli tabiat obyektlarining ta’rifir tuzish va ularni qo'riqlash,zararli tabiiy jarayonlarning (jarliklai o'pirilishlar, yemirilishlardan hosil boigan jismlaming) odamnin xo‘jalik faoiiyatiga ta’sirini o'rganish va ularning oldini olishd ishtirok etish lozim. O'lkashunoslik tamoyilini o'quv-tarbiya ishlarida faqat makta o'lkashunoslik burchagida mahalliy materiallami izchil ravishd to'plab borgan sharoitdagina amalga oshirish mumkin. Eng oddi o'lkashunoslik kuzatishlari, boshlang'ich sinfda o'quvchila chiqargan xulosalar ular ongida asta-sekin to'planib boradi va b xulosalar hayotda hamda tabiatni keyinchalik o'rganishda kera bo'ladigan asosiy tabiatshunoslik tushunchalarini shakllantiris uchun baza bo'lib xizmat qiladi.