TƏBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE

Nəticələr 
1.Ərlə  arvadın  HlA-toxuma  sistemi  üzrə  3-4  lokus  uyğunluğu-alloimmun  proses  zamanı 
hamiləliyin  pozulması  ata  ilə  ananın  2-ci  sinif  antigeni  oxşar  olduqda    dölün  anaya  oxşarlığı  kimi 
qəbul  edilir  və  hamiləliyi  qoruyucu,    blokəedici    immun  hüceyrələrin  klonları    yaranmadığında,   
antitel-  antigen   stimulyasiyası   yetərsiz    olduğundan   hamiləlik  pozulur,   
2.  Ərlə  arvadın  HLA  toxuma  uyğunluğu  3-4  lokus,  ABO  qan  sistemi    üzrə  uyğunsuluq    ( 
ABO  titr  1/128,1/256  )  olduğu,  bakterial  və  viral    infeksiyaların  qan  qruplarını  mimikriya  etdiyini  
unudulmamalıdır.  Bu  zaman  ABO  qan  sistemi  üzrə  uyğunsuzluq    dominant  xarakter  daşıyaraq  
müalicəyə   asan tabe olacaqdır. 
3. Desensibilizsiyaedici   terapiya   ilə    dominant  xarakterli  ABO uyğunsuzluğun  müalicəsi   ilə 
immun  statusun  bərpasına  və hamiləliyin  başa   çatmasına   nail  olunur. 
 
ƏDƏBİYYAT   
1.  Демидова Е.М., Волощук  И.Н.  Применение нормальных внутривенных 
иммуноглобулинов в клинике. Акушерство  и гинекология, 2003, № 6.  
2.  Демидов В.С. Невынашивание беременности. Акушерство  и гинекология. 2003, № 6. 
3.  Сидельникова М.Д.   Привычная потеря беременности. М:,  2002. 
4.  Klinisisyenlər   üçün   molekulyar  bioloji  sözlüyü.  Ankara,  2003, s.90 
5.  Stephenson  M.D., Ensom  M.H.H.     İmmunologiya,  allerqologiya.  Clin.  Mat. 2002, №3. p.1-6 
6.  Раздинский В.Е., Дмитриева В.И., Майскова И.Ю.  Неразвивающаяся  беременность. М:, 
Acotar  Medidia,  2009, 196 стр. 
7.  Engin  Oral   İstanbul  Universitesi  Tip  Fakultesi.    Tekrarlanan  gebelik  kayıbı.  Pratisyen,  2000, 
№3, s.16-21 
8.  Болтавская М.Н.  Роль эндометриальных факторов  – белков и клеточных   продуктов 
человека. Дисс. канн.мед.наук  по биологии.    М:,  2000-2002, стр.49 
9.Руководство по амбулаторно-поликлтнической помощи в акушерстве.     Геотар Media, 
2007-2010. 27 стр.
 
10.
↑
 Bottley  G, Watherston  O, Hiew  Y, Norrild  B, Cook G and Blair  G (2007). "High-risk  human 
papillomavirus  E7 expression  reduces  cell-surface  MHC class  I molecules  and increases 
susceptibility  to natural  killer  cells".  Oncogene.  [Epub  ahead of  print] 
PMID 1782829
. 
11.
↑
 "HLA  типирование и банкирование стволовых клеток пуповинной крови" 
http://www.ag-
info.ru/files/aginfo/2009-2/aginfo-09-02-02.pdf
 

- 131 - 
12.Jacob S, McClintock  MK, Zelano  B, Ober C (February  2002). «Paternally  inherited  HLA  alleles 
are associated  with  women's  choice  of male  odor».  Nat. Genet. 30 (2):  175– 
13.Kovats S, Main  EK,et all    Class  1 antijen  HLA-G,  exspressed  in  human   trophoblasis  Scence  
248.,202-223-1990
 
ABSTRACT 
Alieva Gultakin   
The Relationship between HLA compatibility 
with  compatibility  on system ABO under not stand 
pregnancy  immunological  nature. 
 
In  article  are  given  comparative  given  2-h  sick  with  accustomed  (3  pregnancy  at  period  6-7 
weeks)  not  stands  in  request  HLA  compatible  on  3-4  lokus.  Beside  one  of  the  woman’s,  beside  каторой 
is  discovered  under  HLA  typical  compatibility  on  3  lokus.    The  Husband  and  wife  compatible  on  system 
ABO,  beside  both  (O(I)  Rh+)  attribute  blood  type.    The  woman  has  got  LIT  -  an 
limphositoimmunological  therapy,  not carry pregnancy  and gave birth  the girl  with  weight  3200  gr.   
 
The  Second  woman  too  has  not  stand  in  request  (4  pregnancy  at  period 6-7 weeks). Under HLA 
typical  is  discovered  compatibility  with  husband  on  4  lokus.  Discovered  inconsistency  on  system  ABO 
(the  subtitle  1\256).  The  pair’s  abandoned  to  LIT  therapy,  but,  woman  has  got  the  desensibilaztion 
therapy  on  system  ABO  and  infections  which  are  one  of  the  reasons  hidden  desensibilization,  mimicries 
blood  type.  In  spite  of  the  fact  that  woman  has  not  got  LIT-  therapy  gave  birth  the girl with weight 3500 
gr.  Came  to  conclusion  about  that  that  -  HLA  compatibility  on  3  lokus  by  combination  with 
compatibility  on  system  ABO  requires  LIT-  therapy.  А  at  combination  of  inconsistency  on  system  ABO 
with  compatibility  -  HLA  on  4  lokus  requires  the  more  soft  therapy.  Signifies,  inconsistency  on  system 
ABO  both  under  Rh  inconsistency,  and  under  HLA  compatibility  on  3-4  lokus  has  dominant  and  yield 
to the more  soft therapy. 
 
 
РЕЗЮМЕ 
Алиева Гюльтекин  
Связь между HLA совместимости с совместимостью 
по системе АВО при не вынашивании  беременности  иммунологического  характера.  
 
В  статье даны сравнительные   данные   2-х  больных 
с  привычным  (3  беременности 
в сроке 6-7  недель ) невынашиванием  в анамнезе  HLA совместимые по   3-4 локусом 
.  У  одной
 
из  женщин,  у  каторой  обнаружено  при    HLA  типировании    совместимость  по  3  локуса.  
Муж  и  жена  совместимы  по  системе  АВО,  у  обеих  (O(I)  Rh+)  принадлежность  группы  крови.  
Женщина   
получила  ЛИТ  –  лимфоцитоиммунотерапии,  донашивала  беременность  и  родила
 
девочки   с весом 3200  грам.   
Вторая  женщина  тоже  имеет  не  вынашивание  в  анамнезе  (4  беремменности  в  сроке  6-7 
недель). При   HLA типировании  обнаружена  совместимость  с мужем 
по 
4 
локуса. 
Обнаружена    несовместимость  по  системе  АВО  (титр  1\256).  Пары    отказались  от   ЛИТ терапии,  
но,    женщина  получила  десенсибилизацинную  терапию  по  системе  АВО  и  инфекции  которые 
являются  одним  из    причин    скрытых    десенсибилизации,    мимикрии  группы  крови.  Несмотря  на 
то, что женщина  не получила  ЛИТ- терапии  родила  девочку с 
весом    3500  грам.  Пришли  к 
выводу  о  том,  что  -  HLA  совместимость    по    3  локусом  сочетанием    с  совместимостью    по 
системе  АВО  требует  ЛИТ-  терапию.  А  при  сочетании    несовместимости    по  системе  АВО    с
 
совместимостью 
-  HLA  по  4  локусом  требует  более  мягкую  терапию.  Значит, 
несовместимость  по системе АВО как при  Rh несовместимости,   так и при 
HLA
 
совместимости  по  3-4 локуса  имеет  доминантный      xarakter      и  требует    более    мягкую  
терапии. 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  28  aprel  2015-ci  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa  tövsiyə 
olunmuşdur  (protokol  № 09) 
         Məqaləni  çapa təqdim  etdi:  Tibb üzrə fəlsəfə doktoru, dosent M.İbrahimov
 
                                                                                    
 

- 132 - 
НАХЧЫВАН  ДЮВЛЯТ   УНИВЕРСИТ ЕТ И.  ЕЛМИ  ЯСЯРЛЯР,  2015,  № 3 (68) 
 
NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y
.
  С ЖЫЕНТЫФЫЖ  WО РКС ,  2015,  № 3 (68) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТ ЕТ .  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2015,  № 3 (68) 
 
 MALİK  ƏLİYEV                                                                                                                                                             
                                                                           Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT:  614 
DODAQ VƏ DAMAQ YARIĞI   ANOMALİYALARI  VƏ 
NAXÇIVANDA   RAST  GƏLMƏ  TEZLİYİ 
 
 
Açar sözlər: Dodaq yarığı, damaq yarığı, xeyloplastika, uranostafiloplastika  
 
Key words:
 Cleft lip, cleft palate, cheiloplasty, uranostafiloplasty 
 
Ключевые слова: Заячья губа, волчья пасть, ураностафилопластика, хейлопластикa 
 
 
 
Üz-çənə  nahiyəsinin  anadangəlmə  qüsurları  uşaqlarda  gözlənilən  bütün  anomaliyaların  20-30 
%-ni  təşkil  edir.  Yenidoğulmuşlarda  rast  gəlinən  anomaliyalara  dodaq  və  damaq  bitişməməsi, 
makrostoma,  qulaq  seyvanının  qüsuru,  kista  və  fistula,  kəllə  və  sifət  dizastozu  və  s.  misal  göstərmək 
olar. 
 
 
Müxtəlif  ölkələrin  statistik  məlumatlarına  görə  hər  700  -  900  doğulan  uşaqlardan  birində  dodaq 
və  damaq  yarığı  faktı  gözlənilir.  Bizim  məlumata  görə  Azərbaycanda  hər  il  doğulan  750  uşaqdan  birində 
bu  qüsur  baş  verir.  Müxtəlif  bölgələrdə  də  bu  qüsura  çox  və  ya  az  sayda  rast  gəlinir.  Son  5  il  ərzində 
Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında    bu  qüsurla  doğulmuş  24  azyaşlı  uşaqda  xeyloplastika  və 
uranoplastika cərrahi əməliyyatları  ilə  dodaq  və damağın  mövcud  qüsuru  aradan qaldırılmışdır. 
 
Anadangəlmə  dodaq  və  damaq  yarığı  və  onunla  bağlı  orqanizmdə  baş  verən  anatomik, 
funksional  dəyişikliklərə  görə ağır  növ  patologiyalar  qrupuna  aid  edilirlər. 
 
El  arasında  “dovşan  dodaq”    və    “qurd  ağız”    kimi  bilinən  dodaq  və  damaq  yarıqlarını  əmələ 
gətirən  etiolojik  faktorlar  tam  olaraq  aydınlaşdırılmamışdır  və  multifaktorial  anomaliya  olaraq  qəbul 
edilməkdədir.  Qüsurun  etiologiyasında  irsi  faktorlar,  ekzogen  və  endogen  amillərin  rolu  qeyd  olunur. 
H.W.  Schubert  ev  siçanları  üzərində  damaq  yarığını  yaradan  təcrübələr  edərək  5000  siçan  fetusunda 
(dölündə)  müşahidələr  aparmışdır.  Bir  qrup  siçanlarda  cütləşmədən  sonra  teratogen  təsiri  olan,  damaq 
yarığı  yaradan  cyclophosphamid  (CPA),  digər  qrupa  isə  deksametazon  (DEXA)  inyeksiya  edərək  bala 
siçanlarda  damaq  yarığı  yaratmışdır.  CPA,  DEXA-nı  tiamin  bromidlə  (vitamin  B
1
)  birlikdə 
inyeksiyasından  qüsurun  əmələgəlməsi  xeyli  azalmışdır.  Bu  təcrübənin  nəticəsinə  görə  ana  hamiləliyi 
dövründə,  xüsusən  də  ilk  3  ayında  kimyəvi  maddələrdən  uzaq  durmalı  və  lazımı  miqdarda  vitamin  qəbul 
etməlidir. 
 
Dodaq  və  damaq  yarığının  əmələ  gəlməsini  başa  düşmək  üçün  qısaca  olaraq  embrional  dövrdə 
ağız  boşluğunun  inkişafına  nəzər  salaq.  3  həftəlik  3  mm  böyüklüyündəki  embrionda  ön  beynin 
(proensefalon)  dairəvi  çıxıntısı  hüceyrə  çoxalması  ilə  aşağıya  doğru  büküldüyündə,  bu  fleksiyonun 
altında  üfüqi  girinti  yaranır.  Bu  girinti  hər  tərəfi  ektoderma  ilə  örtülü  birincili  ağız  boşluğu  -
stomadeumdur. 
 
 
İlkin  ağız  boşluğun  üst  tərəfində  ön  beynin  altında  frontonazal  çıxıntı  vardır.  Bu  çıxıntının 
aşağısında  sağ  və  sol  tərəfində  olfaktif  plakod  (olfactory  placode)  adı  verilən  iki  ektodermal  epitel 
qalınlaşması  vardır.  Bu,  qoxu  orqanı  olan  burnun  ilkin  formasıdır.  Burun  boşluğu  embrional  inkişafın  4-
8-ci  həftəsində  əmələ gəlir. 
 
5  həftəlik  10  mm  böyüklüyündəki  embrionda  ilkin  damaq  formalaşır.  Krofus  tədqiqatlar 
nəticəsində  müəyyən  etmişdir  ki,  damaq  çıxıntıları  hamiləliyin  46-48-ci  günü  bir-biri  ilə  görüşür.  Bir 
həftə  sonra  orta  xətt  üzrə  tamamilə  bitişirlər.  Embrional  inkişafın  10-cu  həftəsində  üst  çənənin  sağ  və  sol 
çıxıntılarının  (alveol,  alın  və  damaq)  birləşməsi  nəticəsində  üst  çənə  bütov  bir  halda  ön-arxa  istiqamətdə 
inkişaf  edir. 
 
Dodaq  və  damaq  yarığı  patologiyaları  yuxarıda  göstərilən  müddət  ərzində,  yəni  hamiləliyin  ilk  3 
ayında  hər hansı  bir  ekzogen  və ya endogen  amilin  təsiri  nəticəsində  yarana bilər. 
Dodaq  və  damaq  yarığı  birtətəfli  tam  və  hissəli,  ikitərəfli  tam  və  hissəli  formalarda  rast  gəlinir.  Bəzi 
hallarda  dodaq  yarığı  ağız  bucağı  nahiyyəsində  qurtarır.  Bu,  makrostoma  adlanır.  Bu  qüsurun  ən  ağır 
forması  ikitərəfli  dodaq,  alveol  çıxıntısı,  sərt və yumşaq  damaq  yarığıdır. 

- 133 - 
 
   
Dodaq  və  damaq  yarığı  ilə  bağlı  uşaqlarda  ağız  örtülü  olmadığına  görə  tez-tez  yuxarı  tənəffüs 
yollarının  katarı,  pnevmoniyaya  təsadüf  olunur.  Uşaqlarda  damaq  yarığı  zamanı    dil  qeyri-adi  vəziyyət 
alır,  geri  çəkilir,  arxası  və  kökü  yuxarı  qalxır,  hipertrofiyaya  uğrayır.  Belə  uşaqlarda  qidalanma  və 
sorma funksiyaları  pozulduğu  üçün  inkişafdan  geri  qalırlar.   Nitqində  də müəyyən  qüsurlar  olur. 
 
Beləliklə,  uşağın  ailədə,  cəmiyyətdə,  normal,  sosioloji  cəhətdən  heç  bir  probleminin  olmaması 
üçün  tibbi  və sosial  reabilitasiya  tədbirləri  vaxtında  aparılmalıdır. 
 
Dodaq  və  damaq  yarıqları  cərrahi,  xeyloplastika  və  uranoplastika  üsulları  ilə  aradan  qaldırılır. 
Bir  tərəfli  dodaq  yarığı  zamanı  cərrahi  müdaxilə  uşağın  tam  3  ayından,    ikitərəfli  dodaq  yarığı    zamanı 
isə 6 ayından  aparılır. 
Uranostafiloplastika  mahiyyətinə  görə üçdür: 
1) damaq qüsurunun  bərpası  (anatomik  nəticə); 
2) velofarangial  qapanmanın  təmini  (funksional  nəticə) 
3) udlaq  halqasını  daraltmaq. 
Əməliyyatdan  sonrakı  nəticənin  yaxşı  olması  üçün  ortodontik  yardımın  vaxtında  və  yüksək  səviyyədə 
təşkili,  həmçinin  loqopedin  uşaqla  ciddi  və müntəzəm  məşğul  olması  lazımdır. 
                   
ƏDƏBİYYAT 
1.Y.Ə.Yusubov  ” Ağız  və üz-çənə  cərrahiyyəsi  ” Bakı  2007  s277                               
2.Mustafa  Ülgen  “ Ortodonti  “ 2005  s162 
3. 
http://az.wikipedia.org/wikidodaq-damaq
  yarığı 
 
ABSTRACT 
Cleft lip and  cleft palate  
 
Cleft  lip (cheiloschisis)  and cleft  palate  (palatoschisis),  which  can  also  occur  together  as cleft  lip 
and  palate ,  are  variations  of  a  type  of  clefting 
congenital  deformity
 caused  by  abnormal  facial 
development  during 
gestation
.  A cleft is  a  fissure  or  opening—a  gap.  It  is  the  non-fusion  of  the  body's 
natural  structures  that  form  before  birth.  Approximately  1  in  700  children  born  have  a  cleft  lip  or  a  cleft 
palate  or  both.  In  decades  past,  the  condition  was  sometimes  referred  to  asharelip,  based  on  the 
similarity  to the cleft in  the lip  of a 
hare
, but that term is now generally  considered  to be offensive. 
Clefts  can  also  affect  other  parts  of  the  face,  such  as  the  eyes,  ears,  nose,  cheeks,  a nd  forehead.  In 
1976, 
Paul  Tessier
described  fifteen  lines  of  cleft.  Most  of  these  craniofacial  clefts  are  even  rarer and are 
frequently  described  as Tessier clefts using  the numerical  locator  devised  by Tessier.
[1]
 
A  cleft  lip  or  palate  can  be  successfully  treated  with 
surgery
,  especially  so  if  conducted  soon 
after 
birth
  or in  early                                        
РЕЗЮМЕ 
Заячья  губа  и волчья пасть
 
 
Заячья  губа  (cheiloschisis)  и  волчья  пасть  (palatoschisis),  который  также  может  произойти 
вместе  как  заячья  губа  и  волчья  пасть,  являются  вариациями  типа  clefting  врожденной 
аномалией,  вызванного  аномальной  развития  лицевого  во  время  беременности.Расщелина 
является  трещина  или  отверстие-щель.  Это  не-слияние  природных  структур  организма,  которые 
формируют  до  рождения.  Примерно  1  из  700  детей,  родившихся  у  заячья  губа  или  волчья  пасть 
или  оба.  В  прошлые  десятилетия,  состояние  иногда  называют  заячьей  губой,  на  основе  сходства 
с расщелиной  в губы зайца,  но  этот термин  теперь вообще  считается оскорбительным.   
Трещины  могут  также  повлиять  на  другие  части  лица,  такие  как  глаза,  уши,  нос,  щеки  и  лоб.  В 
1976  году  Павел  Tessier  описано  пятнадцать  строк  щели.  Большинство  из  этих  черепно-лицевых 
расщелин  еще  реже  и  часто  описывается  как  Tessier  расщелин,  используя  численное  локатор, 
разработанный  Tessier. [1]  
Заячья  губа  или  небо  можно  успешно  лечить  с  хирургией,  особенно  так,  если  проводится  вскоре 
после  рождения  или  в раннем  детстве. 
                        
NDU-nun  Elmi  Şurasının  28  aprel  2015-ci  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa  tövsiyə 
olunmuşdur  (protokol  № 09) 
         Məqaləni  çapa təqdim  etdi:  Tibb üzrə fəlsəfə doktoru, dosent M.İbrahimov
 

- 134 - 
НАХЧЫВАН  ДЮВЛЯТ   УНИВЕРСИТ ЕТ И.  ЕЛМИ  ЯСЯРЛЯР,  2015,  № 3 (68) 
 
NAKHCHIVAN ST AT E UNIVERSIT Y
.
  С ЖЫЕНТЫФЫЖ  WО РКС ,  2015,  № 3 (68) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТ ВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТ ЕТ .  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2015,  № 3 (68) 
 
MÜNƏVVƏR  ƏLƏSGƏRLİ                                                                                                                                                               
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
[e-mail] 
 
 
UOT:  614 
 
 
TOKSOPLAZMOZUN  DİAQNOSTİKA  ÜSULLARI 
 
Açar  sözlər:Toxoplasma gondii, diaqnostika, toksoplazmoz, seroloji 
Key words  :Toxoplasma gondii, diagnosis, toxoplasmos, serology 
 
Ключевые слова: 
Токсоплазма, 
диагностика, 
 
токсоплазмo
з, 
серология 
 
Toksoplazmoz  xəstəliyini  Apicomplexa  tipinin  Sporozoa  sinfinin  Eucoccodida  sırasına  daxil 
olan  Toxoplasma  gondii  törədir.  Toxoplasma  gondii  1908-ildə  Ş.Nikol  və  L.Manso  tərəfindən 
Tunisdə  Gtenodactylus gondii gəmiricilərində  aşkar edilmişdir(3). 
Toxoplazmoz  xəstəliyi  dünyada  Afrika,  Cənubi  və  Latın  Amerikası  ölkələrində  çox  geniş 
yayılmış  bir  xəstəlikdir.  Adə  çəkilən  ölkələrdə  əhalinin  yoluxma  faizi  30  %-dir.  Avropa  və  Şimali 
Amerikada  yoluxmuş  əhalinin  həcmi  25-50 % təşkil  edir. 
Toxoplasma  gondii-obliqat  hüceyrədaxili  parazitdir.  Törədicinin  həyat  tsikli  cinsi  və  qeyri-
cinsi  yolla  çoxalmaqla  və  aralıq  sahiblərini  dəyişməsi  ilə  baş  verir.  Cinsi  çoxalma  əsas  sahib  olan 
pişikkimilər  ailəsindən  olan  heyvanların  bağırsaqlarında  gedir.  Qeyri-cinsi  çoxalma  isə  aralıq 
sahiblərin-bəzi  quşların  ,  gəmiricilərin  və  digər  məməlilərin,  insanların  orqanizmində  gedir.  Parazit 
əsasən  sahib  orqanizmdə  aşağıdakı  formalarda  olur: 
1.  Oosista-bu  forma  bağırsaq  epitelində  törədicinin  sistalarının  bradizoitlərinin  cinsi  yolla 
çoxalaraq  birləşməsi  nəticəsində  əmələ  gəlir.  Oosistalar  ətraf  mühitə  pişiyin  fekalisiylə  xaric  olur  və 
2 gündən  sora yetkinləşir.  Yetkin  oosista  daxilində  4 sporozoit  olan  2 sporosistaya  malikdir. 
2.  Trofozoit-bu  forma  isə  oosistaların  aralıq  sahiblərin  orqanizminə  daxil  olduqdan  sonra 
əmələ  gəlir.  Belə  ki,  orqanizmə  daxil  olan  oosistalardan  sporozoitlər  azad  olur.  Onlar  isə  qana 
keçərək  dövr  edir  və  toxumalara  xüsusən  makrofaqlara  daxil  olaraq  qeyri-cinsi  yolla  çoxalıb 
trofozoitlərə  çevrilirlər.  Trofozoitlər  limfa  düyünləri  və  digər  orqanlara  yayılırlar.  Bu  hal 
infeksiyanın  kəskin  dövründə  baş  verir.  Sonralar  isə  sinir  toxumasına,  xüsusən  beyinə  və  gözlərə 
daxil  olaraq  bradizoitlər  əmələ  gətirməklə  tədricən  çoxalır  və  toxuma  sistaları  əmələ  gətirirlər.  Bu 
hal  isə xəstəliyin  xroniki  dövrünə  təsadüf  edir. 
3.  Həqiqi  sista-bu  forma  toxuma  sistaların  əsas  sahiblərin  orqanizminə  daxil  olduqdan  sonra 
əmələ  gəlir.  Həqiqi  sistalar  möhkəm  qişaya  malik  olaraq  daxilində  minlərlə  sporayabənzər 
bradizoitlər  saxlayır. 
Toksoplazmoza  yoluxma  əsasən  toxuma  və  həqiqi  sistaları  olan  kifayət  qədər  bişirilməmiş 
heyvandarlıq  məhsullarının  istifadəsi  nəticəsində  baş  verir.  Bu  zaman  toksoplamoz  qazanılmış 
toksoplazmoz  adlanır.  İnsan  və  heyvanlar  pişiklərin  ifraz  etdikləri  oosistalarlada  yoluxa  bilər.  Nadir 
hallarda  törədici  hava-toz,  təmas  yolu  ilə  yayıla  bilir.  Anadangəlmə  toksoplazmoz  isə  törədicinin  
anadan  plasenta  vasitəsilə  dölə  daxil  olması  nəticəsində  baş verir(1). 
Qazanılmış   toksoplazmozun  klinik  təzahürü  əsasən  3 formada  olur: 
1.  Kəskin  toksoplazmoz-xəstəliyin  ən  ağır  formasıdır.  Kəskin  başlanğıc,  yüksək  qızdırma, 
intoksikasiya,  qaraciyər  və  dalağın  böyüməsi,  mərkəzi  sinir  sisteminin  ağır  zədələnməsi    ilə  özünü 

- 135 - 
göstərir.  Kəskin  toksoplazmozun  proqnozu  olduqca  ciddidir  və  belə  ki,  ən  ağır  gedişə  malik 
olmaqla  çox hallarda  ölümlə  nəticələnir. 
2.  Xroniki  toksoplazmoz-çox  vaxt  kəskin  toksoplazmoz  əlamətləri  baş  vermədən  birincili 
olaraq  inkişaf  edir,  bəzən  isə  kəskin  formadan  sonra  ikincili  olaraq  əmələ  gəlir.  Toksoplazmozun 
birincili  və  ikincili  xroniki  formaları  klinik  təzahürlərə  görə  oxşardır.  Xroniki  forma  xəstəliyin  uzun 
sürən  subfebril  qızdırma,  xroniki  intoksikasiya  əlamətləri,  sinir  sistemi,  göz  və  digər  daxili 
orqanların  zədələnməsi    ilə  xarakterizə  olunur.  Xəstələrdə  artan  zəiflik,  tez  yorulma,  iştaha 
azalması,  yuxusuzluq,  əsəbilik,  baş  ağrısı,  yaddaş  zəifləməsi  müşahidə  edilir.  Hərarət(37,3-37,9) 
uzun  müddət  davam  edir.  Xroniki  formanın  əsas  əlamətlərindən  biri  limfoadenopatiyadır.  Xəstəliyin 
erkən  dövrlərində  limfa  vəziləri  iri,  yumşaq  və  çox  ağrılı  olur.  Qaraciyər  böyüyərək  çox  ağrılı  olur, 
dalaq  isə  öz  ölçülərini  cüzi  dəyişir.  Toksoplazmoz  əzələ  toxumasına  tropizm  xüsusiyyətinə 
malikdir.  Xəstələrin  90%-də  miozit  və  ürək  əzələsinin  zədələnməsi  olur.  Mialgiyalar  əsasən  bud, 
baldır  və  bel  əzələsində  olur.  Ürək-damar  sistemində  əsasən  ürək  döyünmə,  ürək  hüdudlarının  sola 
böyüməsi,  ürək  tonlarının  karlaşması  baş  verir.  Toksoplazmozun  xroniki  formasında  həzm 
sisteminin  epiqastral  nahiyısində  küt  ağrı,  mədə  bulanması,  iştaha  azalması  müşahidə  edilir.  Mədə 
turşuluğu  və  sekresiyası  azalır.  Toksoplazmozlu  xəstələrin  sinir  sistemindədə  bir  sıra  pozğunluqlar 
əmələ    gəlir.  Toksoplazmozların  sinir  toxumasına  tropizmi,  sistaların  baş  beyinə  yerləşməsi,  onların 
toksiki  təsiri  nəticəsində  xəstələrdə  nevroloji  pozğunluqlar  yaranır.  Periferik  sinir  sistemi  nisbətən 
az zədələnir.(2) 
3. Latent  toksoplazmoz: 
a)  Birincili  latent  toksoplazmoz-  bu  formada  heç  bir  klinik  əlamət  olmur  və    adir  hallarda 
kəskinləşmə  olur. 
b)  İkincili  latent  toksoplazmoz-qalıq  təzahürlər  (kalsifikatlar,  xorioretinit  ocaqları,  görmə 
pozğunluqları)  baş  verir  və  kəskinləşmə  ilə  keçir.  Bu  formada  diaqnoz  seroloji  və  immunoloji 
reaksiyalarla  qoyulur. 
Anadangəlmə  toksoplazmoz  da  3  formaya  ayrılır:  kəskin,  xroniki,  rezidual  forma.  Latent  və  xroniki 
toksoplazmozu  olan  qadınlar  xəstəliyi  dölə  keçirmirlər.  Buna  görə  bu  formalarda  anadangəlmə 
toksoplazmoz  inkişaf  etmir. 
Kəskin  forma  generalizisasiya  edən  edən  xəstəlik  kimi  yüksək  qızdırma,  ekzentema,  kəskin 
intoksiya  əlamətləri,  qaraciyər
,  dalaq  və  limfa  düyünlərinin  böyüməsi,  sarılıq  və  s.  dəyişikliklərlə 
özünü  göstərir.  tədricən  uşaqlarda  ensefalit,  meninqoensefalit  və  gözlərin  xorioretinit  şəklində 
zədələnməsi  baş  verir.  Kəskin  forma  xroniki  formaya  keçərsə,  hidrosefaliya,  oliqofreniya, 
epilepsiyayabənzər  əlamətlər,  üveit,  mikro  və  anoftalm  inkişaf  edir.  Bu  dəyişikliklər  subfebril  qızdırma, 
intoksiya,  limfadentilə  eyni  vaxtda  baş verir. 
Toksoplasma gondii-nin əsasən aşağıdakı  diaqnostika  üsulları  vardır: 
1.
 
Birbaşa  diaqnostikası: 
a)  T.gondii    izolyasiyası-bunun  üçün  xəstədən  alınan  material  siçanın  intraperitoneal  nahiyəsinə 
inokulyasiya  edilir.  İnokulyasiyadan  6-7  gün  sonra  siçanın  periton  mayesində  taxizoidlər  görülə  bilər. 
Əgər  görülməzsə,  6-8  həftə  sonra  beyin  kimi  orqanlarda  hüceyrə  kistaları  axtarılır  və  ya  serolijik  olaraq 
siçanda  infeksiya  axtarılır. 
b)  histolojik  üsul-  daha  az  nəticə  verməsinə  baxmayaraq,  izolyasiya  üçün  hüceyrə  kulturasından  da 
istifadə  oluna  bilər.  Histolojik  diaqnostikasında  isə  hematoksilin  eozin  və  ya  PAS  yöntəmi  ilə  boyanan 
preparatda  çox  incə  divarı  olan  kistlər  içində  bradizoit  formaları  PAS  pozitiv  olaraq  görsənir.  əgər 
hüceyrə  kistlərində  çoxlu  sayıda  bradizoit  olarsa  bunlar  vergül  şəklində  deyil  nöqtə  şəklində  də  görünə 
bilər.  Yayılmış  infeksionlarda  isə  periferik  qandan  hazırlanmış  preparatda  taxizoidlər  tapıla  bilər,  dəri 
formasında  isə dəridən  götürülən  biopsiyanı  immunoperoksidaz  boyama  ilə   diaqnoz  qoyula  bilər. 
c)  Zəncirvari  Polimeraza  Reaksiyası  üsulu-  bu  üsulda  T.gondii  DNT-sinin  bədən  mayelərindən 
hüceyrə  nümunələrindən  təmizlənmə    vaxtı  tam  olaraq  bilinmədiyindən    PZR  –in  infeksiyanın  vaxtı 
barəsində  məlumat  verməsi  gözlənilməməlidir.  Bu  səbəblə  serolojik  üsullardan  daha  çox  istifadə 
olunmalıdır.  Buna  baxmayaraq  mikrob    hüceyrələrinin  tapılması  kəskin  xəstələnməyi  göstərə  bilər. 
Bunlar  beyin  onurğa  mayesi,  bronxoalveol  mayesində,  amniyon  mayedə  taxizoidlərin  görülməsi  ilə 
sıralana  bilər. 

- 136 - 
d)  antigen  spesifik  limfosit  tranfarmasiyon  və  ya  limfosit  köçürmə  üsulu-  antigen  axtarmağa 
yönəlmiş  təcrübələr  zamanı  həm  T.gondii  ekstaktlarında  həm  də  yaxın  vaxtda  infeksiyaya  yoluxmuş 
xəstələrdə    yüksək  reaktivliyə  malik  bir  antigen  tapılıb  və  gələcəkdə  daha  çox  istifadə  olunması 
gözlənilən  bir  ELİSA üsuludur. 
2.  Dolayı  üsullarla  diaqnostikası  –    toksoplazmoza  malik  antigenləri  görmək  üçün  istifadə  olunan 
serolojik  testlərdir.  İnsanlarda  toksoplazma  antigenləri  yüksək  səviyyədə  illərcə  qala  bilər.  Serolojik 
testlərdə  hemolizli,  lipemik  plazmalar  istifadə  olunmamalıdır.  Qan  plazmaları    2-8  derecede  5  gündən 
artıq  saxlanılmamalı,  daha uzun  müddətdə  saxlanılacaqsa  -20 dereceye qaldırılmalıdır. 
Toksoplazmoz  diaqnostikasında  istifadə  olunan  antitellər: 
1.
 
İg  M    antitelləri-  toksopazmoz  infeksiyasında  birinci  əmələ  gələn  olub  ,  bir  çox  xəstədə  bir  neçə 
ay  sonra  neqativləşir.  İmmunokompresiv  şəxslərdə    düzgün  nəticə  verən  test  ilə  kəskin 
infeksiyanı  inkar  edecək  bir  əlamətdir.  Ancaq  təkcə  pozitiv  olması  kəskin  infeksiyanı 
göstərməyə  bilər.  Bəzi  kəskin    xəstəliklərdə  pozitivlik  aylar  bəzən  illərcə  davam  edə  bilər,  ancaq 
bunun  klinik  bir  mənası  yoxdur   və xəstəlik  xroniki  olaraq  qəbul  edilməlidir(4). 
2.
 
İg  G  antitelləri  –bunun  kantitasyonu  Sabin-Feldman  testi  və  toksoplazmoz  üçün  beynalxalq 
standart  plazmanın  inkişaf  etdirilməsindən  sonra  mümkün  olmuşdur.  İg  G    antitelləri  əsasən 
infeksiyanın  2-ci  həftəsində  əmələ  gəlir,  6-8  həftədə  ən  yüksək  səviyyəyə  çatır  və  müxtəlif 
miqdarlarda  aşağı  düşərək  həyat  boyu  pozitiv  olur.  Titri  xəstəliyin  şiddəti  ilə  eyni  deyildir. 
Sabin-Feldman  testi,  ELİSA,  İHA,  İFA  testlərindən  istifadə  edilərək  İg  G  antitelləri  aşkar  oluna 
bilər. 
3.
 
İg  A  antitelləri  –  T.gondii  infeksiyasında  ilk  vaxtlarda  əmələ  gəlir  və  səviyyəsi  3-9  aya  aşağı 
düşür.  ELİSA  və  ya  İSAGA  (  immunosorbent  agglutination  assay)  metodlarından  istifadə 
edilərək    kəskin  infeksiyalarda,  aktiv  xəstəliyin  olan  şəxslərdə  və  transplasentar  yolla  yoluxmuş 
yenidoğanlarda  aşkar  olunur.  Yetkin  şəxslərdə  İg  M-da  olduğu  kimi  aylarca  davam  edə  bilər. 
Bəzi  anadangəlmə  toksoplazmozlarda  İg  M  antitelləri  aşkar  edilməsə  də  İg  A  və  İg  G  ilə 
diaqnoz  qoyula  bilər(5). 
4.
 
İg  E  antitelləri-kəskin  infeksiyalarda  və  transplasentar  yolla  yoluxmuş  yenidoğulanlarda  ELİSA 
üsulu  ilə  aşkarlanır.  İg M və İg A antitellərindən  daha qısa müddətlidir. 
Serolojik  üsullar: 
1.
 
Sabin-Feldman  testi-  Sabin  və  Feldman  tərəfindən  1948  -ci  ildə  bir  boyama  üsulu  olaraq  kəşv 
edilmişdir.  Sabin-Feldman  testi  (SF)  və  Toxoplasma  lizis  testi  indiki  dövrdə  də  qızıl  standart 
olaraq  qəbul  edilir.  Son  dərəcə  dəqiq  və  düzgün  nəticə  verir.  Test  taxizoidlərin    Toxoplasma 
antiteli  ilə  lizisinə  əsaslanır.    Sınaq  şüşələrində  və  ya  əşya    şüşəsində  aparıla  bilər.  Seyrədilmiş 
qan  plazmaları  və  taxizoidlər  37  dərəcədə  inkubasiya  edilir.  Taxizoidlərin  50  %  -nin  canlılığını 
itirdiyi  dilüsyon  axırıncı  dilüsyon  hesab  edilir.  Taxizoidlərin  canlılığı  kontrast  mikroskopda 
araşdırılaraq  və  ya  metilen  mavisi  ilə  boyanaraq  görülə  bilər.  Mikroskopda  qara  görünən  ölü 
taxizoidlər  alkali  metilen  mavisi  ilə  boyanmırlar.  Nəticələr  titr  ilə  qarşılaşdırılaraq    “iu” 
cinsindən  verilə  bilər.    Pozitiv  test  xəstənin  parazit  ilə  qarşılaşdığını  göstərir.  Bu  testlə  tapılan 
antitel  İg  G  infeksiyaya  yoluxmadan  1-2  həftə  somnra  meydana  çıxır  ,  6-8  həftə  sonra  ən  yüksək 
titrə  çatır,  1-2  ilə  isə  titri  nisbətən  düşür  və  aşağı  titrlərdə  ömür  boyu  qalır.  Negativ  SF  testi  isə 
xəstə  əgər  hipoglobulinemik  deyilsə  toksoplazmoza  yoluxmadığını  göstərir.  Sabin-  Feldman 
boya  testi BOS-nda   plazmadan  daha yuxarı  titrdə  olsa  kıskin  infeksiyadan  şübhələnmək  olar. 
2.
 
Ayirdedici    Aqlutinasiya  (AC,HS)  testi  –  birində  kəskin  infeksiyanın  ilk  mərhələsindəki  (AC), 
digəri  isə  sonraki  mərhələlərdəki  (HS)  tərkibində  antigen  determinantları  olan  2  antigen 
preparasyonlarından  istifadə  olunur.  AC  testi  aseton  və  ya  metanol  ilə  aşkarlanmış  taxizoidlərdə 
istifadə  olunarkən,  HS  testi  isə  formalin  ilə  aşkarlanmış  taxizoidlərdə  istifadə  olunur.  Plazmalar 
tərkibində  merkaptoetanol  olan  tamponla  sulandırılır  və  birbaşa  aqlutinasiya  testi  edilir.  Əgər 
test  pozitiv  olsa    ayirdedici  aqlutinasiya  testinə  başlanılır.  Bu  test  digər  testlərlə  birgə  istifadə 
olunduqda  kəskin  xəstəliyi  xronikidən  ayıra bilən  yararlı  bir  üsuldur. 
3.
 
İndirekt  immunofloresan  antitel  testi  (  İFAT)  –  edilməsi  asan,  dəqiq,  ekonomik  bir  testdir.  SF 
testi  ilə  eyni  tip  antitelləri  ölçür  və  titrləri  paralel  göstərir.  Bəzi  plazmalarda  yalançı  pozotiv 
nəticələr  verə bilər.  Aşağı titrli  İg G plazmalarında  isə yalançı  neqativ  nəticələr  verə bilər. 
4.
 
İndirekt  Hemagglutinasyon  Testi  (İHA)-  Sabin-  Feldman  testi  və  İFA  testinə  görə  daha  gec 
müsbət  nəticə  verdiyi  üçün  hamilələrdə  kəskin  infeksiyanın  diaqnostikasında,  mənfi  nəticə 
verdiyi  üçün  isə konjenital  toksoplazmoz  diaqnostikasında  istifadə  olunmur. 

- 137 - 
5.
 
Anti-  Toxoplasma  İg  M  ELİSA  (immun  tutma)-  Nümunədəki  IgM  sinfi  antitel  əsasən,  əvvəlcə 
vala  örtülmüş  olan  antiinsan  IgM  antitelləri    ilə  tutulur.  Plazmada    tərkibində  əsasən  İg  G    olan 
bütün  maddələr  yuyulur.  Yuyulduqdan  sonra  xəstəliyə  məxsus  İg  M  antitellərinin  digər  bütün  İg 
M  antitellərindən  ayırmaq  üçün  fermentlə  konyuqə  olmuş  monoklonal  antitel  ilə  işarətli 
antigenlər  mühitə  əlavə  olunur.  İnkubasiya  dövründən  sonra  bağlanmayan  konyuqatı  mühitdən 
uzaqlaşdıraq  üçün  bunlar  yuyulur  və  xromogen-substrat  mühitə  əlavə  olunur.  Əgər  ferment 
olarsa  rəngsiz  olan  substrat  rəngli  bir  maddəyə  çevrilir  və  nümunədəki  xəstəliyə  məxsus    İg  M  
antitelləri  ilə  mütənasib  olan  optik  dansitesi  ölçülərək  nəticə müəyyən  olunur. 
6.
 
İg  M  İmmunosorbent  Aglutinasyon  Testi    (İg  M  İSAGA)-  xəstəyə  məxsus  İg  M  antitellərinin 
bərk  bir  səthə  yapışdırılmış,  formalinlə  aşkarlanmış  orqanizma  və  ya  antigenlə  örtülmüş  lateks 
parçalarıyla  qarşılaşdırılması  prinsipinə  əsaslanır.  Eyni  üsulla  İg  A  və  İg  E  antitelləridə 
aşkarlana  bilər.  Digər  İg  M  aşkarlayan  testlərə  görə  daha  həssas  nəticə  verir.  Buna  görə 
hamilələrdə  istifadəsi  məsləhət  görülmür(6). 
7.
 
Anti-Toxoplasma  İg  G  ELİSA  –sulandırılmış  plazma  nümunələri    antigenlə  örtülmüş  olan 
quyucucuqlarda  xəstəliyə  məxsus  antitelləri  bağlaması  üçün  inkubasiya  edilir.  Bağlanmayan 
antitellər  və  digər  plazma  elementləri  yuyulduqdan  sonra  T.gondii  məxsus  antitellər    fermentlə 
konyuqə  edilmiş  anti-insan  İg  G  antitellərindən  istifadə  edilərək  tapılır.  İnkubasiya  dövründən 
sonra  bağlanmayan  konyuqat  yuyularaq  uzaqlaşdırılır  və  mühitə  substrat  əlavə  olunur.  Əgər 
antitel  varsa  rəng  reaksiyası  əmələ  gəlir.  Reaksiya  dayandırılaraq  optik  dansiteləri  cihazda 
oxudulur. 
8.
 
Anti-Toxoplasma  İg  G  Avidite-  Toxoplazmaya  məxsus  İg  G  antitellərinin  avidliyinin 
ölçülməsinə  əsaslanır.  Antigen  ilə  qarşılaşmadan  sonra  əmələ  gələn  antigenlərin  ortalama 
avidliyi  əsasən  aşağı  olur.  İmmun  sistemin  inkişafı  vaxtı  həftələr  və  aylar  içində  antitel  avidliyi 
də  inkişaf  edir.  Antitelin  antigenə  bağlanması  hidrogen  rabitəsi  və  ya  elektrostatik  Van  der 
Waals  qüvvələri  ilə  olur.  ELİSA  vaxtı  antigenə  bağlanan  aşağı  avidliyə  malik  İg  G  sidik 
cövhərinin  təsiri  ilə  antigendən  asanlıqla  ayrılır,  yüksək  avidliyə  malik  olanlar  isə  ayrılmır.  Bu 
səbəblə  avidliyi    iki  qrup  halında  Toxoplasma  İg  G  ELİSA  ilə  müəyyən  edilir.  Bunlar  arasındakı 
fərq  ilk  inkubasiya  dövründən  sonra  bir  qrupun  sidik  cövhərli  tampon  ilə  digər  qrupun  isə  sidik 
cövhərsiz  tamponla  yuyulmasıdır.  Bu  iki  qrupun  optik  dansitliyi  müqayisə  edilərək  avidlik 
indeksi  (Aİ) tapılır.  Bu avidlik  indeksi  sidik  cövhərinə  davamlı  və İg G-nin  cəmini  göstərir(7). 
Müxtəlif  klinik  vəziyyətlərdə  fərqli  materiallardan  və  testlərdən  istifadə  olunur.  Anada  şübhə 
edilən  bir  infeksiya  varsa  qan  plazmasından  və  aminyon  mayesindən  nümunə  götürülüb  S-F  testi,  İg 
M  və  A  İSAGA  ilə  İg  G  və  İg  M  antitelləri  axtarılmalıdır.  Orqan  transplantasiyası  əvvəlində  isə  İg 
G,  İg M ELİSA və S-F testi  ilə  antitellər  axtarılmalıdır(8). 
Serolojik  testlərin  nəticələrinin  qiymətləndirilməsi: 
Müxtəlif  serolojik  testlər  xəstəlikdən  sonra  müxtəlif  səviyyələrdə  artıb  azalan  antitell’ri  ölçür. 
Xəstələrdə  immun  sistemin  vəziyyətini  bilmək  məqsədilə  birinci  növbədə  İg  G  baxılmalıdır.  İg  G 
müsbət  olan  şəxs  keçmişdə  bu  xəstəliyi  keçirmişdir.  Üç  həftə  ara  ilə  edilən  analizin  nəticəsində  İg  G  
titri  artmayırsa  bu  xəstəliyin  2  ay  əvvəl  keçirildiyini  göstərir.  Əgər  titr  artarsa  vəya  İg  M  müsbət 
olarsa  infeksiyanın  yeni  olduğunu  göstərir,  İg  G  titri  artar  İg  M  mənfi  olarsa  isə  xəstəliyin  yenidən 
aktivləşdiyini  göstərir.  Kəskin  toksoplazmozu  olan  bir  şəxsdə  həm  İg  G  həm  İg  M  müsbət  olduğu 
halda,  yenidən  aktivləşən  infeksiyada  isə  İg  M  mənfi,  İg  G  titrində  isə  artış  olmaya  bilər.  Bu  səbəblə 
diaqnozu  qoymaqda  çətinləşir.  Toksoplazmoz  diaqnostikasında  əsasən  gec  vaxtlarda  serolojik  testlər 
aparıldığı  üçün  antitellərin  titri  yüksək  səviyyədə  olur  və  uzun  müddət  yüksək  səviyyədə  qaldığı 
üçün  müxtəlif  fasilələrlə  alınan  qan  plazmasında  işləmənin  heç  bir  əhəmiyyəti  yoxdur.  Xəstə  şəxsin 
yenimi  yoxsa  əvvəldən  mi  infeksiyaya  yoluxduğunu  müəyyən  etmək  üçün  bir  neçə  testi  serolojik 
testdən  birgə  istifadə  edilməlidir.  Müsbət  İg  M  nəticəsinin  səhv  oxunma  ehtimalı  olduğu  üçün 
doğrulayıcı  testlərdən  də  istifadə  edilməlidir.  İg  M  testlərində  revmatoid  faktor  və  anadakı 
immunoqlobulinlərə  qarşı  fetal  İg  M  antitelləri  səbəbi  ilə  həm  yalançı  müsbət  həm  də  yalançı  mənfi 
nəticələr  alına  bilər.  İg  M  tutma  testi  bu  xəstəliyə  məxsus  olmayan  reaksiyaların  qarşısını  alır.  Bəzi 
xəstələrdə  İg  M  antiteli  1  ildən  artıq  müddətdə  müsbət  olaraq  qala  bilir.  Amerikada  FDA  təsdiqli 
dərmanlarla  aparılan  analizlərdə  İg  M  müsbət  olan  plazmaların    referans  laborotoriyalarda  yenidən 
yoxlanılması  vaxtı  xəstələrin  60  %  kəskin  infeksiya  olmadığı  aşkarlanmışdır.    Amerikada  FDA 
təsdiqli  dərmanlarla  aparılan  testlərdə  əksəriyyətinin  müsbət  nəticə  verdiyinə  görə  FDA  bu  testlərin 
dəqiqliyinin  və  həssaslığının  təkrar  yoxlanılması  üçün  Amerikadakı  referans  laborotoriyalara  dəstək 

- 138 - 
vermişdir.  Amerikada  aparılan  bu  təcrübələrə  görə  orada  istehsal  olunan  dərmanların  dəqiqliyi  və 
həssaslığının  77%-99%  arasında  dəyişdiyi  məlum  olmuşdur  .  Bu  səbəblə  FDA    İg  M  müsbət  olan 
nəticələrin  referans  laborotoriyalarda  da  təsdiqlənməsini  istəyir.  Toksoplazmozla  əlaqəli  səhv 
müalicələrin    qarşısını  almaq  üçün  labarant  həkimlər  ticari  dərmanlarla  əlaqəli  problemləri  bilməli 
və  nəticə  gözləyən  klinisist  həkimə  xəstənin    antitel  titrinin  müəyyən  olunmasında  testin  yararı  ilə 
bağlı  bütün    məlumatları  verməlidir.  Klinist  həkimdə  İg  M  müsbət  olan  xəstəyə  müalicə  təyin 
etməzdən  əvvəl  testlərlə  əlaqəli  problemləri  və  müalicə  üsulları  haqqında  məlumat  əldə  etməlidir. 
İndiki  dövrdə  daha  həssas,  dəqiq  və  kəskin  infeksiyanı  ayırd  edə  biləcəy  testlər  üstündə  təcrübələr 
aparılır.  2004-  cü  ildə  otpmatik  bir  sistemlə  kəskin  infeksiyaya  məxsus  İg  M  antitellərini  aşkarlayan 
bir  üsul  tapılmışdır. 
Amerika  və  Avropadakı  bir  çox  laborotoriyalarda  kəskin  infeksiyanı  aşkarlamaq  üçün  bir  neçə 
seroljik    testdən  kombinə  edilmiş  formada  istifadə  olunur.  Sabin-Feldman  testi,  İg  G  ELİSA, 
ayıredici  aqlutinasiya  testi,  İg  G  avidlik  testi,  İg  A-E  ELİSA,  İg  M-A  İSAGA  bunlardan  bəziləridir. 
Klinik  vəziyyətə  görə  bu  testlərdən  lazım  olanlardan  istifadə  olunaraq  kəskin  toksoplazmozun 
diaqnozunu  qoymaq,  toksoplazmik  limfodenit,  polimiyozit,  miyokardit,  korioretinit  və  hamiləlik 
vaxtı  klinik  fayda  verir.  Beləliklə  müxtəlif  testlərin  birgə  istifadəsi  xəstəliyə  məxsus  İg  G  və  İg  M 
pozitivliyin  hsal hazırki  xəstəliyə  məxsus  olduğunu  tək bir  testə görə daha yaxşı  müəyyən  edir.